Dugom nizu znamenitih somborskih akademika kroz istoriju (Dimitrije Mita Petrović, Antal Koh, Laza Kostić, Veljko Petrović, Petar Konjović, Geza Barci, Milan Konjović, Janoš Herceg, Bogdan Maglić, Tihomir Novakov, Ivan Gutman), dodato je i ime Igora Paštija, koji je 7. novembra 2024. godine, na Izbornoj skupštini SANU, izabran za dopisnog člana pri Odeljenju hemijskih i bioloških nauka. Igor Pašti rođen je 9. januara 1984. godine, kao sin Antuna Paštija i Lidije Zebec Pašti. Bio je đak generacije OŠ „Nikola Vukićević“ (1998/99) i somborske Gimnazije „Veljko Petrović“ (2002/03). Studirao je na Fakultetu za fizičku hemiju u Beogradu (sa prosečnom ocenom 10,00 bio je i student generacije), gde je 2007. g. i diplomirao,…
-
-
SOMBORAC STEFAN ILKIĆ – DUHOVNIK, CRKVENI PISAC I REVNOSNI KULTURNI PREGALAC
U dugom nizu znamenitih somborskih Srba, koji su ostavili vidan i dubok trag u kulturnom, prosvetnom i duhovnom životu našeg naroda na prostoru Panonske ravnice, nalazi se i ime arhimandrita Stefana Ilkića, duhovnika, crkvenog pisca, novinara i urednika, bez sumnje jednog od najrevnosnijih pregalaca u društvenom i kulturnom životu somborskih Srba tokom prve polovine 20. veka. Njegovo osnovno delovanje može da se svede na neprestano zalaganje za očuvanje nacionalnog identiteta i kulturne baštine srpskog naroda i njegove crkve na prostoru današnje Vojvodine. Stefan Ilkić rođen je u Somboru, 3/15. juna 1875. godine, kao sin somborskog trgovca na malo Save Ilkića i njegove supruge Julijane, devojaštvom Adamović, rodom iz Starog Kera…
-
Dr JOŽEF TIM – ZNAMENIT MAĐARSKI LEKAR I ZALJUBLJENIK U SRPSKU ISTORIJU
JOŽEF TIM (THIM JÓZSEF), ugledan lekar, naučnik i mađarski istoričar, rođen je u Somboru, 6. avgusta 1864. godine, a bio je sin Jozefa Tima, upravnika somborske Niže realne škole. Osnovnu školu i Državnu gimnaziju završio je u rodnom gradu (maturirao je 1882), posle čega je studirao medicinu u Beču, Berlinu i Gracu, gde je 1889. g. i diplomirao. Stažirao je u Gracu i na Oftalmološkoj klinici u Budimpešti, a potom je postao sreski lekar u Titelu. Godine 1893. imenovan je za sreskog lekara u Somboru, a 1904. g. dobio je zvanje županijskog fizika i lekarskog savetnika. Kasnije je nekoliko godina radio kao lekar u Apatinu. Tokom skoro tri decenije svojih…
-
LEMEŠANIN – NUKLERANI FIZIČAR SVETSKOG GLASA (GAJA ALAGA)
GAJA ALAGA, nuklearni fizičar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je 3. jula 1924. g. u selu Svetozaru Miletiću (Lemešu) kraj Sombora, kao sin Martina Alage, zemljodelca iz ovdašnje stare plemićke bunjevačke porodice, koja je plemstvo dobila još 1722. godine, a u Miletić je doseljena oko 1750. godine iz sela Kaćmara. Osnovnu školu pohađao je u rodnom selu, a u Somboru je završio osam razreda Gimnazije, u kojoj je maturirao 1943. godine. Iste godine započeo je studije na Tehničkom fakultetu u Budimpešti, koje je, posle Drugog svetskog rata, nastavio na Tehničkom i Prirodoslovno-matematičkom fakultetu u Zagrebu. Diplomirao je 1950. g. i potom (1951) bio izabran za asistenta, kao jedan iz kruga…
-
SOMBORAC – ZNAMENITI FILOZOF, IDEOLOG ANARHIZMA I TOLSTOJEV PRIJATELJ
Sombor je decenijama bio dom jednog od znamenitih mađarsko-nemačkih filozofa s kraja 19. i s početka 20. veka Eugena Henrika Šmita (Eugen Heinrich Schmitt, Schmitt Jenő Henrik), anarhiste, pacifiste, antiklerikalnog gnostičara i publiciste. Šmit je rođen 5. novembra 1851. g. u Znojmu kod Brna u Češkoj, kao sin Ferdinanda Karla Šmita, kapetana austrijske carske vojske i nastavnika na Vojnoj inženjerskoj akademiji. Nakon prerane očeve smrti, vratio se 1858. g. sa majkom Karolinom u njen rodni Sombor. Ovde je pohađao osnovnu školu i Realnu gimnaziju, više razrede gimnazije pohađao je u Budimu, a maturirao je u subotičkoj Gimnaziji. Još pre mature, od 1869. godine, bio je zaposlen kao praktikant pri Siročadskom…
-
DR NIKA MAKSIMOVIĆ – SOMBORSKI NARODNI PRVAK, NAOČITI POSLANIK I VELEPOSEDNIK
