Mladalačka pesma Somborca Veljka Petrovića (1884-1967), kasnije znamenitog srpskog pripovedača i pesnika, objavljena je 1906. godine i nosila je naziv “Ratar”. Naslov pesme je palindrom (reč koja se isto čita od početka i od kraja, a njeno značenje se pritom ne menja). Pesma nagoveštava buduću preokupaciju Veljka Petrovića rodnom grudom i peva o običnom ovdašnjem paoru nadojenom iskonskom ljubavi prema zemlji, koja ga napaja snagom i daruje rodom. Ratar se oseća sigurno na njoj (baš kao Baća babijan u poznatoj Petrovićevoj pripovetki “Salašar”), iako mu ona traži napor i znoj. Mladi pesnik tanano naglašava onu duboko intimnu, a večnu vezu između čoveka i zemlje i osećanje ratara da ona postoji…
-
-
PISMO SA RATIŠTA SOMBORSKOG ZASTAVNIKA NIKOLE LALOŠEVIĆA IZ 1742. GODINE
Zastavnik (barjaktar) somborskih graničara Nikola Lalošević, iz porodice koja je u Sombor doselila u Velikoj seobi 1690. godine, iz okoline Peći sa Metohije, nalazio se od 1741. godine, sa ostalim somborskim graničarima, u Ratu za austrijsko nasleđe, koji je vođen zbog osporavanja prava Mariji Tereziji na presto. Njeno pravo da nasledi presto svog oca Karla VI osporavali su Francuska, Pruska, Bavarska, Saksonija i Španija, a podržavali su je Engleska, Holandija i Rusija, kao i sve austrijske zemlje sa Češkom i Ugarskom. Somborski graničari delom su se nalazili na frontu u Bavarskoj, a delom u Češkoj. Jedinica u kojoj je služio zastavnik Nikola Lalošević nalazila se u Vilshofenu, u Bavarskoj, na…
-
BRACA MITA – SOMBORSKI PESNIK ČIJE SU PESME PEVANE U NARODU
U poslednjoj trećini 19. veka najomiljenji srpski pesnik u Somboru, ali i na znatno širem prostoru, bio je ovdašnji advokat Mita Popović, zvan i „somborskim slavujem“, koji, uprkos većem broju pesama, pripovedaka i drama, nije ostavio trag u srpskoj književnosti svog vremena. Ipak, njegove pesme bile su široko omiljene pre svega jer su bile pevane uz muzičku pratnju. Mita Popović rođen je u Baji 1841. godine. Nakon završenih studija prava u Pešti, gde je studirao kao pitomac “Tekelijanuma”, bio je gradski veliki beležnik i advokat u rodnom gradu. Kada su Mađari 1877. g. slavili tursku pobedu u ratu s Rusima, Mita Popović nije pristao da učestvuje u tom slavlju, te…
-
MLADALAČKI „SANCI POLETANCI“ LAZE KOSTIĆA
Retko je ko u istoriji srpskog pesništva tako brzo i snažno uzleteo kao mladi Laza Kostić (1841-1910). Već od prvih njegovih pesama, koje je napisao kao tek stasali mladić, na pragu punoletstva, bilo je jasno da se na nebu nacionalne poezije pojavio nesvakidašnji talenat, koji, za razliku od većine tadašnjih pesnika, ne peva samo poeziju srca i osećanja, već se iza njegovih još mladalačkih stihova nazire neobična snaga duha i mašte, misaonost „umnog ognja i seljenskih studi“. Njegovi prvi stihovi nagoveštavaju buduće velike pesme, koje će se, većinom, pojaviti pre Kostićeve tridesete godine. Umni Milan Kašanin napisao je da „ako je Branko Radičević jutro srpske lirike, Laza Kostić je njeno…
-
“VERUJTE PRVO!” – ČUVENA BUDNICA MLADOG SOMBORCA VELJKA PETROVIĆA
Mladi Somborac Veljko Petrović (1884-1967) bio je pesnik blistavog početka. Skoro oduševljeno podržan od dvojice ključnih srpskih književnih kritičara s početka 20. veka, svemoćnog Jovana Skrelića i suverenog arbitra književnih vrednosti Bogdana Popovića, Veljko Petrović piše niz pesama koje su svrstane u srpsku rodoljubivu liriku. Uticajni Skerlić, prikazujući prve Petrovićeve pesme, u članku naslovljenom “Obnova naše rodoljubive poezije” (1908), piše: “Veljko Petrović javlja se dosta često svojim rodoljubivim i političkim pesmama u Srbobranu i drugim političkim listovima. Čitajte te pesme. To su ne samo najbolje patriotske pesme koje danas jedan Srbin iz Ugarske peva, to ide možda u najbolje, ali izvesno u najoriginalnije stvari celokupne rodoljubive poezije srpske“. Godine 1909.…
-
BAČVANIN KOJI JE UTEMELJIO POZORIŠNI ŽIVOT U SRBA (JOAKIM VUJIĆ)
