Franjevac somborskog franjevačkog samostana (manastira) Bona Mihaljević (1742-1788), izuzetno je zaslužan za nastanak hronike franjevačkog samostana, koja je, ujedno, i hronika grada Sombora za period od kraja 17. do kraja 18. veka, a pisana je na latinskom jeziku (o njoj je na ovom sajtu objavljen zaseban prilog). Pred kraj boravka u Somboru napisao je spev „Kripost posli smrti živi. Pivaoc putnik somborski putujući pripiva“. Sudeći po svojim poslednjim stihovima, spev je nastao u razdoblju između jula 1786. godine, kada je carskom naredbom somborski franjevački samostan raspušten, i januara naredne godine, kada su i poslednji franjevci, među kojima je, prema popisu, bio i Mihaljević, bili iseljeni u druge franjevačke manastire (najčešće…
-
-
KAKO JE O SOMBORSKOJ APATIJI PISAO MLADI VELJKO PETROVIĆ
Početkom 1905. godine u Somboru je pokrenuta akcija ovdašnjih mladih i obrazovanih Srba za osnivanje „Omladinskog kola“. O tom poduhvatu i tadašnjem očajnom intelektualnom stanju među somborskim Srbima, mladi Somborac i peštanski student prava, budući znameniti srpski pesnik i pripovedač Veljko Petrović (1884-1967), pisao je 24. jula 1905. g. uglednom srpskom istoričaru književnosti Tihomiru Ostojiću: “Šat se i u našem dernom Somboru nešto dobro stvori… Krajnje je vreme da se tako što stvori ovde. Dobrom i mudrom taktikom možda bi još mogli spasti mlađu omladinu u Somboru iz močari konačne apatije, ne samo prema svemu što je srpsko, no u opće prema svemu, što je lepo, plemenito i uzvišeno… Nijedan…
-
PROMOCIJA MONOGRAFIJE “REZERVAT BIOSFERE BAČKO PODUNAVLJE”
U sredu, 13. marta 2019. godine, u Velikoj sali zdanja Županije u Somboru predstavljena je monografija “Rezervat biosfere Bačko Podunavlje”, koja je krajem 2018. god. objavljena u izdanju Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode i Pokrajinskog sekkreterijata za urbanizam i zaštitu životne sredine. Pred punom salom somborske Županije, o ovoj lepoj knjizi, kao projektu afirmacije i promocije područja Bačkog Podunavlja, koje se od juna 2016. g. nalazi na spisku UNESKA kao rezervat biosfere, u uvodnom delu promocije govorili su Marina Tomić, v.d. direktora Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode, Ratko Bajčetić, pomoćnik pokrajinskog sekretara za urbanizam i zaštitu životne sredine, Jelena Dučić, načelnica Odeljenja za biodiverzitet Ministarstva zaštite životne sredine, Duška Dimović…
-
SOMBORSKA HRONIKA FRA BONE MIHALJEVIĆA 1717-1787.
Osim obimne građe koja svedoči o istoriji Sombora u XVIII stoleću, sačuvane u arhivskim fondovima vojničkog šanca, odnosno slobodnog i kraljevskog grada Sombora, kao i u fondovima Bačko-bodroške županije, rukopis hronike ovdašnjeg franjevačkog propovednika fra Bone Mihaljevića predstavlja dragocen izvornik za poznavanje prošlosti grada između 1717. i 1787. godine, pre svega događaja vezanih za život i rad somborskih franjevaca, njihovog samostana i crkve Presvetog Trojstva, kao i za život građana, posebno Bunjevaca, koji su među ovdašnjim rimokatoličkim vernicima tada predstavljali izrazitu većinu. Mihaljevićeva hronika često pruža podatke važne i za razumevanje šireg konteksta istorijskih događaja (o rukopisu hronike i njegovom značaju kao istorijskog izvora, biće reči u zasebnim poglavljima). Objavljivanjem…
-
PRVU SRPSKU PROTESTNU POLITIČKU PESMU NAPISAO JE LAZA KOSTIĆ
Mada je Jovan Jovanović Zmaj još 1864. g. napisao satiričnu političku pesmu “Jututunska juhahaha”, prvu srpsku protestnu političku pesmu napisao je 1874. g. Laza Kostić i nazvao je “Don Kihotu”. Pesma predstavlja jedan skoro ispovedni politički dijalog sa Don Kihotom (verovatno personifikacijom samog Kostića), autora Migela de Servantesa Savedre (u fusnoti pesme Laza Kostić pojašnjava izraz “Savedrina” kao ime autora “Don Kihota”). Pesma je prvi put objavljena u časopisu “Javor” br. 21, od 20. jula 1874. godine, a iste godine našla se i u drugoj knjizi Kostićevih sabranih pesama, objavljenoj u Novom Sadu. DON KIHOTU Kad zarede nove bede, kad se smrknu beli dani, kad potamne i poblede zraci nadom…
