Kapela Svete Terezije sagrađena je na samom početku 20. stoleća, 1901. godine na Malom katoličkom groblju u Somboru, koje je nastalo krajem 18. ili početkom 19. veka (ovo je najmlađe somborsko groblje koje je najranije zabeleženo 1806. godine a posvećeno je 1829. godine). Kapelu je, u neogotskom stilu, podigao opat Jene Sečenji, nadbiskupski kanonik i papski prelat, čija je ktitorska ploča sačuvana iznad južnih ulaznih vrata kapele. Sa prednje strane kapela ima dva uporedna polukružna stepeništa i terasu. Bogosluženja u njoj obavljaju se svake godine na Dušni dan (2. novembra), posle praznika Svisvetih. Ispred kapele se nalazi kameni krst, koji je 1828. g. podigao somborski plemić Marton Balon sa suprugom…
-
-
POZORIŠNI TRG (TRG REPUBLIKE) U SOMBORU
Pozorišni trg je nastao izgradnjom nekoliko jednospratnica koje su ga omeđile – hotela „Lovački rog“ sa zapadne, Fernbahove kuće sa severne i jednospratnice Lorenca Falcionea sa istočne strane (na trg je gledao i zapadni deo dugačke prizemne kuće „Elefant“, koja se nalazila na uglu istoimene ulice). Sa južne strane trga kasnije je (1912) podignuta dvospratna Vajdinger palata. Na trg su, sa njegove istočne strane, izlazile Školska i Elefant ulica (danas Laze Kostića i J. J. Zmaja), a sa severoistočne Zmijska ulica (ovako nazvana zbog krivudanja, danas Trg Koste Trifkovića), u kojoj se nalazilo pozorište. Južna, zapadna i severozapadna strana Pozorišnog trga bile su omeđene Vencem Eržebet (Petra Bojovića). Sve do…
-
SVETUSPENSKA KAPELA U SOMBORU
Pravoslavna kapela Uspenja Presvete Bogorodice podignuta je na somborskom Velikom pravoslavnom groblju, u stilu provincijskog baroka, sa elementima rokokoa, između 1786. i 1790. godine. Građena je istovremeno kad i nov hram crkve Svetog Jovana Preteče (Male pravoslavne crkve), te je zbog izgradnje ova dva hrama somborska Crkvena opština raspisala poseban prirez među vernicima. Crkveni zvonik završen je 1792. godine. Izgled Svetouspenske kapele sačuvan je na Gfelerovoj veduti Sombora iz 1818. godine. Unutrašnjost kapele je bila skromno uređena, a ikonostas su radili slikari-laici (gornji deo ikonostasa slikao je oko 1799. g. Mihailo Protić, a donji deo ikonostasa, sa carskim dverima, naslikao je, između 1827. i 1852. godine, Georgije Protić). Kapela je…
-
KAPELA SNEŽNE GOSPE (JOZINA KAPELA) KRAJ ČIČOVA
Pored reke Mostonge, na uzvišici sa desne strane nekadašnjeg puta prema Sonti, u neposrednoj blizini somborskog salaškog naselja Čičovi, podignuta je, krajem 18. veka, rimokatolička kapela Blažene Gospe Marije Snežne, kao zavetna zadužbina somborskog senatora i gradonačelnika, bunjevačkog plemića Josipa Joze Markovića (1712-1789), te je u narodu prozvana i „Jozinom kapelom“. Predanje, koje je, verovatno, samo plod narodne mašte, govori o tome kako se Joza Marković, kada ga je zadesila snežna oluja, u kolima kojima se vozio ka Somboru, zavetovao da će, ako preživi mećavu, sazidati na tom mestu kapelu Snežne Gospe. Josip Marković bio je sin somborskog graničarskog poručnika Matije Markovića i mlađi brat poslednjeg kapetana somborskog graničarskog šanca…
-
KAKO JE SOMBORSKI SLIKAR TUŽIO PREDSEDNIKA KRALJEVSKE VLADE
Znameniti somborski, vojvođanski, srpski i jugoslovenski slikar Milan Konjović (1898-1993) bio je drčan (kočoperan) čovek i nije prezao od sukobljavanja s ljudima, pa makar oni bili i najviši zvaničnici. Potomak stare i patricijske somborske porodice, sin imućnog advokata Davida Konjovića – srpskog poslanika u Ugarskom saboru, a unuk (po majci) Nikole Vukićevića – znamenitog srpskog pedagoga, spisatelja i duže od tri decenije upravnika somborske Srpske učiteljske škole (Preparandije), a osim toga i uspešan i ostvaren umetnik, Milan Konjović nije imao potrebu da se dodvorava državnim vlastima (mada je veoma dobro plivao kroz političke struje u najburnijim vremenima). Konjović je pristao da, povodom otkrivanja spomenika kralju Aleksandru Karađorđeviću u Somboru, priredi…
