Na Tri jerarha u ponoći (31. januara 1841. g. po julijanskom, odnosno 12. februara po gregorijanskom kalendaru), u šajkaškom selu Kovilju, nedaleko od starog srpskog manastira u kome je arhimandrit Jovan Rajić, krajem 18. veka, pisao svoju znamenitu „Istoriju Serbov, Bolgarov i Horvatov“, rođen je Lazar Kostić, treće dete graničarskog podoficira koviljske kompanije feldvebela (narednika) Petra Kostića (Đurđevo, 1802 – Novi Sad, 1877) i Hristine, rodom iz ugledne i bogate trgovačke kuće Jovanovića. Drugog dana po rođenju (1/13. februara 1841) malog Lazara krstio je, u koviljskoj crkvi Vaznesenja Gospodnjeg, ovdašnji paroh Dimitrije Marković, kumovao mu je Stefan Popović, ikonomiji praktikant pri kompaniji koviljskoj, a Lazar je, prema zapisu iz crkvene…
-
-
MLADEN LESKOVAC – SIVČANIN, SOMBORSKI ĐAK I GOSPODSTVENI ERUDITA
MLADEN LESKOVAC, istoričar književnosti, književnik, prevodilac i akademik, rođen je 1. januara 1904. g. u velikom bačkom selu Sivcu, kao sin tamošnjeg učitelja Milivoja Leskovca. Osnovnu školu pohađao je u rodnom selu, gimnazijsko školovanje započeo je u novosadskoj, a dovršio u somborskoj Gimnaziji, gde je i maturirao 1923. godine. Potom je upisao Filozofski fakultet u Beogradu i tu je diplomirao 1930. g. na grupi za istoriju jugoslovenske književnosti. Postavljen je iste godine za suplenta somborske Gimnazije, u kojoj je predavao francuski, nemački i srpski jezik, kao i filozofiju, a imao je i zaduženje školskog bibliotekara. Iz Sombora je Leskovac premešten 1933. godine, posle položenog državnog ispita, i postavljen je za…
-
SOMBORAC – UTEMELJITELJ SRPSKE NEUROPSIHIJATRIJE
LAZAR STANOJEVIĆ, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu i jedan od utemeljivača srpske neuropsihijatrije, rođen je 23. februara / 7. marta 1883. g. u Somboru, kao dete somborskog učitelja Lazara Stanojevića, koji je preminuo šest sedmica pre rođenja sina. U rodnom gradu završio je osnovnu školu i Državnu gimnaziju, u kojoj je maturirao 1903. godine. Somborska Državna gimnazija u vreme kada je pohađao Lazar Stanojević (oko 1900. god.) Medicinu je Stanojević studirao u Budimpešti, a u Beču je završio i vojnu Learsku akademiju, te specijalizaciju iz oblasti neuropsihijatrije na Klinici za živčane i duševne bolesti prof. Juliusa Vagnera Jaurega, dobitnika Nobelove nagrade za medicinu 1927. godine. Po završetku Prvog svetskog rata…
-
ZNAMENITI VOJVOĐANSKI MAĐARSKI PISAC SRPSKIH KORENA
Dr KORNEL SENTELEKI STANKOVIĆ (Dr. SZENTELEKY STANKOVITS KORNÉL), mađarski pisac, pesnik i prevodilac srpskog porekla, najznačajniji predstavnik mađarske književnosti u predratnoj Jugoslaviji, rođen je 15/27. jula 1893. g. u Pečuju, kao sin Đorđa Stankovića, građevinskog inženjera poreklom iz temišvarske srpske porodice. Vremenom se ova porodica mađarizovala i 1898. g. preselila u Sombor, gde je Kornel završio osnovnu školu i osam razreda Državne gimnazije, u kojoj je maturirao 1911. godine. Nastavio je studije medicine u Budimpešti, a diplomirao je 1916. godine. Godine 1920. vratio se u Sombor i uskoro je postao lekar sa ordinacijom u velikom i nacionalno mešovitom (srpskom, nemačkom i mađarskom) selu Sivcu. Još kao student u Budimpešti Senteleki…
-
NAJPOZNATIJI FILMSKI DRAKULA – POTOMAK BAČKIH BUNJEVACA
BELA LUGOŠI (1882-1956), velika filmska zvezda ranog holivudskog horor-žanra i najpoznatiji Drakula u istoriji svetskog filma, bio je po majci (a moguće i po ocu) bunjevačkog porekla. Rođen je 20. oktobra 1882. g. u gradiću Lugošu, koji se nalazi istočno od Temišvara (današnji Lugoj u Rumuniji). Na krštenju je dobio ime Bela Ferenc Deže Blaško. Belina majka Paula bila je devojaštvom iz poznate i razgranate subotičke bunjevačke plemićke porodice Vojnić, koja se tokom 18. veka naselila i po drugim mestima u Bačkoj (Paula je bila poreklom iz Stare Moravice, naselja udaljenog tridesetak kilometara istočno od Sombora). Moguće da je i Belin otac Ištvan Blaško, nekadašnji vlasnik pekare, a kasnije upravnik…
-
SOMBORAC KOJI JE RUKOVODIO OLIMPIJSKIM IGRAMA