Dr Nikola Nika Maksimović jedan je od najznamenitijih i najuticajnijih Somboraca u drugoj polovini 19. stoleća. Rođen је u Somboru (kršten je 17/29. aprila) 1840. g. kao sin ovdašnjeg lekara dr Vase Maksimovića i njegove supruge Lujze rođ. Konjović (ćerke tadašnjeg somborskog gradonačelnika Davida Konjovića). Gimnaziju je pohađao u Sremskim Karlovcima, a potom u Budimu i Osijeku, a prava je studirao na Univerzitetu u Pešti, u isto vreme kada i znameniti srpski pesnik Laza Kostić, i od tog vremena potiče njihovo dugo i blisko prijateljstvo. Sa Lazom Kostićem, Nika Maksimović bio je jedan od pokretača, a ujedno i sekretar znamenitog srpskog omladinskog književnog društva „Preodnica“, koje je delovalo u okviru…
-
O POREKLU LAZE KOSTIĆA
Na Tri jerarha u ponoći (31. januara 1841. g. po julijanskom, odnosno 12. februara po gregorijanskom kalendaru), u šajkaškom selu Kovilju, nedaleko od starog srpskog manastira u kome je arhimandrit Jovan Rajić, krajem 18. veka, pisao svoju znamenitu „Istoriju Serbov, Bolgarov i Horvatov“, rođen je Lazar Kostić, treće dete graničarskog podoficira koviljske kompanije feldvebela (narednika) Petra Kostića (Đurđevo, 1802 – Novi Sad, 1877) i Hristine, rodom iz ugledne i bogate trgovačke kuće Jovanovića. Drugog dana po rođenju (1/13. februara 1841) malog Lazara krstio je, u koviljskoj crkvi Vaznesenja Gospodnjeg, ovdašnji paroh Dimitrije Marković, kumovao mu je Stefan Popović, ikonomiji praktikant pri kompaniji koviljskoj, a Lazar je, prema zapisu iz crkvene…
-
MLADEN LESKOVAC – SIVČANIN, SOMBORSKI ĐAK I GOSPODSTVENI ERUDITA
MLADEN LESKOVAC, istoričar književnosti, književnik, prevodilac i akademik, rođen je 1. januara 1904. g. u velikom bačkom selu Sivcu, kao sin tamošnjeg učitelja Milivoja Leskovca. Osnovnu školu pohađao je u rodnom selu, gimnazijsko školovanje započeo je u novosadskoj, a dovršio u somborskoj Gimnaziji, gde je i maturirao 1923. godine. Potom je upisao Filozofski fakultet u Beogradu i tu je diplomirao 1930. g. na grupi za istoriju jugoslovenske književnosti. Postavljen je iste godine za suplenta somborske Gimnazije, u kojoj je predavao francuski, nemački i srpski jezik, kao i filozofiju, a imao je i zaduženje školskog bibliotekara. Iz Sombora je Leskovac premešten 1933. godine, posle položenog državnog ispita, i postavljen je za…
-
SOMBORAC – UTEMELJITELJ SRPSKE NEUROPSIHIJATRIJE
LAZAR STANOJEVIĆ, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu i jedan od utemeljivača srpske neuropsihijatrije, rođen je 23. februara / 7. marta 1883. g. u Somboru, kao dete somborskog učitelja Lazara Stanojevića, koji je preminuo šest sedmica pre rođenja sina. U rodnom gradu završio je osnovnu školu i Državnu gimnaziju, u kojoj je maturirao 1903. godine. Somborska Državna gimnazija u vreme kada je pohađao Lazar Stanojević (oko 1900. god.) Medicinu je Stanojević studirao u Budimpešti, a u Beču je završio i vojnu Learsku akademiju, te specijalizaciju iz oblasti neuropsihijatrije na Klinici za živčane i duševne bolesti prof. Juliusa Vagnera Jaurega, dobitnika Nobelove nagrade za medicinu 1927. godine. Po završetku Prvog svetskog rata…
-
ZNAMENITI VOJVOĐANSKI MAĐARSKI PISAC SRPSKIH KORENA
Dr KORNEL SENTELEKI STANKOVIĆ (Dr. SZENTELEKY STANKOVITS KORNÉL), mađarski pisac, pesnik i prevodilac srpskog porekla, najznačajniji predstavnik mađarske književnosti u predratnoj Jugoslaviji, rođen je 15/27. jula 1893. g. u Pečuju, kao sin Đorđa Stankovića, građevinskog inženjera poreklom iz temišvarske srpske porodice. Vremenom se ova porodica mađarizovala i 1898. g. preselila u Sombor, gde je Kornel završio osnovnu školu i osam razreda Državne gimnazije, u kojoj je maturirao 1911. godine. Nastavio je studije medicine u Budimpešti, a diplomirao je 1916. godine. Godine 1920. vratio se u Sombor i uskoro je postao lekar sa ordinacijom u velikom i nacionalno mešovitom (srpskom, nemačkom i mađarskom) selu Sivcu. Još kao student u Budimpešti Senteleki…