-
SOMBORSKI SLIKAR – TENISKI AS I UČESNIK DEJVIS KUPA (Ivan Radović)
IVAN RADOVIĆ, jedan od najznačajnijih srpskih slikara prve polovine 20. veka i državni prvak u tenisu, rođen je 21. juna 1894. g. u Vršcu, u svešteničkoj porodici. Nakon očeve smrti, s majkom se preselio u Sombor, u kome se obrazovao i gde je umetnički stasao. U Somboru je završio četiri razreda Državne gimnazije (1905/06-1908/09), a potom je pohađao i ovdašnju Srpsku učiteljsku školu (Preparandiju), u kojoj je otkrio svoje interesovanje za slikarstvo (u to vreme intenzivno se družio sa nešto mlađim Milanom Konjovićem, s kojim ga je vezivala strast prema slikarstvu). Maturirao je u somborskoj Preparandiji 1913. godine. Posle neuspelog pokušaja da pređe u Srbiju, Radović je, kao mlad učitelj,…
-
STARO ZDANJE PREPARANDIJE (NORME)
U porti somborske Svetođurđevske crkve, ubrzo nakon izgradnje današnje crkve (1759-1761), podignuta je i prizemna zgrada srpske osnovne škole. Mladi Somborac Avram Mrazović (1756-1826), tek svršen polaznik kursa za direktore osnovnih škola po Felbigerovom metodu u Beču, osnovao je u ovom zdanju 1. maja 1778. g. trogodišnju osnovnu Narodnu gradsku normalnu školu, skraćeno prozvanu „Norma“, koja će služiti kao norma, po kojoj će se, ugledajući se na nju, odvijati rad i svih ostalih škola u tom okrugu. Istovremeno, Mrazović je u ovoj školi pokrenuo i prve tromesečne tečajeve za stručno osposobljavanje srpskih narodnih učitelja. Već od jeseni 1778. g. u „Normi“ su uvedeni i redovni dvogodišnji tečajevi koje su pohađali…
-
TRG SVETOG ĐORĐA U SOMBORU
Najstariji i najveći somborski gradski trg, koji je ime dobio po ovdašnjoj Svetođurđevskoj crkvi (sagrađenoj između 1759. i 1761. godine), prostirao se od crkve do početka Solarskog sokaka (Čitaoničke ulice) s južne i do palate „In foro“, odnosno Svetođurđevske crkve, sa severne strane. Na ovom trgu je 18. novembra 1745. g. održan poznati Protestni zbor somborskih graničara, na kojem je odlučeno da se, nakon ukidanja vojničkog statusa, od carskog dvora u Beču zatraži povratak dotadašnjih povlastica ili da se krene u proces elibertacije Sombora (dodele statusa slobodnog i kraljevskog grada), što je, tri i po godine kasnije, i ostvareno. Godine 1804. Georgije Mađarjanoš ml. podigao je preko puta crkve palatu…
-
VELIKA KASARNA NA BAJSKOM PUTU
Na završetku Bajskog puta, sa leve strane, počela je polovinom osamdesetih godina 19. veka izgradnja velike vojničke (garnizonske) kasarne, zapravo čitavog vojnog kompleksa u kome se nalazilo pet jednospratnica, u koje je moglo da bude smešteno oko hiljadu vojnika i oficira. Uz ove zgrade podignuto je i nekoliko pomoćnih građevina. Zidanje kasarne, kao i obližnjeg zdanja Vojne bolnice, koje se nalazilo preko pruge (kasnije zgrada Poljoprivredne škole), završeno je do 1888/89. godine, a koštalo je 314.700 forinti (još je 1875. g. državna mađarska vlast zahtevala da grad u narednim godinama planira izgradnju zdanja Vojne bolnice, ali gradske vlasti su nerado pristajale da svoje zemljište čuvaju za ovakvu namenu). Za izgradnju…
-
PRVA SRPSKA UMETNIČKA IZLOŽBA ODRŽANA JE U SOMBORU
Dobrotvorna zadruga Srpkinja Somborkinja, koja je osnovana 1896. godine, priredila je u Somboru, od 8. do 23. maja 1910. godine, pod pokroviteljstvom patrijarha srpskog Lukijana, jednu od najznačajnijih srpskih umetničkih izložbi tog vremena – Prvu srpsku umetničku i vajarsku izložbu u Austro-Ugarskoj. U istoriji umetnosti poznata kao „Prva srpska umetnička izložba“, ova kulturna manifestacija okupila je, u zdanju somborske „Županije“, 16 najpoznatijih srpskih slikara tog vremena, kao i tri vajara, a prikazano je 110 umetničkih dela. Somborski srpski list „Sloga“ pisao je pred otvaranje izložbe: Što se većma približava vreme umetničke izložbe koju će naša vredna ženska zadruga da priredi, sve se većma osvedočava, da je to podhvat koji će zagrejati…