IVAN IVANČEVIĆ, gimnastičar, reprezentativac, trener, sportski pedagog, olimpijski sudija i visoki međunarodni sportski funkcioner, rođen je u Somboru, 12. oktobra 1913. godine. Bio je sin Mihaila Ivančevića, zidara, poreklom iz stare bunjevačke porodice. Ovde je pohađao osnovnu školu i osam razrada somborske Gimnazije, u kojoj je maturirao 1931. godine, nakon čega je upisao Poljoprivredno-šumarski fakultet u Zemunu, na kome je diplomirao 1937. godine, stekavši zvanje šumarskog inženjera. Profesionalnu karijeru započeo je u tehničkom odeljku Sreskog načelstva u Somboru, a potom je u struci radio na uglednom Državnom dobru Belje u Baranji. U kratkotrajnom Aprilskom ratu 1941. godine, u činu poručnika, Ivan Ivančević bio je vojni komandant Rume, a lakše je…
-
SOMBORSKI GIMNAZIJALAC – NAŠ PRVI ROBOTIČAR
RAJKO TOMOVIĆ, naučnik – robotičar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je 1. novembra 1919. g. u mađarskom gradu Baji (tada pod vojnom i administrativnom upravom Kraljevine SHS), kao sin Mirka Tomovića. Gimnaziju je pohađao u Bačkom Petrovcu i Vrbasu, a peti razred gimnazije upisao je u Somboru školske 1934/35. godine. Ovde je završio i šesti, te deo sedmog razreda (1936/37), ali se, zbog preseljenja porodice, ispisao iz somborske gimnazije i nastavio školovanje u Beogradu, gde je i maturirao 1938. godine. Započeo je studije na Tehničkom fakultetu u Beogradu, koje je prekinuo u vreme okupacije, a diplomirao je 1946. g. na Odseku za elektro-mašinsko inženjerstvo. Tokom okupacije, kao član SKOJ-a, bio…
-
SOMBORAC – ZAČETNIK BORBE PROTIV ATMOSFERSKOG ZAGAĐENJA
TIHOMIR NOVAKOV, nuklearni fizičar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je u Somboru, 16. marta 1929. godine, kao sin ovdašnjeg veterinara Miloša Novakova i Nade Novakov rođ. Tanurdžić. Četvorogodišnju osnovnu školu pohađao je u rodnom gradu, a potom je 1939. g. upisao somborsku Gimnaziju, u kojoj je i maturirao 1947. godine. Još u Gimnaziji mladi Novakov zanimao se za fiziku i pravio je rendgenske cevi i radio-aparate. Po završetku srednje škole upisao je fiziku na Prirodno-matematičkom fakultetu u Beogradu, gde je diplomirao 1952. godine, a doktorsku disertaciju „Nuklearna spektroskopija nekih izotopa u blizini Pb 208“ odbranio je 1958. godine. Postdoktorske studije iz nuklearne fizike završio je na Nobelovom institutu u Švedskoj.…
-
SOMBORSKI GIMNAZIJALAC – ZNAMENITI SRPSKI ISTORIČAR
SIMA ĆIRKOVIĆ, istoričar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je 29. januara 1929. g. u Osijeku, kao sin Mirka Ćirkovića, brodskog zapovednika, čiji je brod, zbog jake zime, tada bio usidren u Osijeku. Osnovnu školu Ćirković je pohađao u Somboru. Tokom okupacije (1941-1944) bio je đak Devete beogradske gimnazije, a gimnazijsko školovanje dovršio je u somborskoj Gimnaziji (1945-1948), gde je i maturirao. Studirao je istoriju na Filozofskom fakultetu u Beogradu, na kome je diplomirao 1952. godine. Još kao student intenzivno je učio stare i savremene jezike (poznavao ih je desetak), a njegov trud primetio je profesor Mihailo Dinić, koji je uticao na mladog Ćirkovića da započne pisanje svojih prvih radova. Posle…
-
ĐORĐE LEBOVIĆ – DRAMATURG, SCENARISTA I PISAC NAJBOLJEG ROMANA O SOMBORU
ĐORĐE LEBOVIĆ, književnik, dramaturg i scenarista, rođen je 27. juna 1928. g. u Somboru, kao sin Pavla Lebovića, trgovca i pozorišnog reditelja-amatera, poreklom iz somborske jevrejske porodice, sa nacionalno izmešanim rodbinskim vezama (srpskim, mađarskim i nemačkim). Osnovnu školu Đorđe je pohađao između 1934. i 1938. g. u Zagrebu, gde je živela njegova majka nakon razvoda, a 1938. g. vratio se u rodni grad i upisao u Gimnaziju. Školovanje je prekinuo u aprilu 1944. godine, krajem šestog razreda Gimnazije, kada je, kao pripadnik jevrejske zajednice, deportovan sa ostalim somborskim Jevrejima u koncentracioni logor Aušvic. Mladi Lebović bio je, igrom slučaja, jedan od retkih ovdašnjih Jevreja koji je preživeo holokaust, u kome…