-
JEDAN OD PREPISA “DUŠANOVOG ZAKONIKA” ČUVAN JE U STANIŠIĆU I SOMBORU
Jedan od 25 istoriji poznatih sačuvanih rukopisnih prepisa Zakonika srpskog cara Stefana Dušana (iz 1349. godine), koji su nastali u periodu između 14. i 18. veka, nalazio se pokolenjima u stanišićkoj (kasnije somborskoj) srpskoj svešteničkoj porodici Borđoški. Porodica Borđoški je, do preseljenja u Stanišić 1763. godine, živela u selu Dautovu, severno od Sombora, gde je zabeležena u svim popisima i arhivskim izvornicima od 1715. do 1763. godine. Ranijim poreklom živela je, kako joj i prezime govori, na pustari Borđoš, koja se nalazila kraj reke Tise, u blizini današnjeg Čuruga, u jugoistočnoj Bačkoj. Prema porodičnom predanju, rukopis Dušanovog zakonika preci Borđoških preneli su na ove prostore prilikom seobe iz Stare Srbije…
-
“TAD MOJA VILA PREDA ME GRANU…” (IZLOŽBA)
Za sve prijatelje koji nisu u prilici da posete izložbu “TAD MOJA VILA PREDA ME GRANU…”, čiji je autor potpisnik ovog priloga, a koja je posvećena 110. godišnjici pesme “SANTA MARIA DELLA SALUTE” Laze Kostića, postavljamo ovu izložbu na sajt “Ravnoplov”. U organizaciji Gradske biblioteke “Karlo Bijelicki” Sombor i Udruženja građana “Norma” Sombor, a pod pokroviteljstvom Grada Sombora, izložba je otvorena od 16. februara do 18. marta 2019. godine, u sali Dečjeg odeljenja Gradske biblioteka u Somboru. Radi lakše čitljivosti, u prilogu je, pored broja i naziva svakog od 14 panoa, dat i celokupan tekst sa panoa koji sledi. PANO 1 – NASLOVNI PANO: 110 godišnjica najlepše pesme srpske ljubavne…
-
“CRUCIS AMORE” – PRVA PRIPOVETKA VELJKA PETROVIĆA
Prva pripovetka mladog somborskog, vojvođanskog i srpskog književnika Veljka Petrovića (1884-1967) “Crucis amore” (“Krst ljubavi”) nastala je 1905. godine i najavila je rađanje vrsnog pripovedača srpske književnosti. Mladi pisac u svom pripovedačkom prvencu priča o baki Mandi Matarić sa salaša Gradine kraj Sombora, čija je jedina unučica Klara, koju je ona othranila od prvog guka detinjeg do polaska u školu, kao dete bez roditelja primljena u školu ženskog katoličkog manastira u Somboru (tzv. “Apacija”). Njihov prvi susret, nakon mesec dana, prilikom bakine posete manastiru, tragično nagoveštava neumitnost Klarinog odnarođivanja, kada preplašena staje pred baku i zagušena nenadanom srećom bakinog prisustva, ali i strahom od prisutne kaluđerice, pozdravlja baku na mađarskom…
-
“BUNJEVKA” – ZABORAVLJENA SRPSKA NOVELA
„Bunjevka“ je jedna od prvih i najboljih novela ranog srpskog romantizma. Napisao je Timotije Bogoboj Atanacković, književnik iz Baje, koji je i utemeljitelj ovog žanra među srpskim pripovedačima. Rođen 1826. g. u Baji, Atanacković se školovao u rodnom gradu, a zatim u Pešti i Beču. Kao mladić bio je oduševljeni učesnik Srpskog pokreta 1848. godine, u kome je, na početku, imao i vidnu ulogu, ali u strahu od sudskog progona mađarskih vlasti uskoro je otišao u Beč, zatim i u Pariz, odakle se vraća u Novi Sad, po završetku revolucije i uspostavljanju Vojvodstva srpskog. Pripadao je krugu mladih srpskih književnika, pobornika Vukove reforme, a vezivalo ga je blisko prijateljstvo sa…
-
“KAD SELJAK UMIRE” (Veljko Petrović)
KAD SELJAK UMIRE – Kako si žut, kao smilje, deda, a čelo ti hladno kô od leda. Srce ti bije tako polagano. …Umrećeš, deko. – Vidim, hoću ‘râno. Pa kaži neka dođe bráta, da mi sanduk meri, jedva od po hvata. Hja, šta ćeš, ‘râno, godine, kopanje, pa čoveka smanje… A jedno neka popi ode. …O, bože, zvone l’ to? Daj mi čašu vode. – U varoši zvoni. Evo, dedo, čaša. – Jeste, jeste, čujem, to su zvona naša. …Davno sam ih slušô sa naših salaša… – Otkud baš sad, deda? – To se reći ne da. Ti si mlada, sinko, al’ ćeš i ti znati. Daće bog, pa ćeš…