Joakim Vujić, plodan srpski spisatelj, prevodilac i pokretač srpskog pozorišnog života, rođen je 1772. g. u Baji, najsevernijem gradu nekadašnje Bačko-bodroške županije. Osnovnu slavenoserbsku školu Joakim Vujić završio je u Baji, latinski i nemački jezik učio je u Novom Sadu, a gimnaziju je pohađao u Kaloči i Segedinu. Školovanje je nastavio u Ostrogonu, pa u Požunu, gde je neko vreme pohađao pravo i filozofiju na Evangelističkom liceju. Posle svršetka studija prava (1795) na kratko se vratio u Baju, putujući nakon toga po Hrvatskoj. Boravio je u Karlovcu, a zatim i u Zagrebu kao advokatski pisar. Odatle se polovinom 1797. g. vratio u Baju, pa u Novi Sad, gde je nekoliko…
-
PRVA ODA SOMBORU – EPSKI SPEV IZ 18. VEKA
Franjevac somborskog franjevačkog samostana (manastira) Bona Mihaljević (1742-1788), izuzetno zaslužan za nastanak hronike franjevačkog samostana ali i grada Sombora za period od kraja 17. do kraja 18. veka, koja je pisana na latinskom jeziku (o njoj je na ovom sajtu prilog objavljen 25. februara 2019), pred kraj boravka u Somboru napisao je spev „Kripost posli smrti živi. Pivaoc putnik somborski putujući pripiva“. Sudeći po svojim poslednjim stihovima, spev je nastao u razdoblju između jula 1786. godine, kada je carskom naredbom somborski franjevački samostan raspušten, i januara naredne godine, kada su i poslednji franjevci, među kojima je, prema popisu, bio i Mihaljević, bili iseljeni. Spev Bone Mihaljevića sadrži 174 deseteračka dvostiha…
-
KAKO JE O SOMBORSKOJ APATIJI PISAO MLADI VELJKO PETROVIĆ
Početkom 1905. godine u Somboru je pokrenuta akcija ovdašnjih mladih i obrazovanih Srba za osnivanje „Omladinskog kola“. O tom poduhvatu i tadašnjem očajnom intelektualnom stanju među somborskim Srbima, mladi Somborac i peštanski student prava, budući znameniti srpski pesnik i pripovedač Veljko Petrović (1884-1967), pisao je 24. jula 1905. g. uglednom srpskom istoričaru književnosti Tihomiru Ostojiću: “Šat se i u našem dernom Somboru nešto dobro stvori… Krajnje je vreme da se tako što stvori ovde. Dobrom i mudrom taktikom možda bi još mogli spasti mlađu omladinu u Somboru iz močari konačne apatije, ne samo prema svemu što je srpsko, no u opće prema svemu, što je lepo, plemenito i uzvišeno… Nijedan…
-
PROMOCIJA MONOGRAFIJE “REZERVAT BIOSFERE BAČKO PODUNAVLJE”
U sredu, 13. marta 2019. godine, u Velikoj sali zdanja Županije u Somboru predstavljena je monografija “Rezervat biosfere Bačko Podunavlje”, koja je krajem 2018. god. objavljena u izdanju Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode i Pokrajinskog sekkreterijata za urbanizam i zaštitu životne sredine. Pred punom salom somborske Županije, o ovoj lepoj knjizi, kao projektu afirmacije i promocije područja Bačkog Podunavlja, koje se od juna 2016. g. nalazi na spisku UNESKA kao rezervat biosfere, u uvodnom delu promocije govorili su Marina Tomić, v.d. direktora Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode, Ratko Bajčetić, pomoćnik pokrajinskog sekretara za urbanizam i zaštitu životne sredine, Jelena Dučić, načelnica Odeljenja za biodiverzitet Ministarstva zaštite životne sredine, Duška Dimović…
-
HKD “MIROLJUB” (HKUD “VLADIMIR NAZOR”) U SOMBORU
Ove godine navršava se 85 godina kako je 6. decembra 1936. god. u Somboru osnovano Hrvatsko kulturno društvo „Miroljub“. Osnivačkom skupu u Domu Sv. Ceclije, na Vencu Radomira Putnika, prisustvovalo je oko 180 budućih članova, mahom doskorašnjih pripadnika somborskog „Bunjevačkog kola“, u kojem je, polovinom tridesetih godina 20. veka, kulminirao politički raskol između pripadnika struje bunjevačke autohtonosti i zagovornika hrvatskog identiteta Bunjevaca, politički okupljenih oko HSS (mahom su to bili socijalno siromašniji i verski aktivniji, a po godinama mlađi članovi somborske bunjevačke populacije). Na osnivačkoj skupštini usvojena su pravila rada Društva, a za prvog predsednika izabran je Antun Matarić (1899-1984). Društvo je ponelo ime pesnika Miroljuba Ante Evetovića (1862-1921). Kako…
