IVAN RADOVIĆ, jedan od najznačajnijih srpskih slikara prve polovine 20. veka i državni prvak u tenisu, rođen je 21. juna 1894. g. u Vršcu, u svešteničkoj porodici. Nakon očeve smrti, s majkom se preselio u Sombor, u kome se obrazovao i gde je umetnički stasao. U Somboru je završio četiri razreda Državne gimnazije (1905/06-1908/09), a potom je pohađao i ovdašnju Srpsku učiteljsku školu (Preparandiju), u kojoj je otkrio svoje interesovanje za slikarstvo (u to vreme intenzivno se družio sa nešto mlađim Milanom Konjovićem, s kojim ga je vezivala strast prema slikarstvu). Maturirao je u somborskoj Preparandiji 1913. godine. Posle neuspelog pokušaja da pređe u Srbiju, Radović je, kao mlad učitelj, 1915. i 1916. g. radio u obližnjem selu Stanišiću.
Slikarstvo je od 1917. do 1919. g. učio na Umetničkoj akademiji u Budimpešti, gde mu je profesor bio poznati mađarski likovni pedagog i slikar Ištvan Reti, a kao njegov najbolji student Radović je 1918. g. dobio stipendiju, zahvaljujući kojoj je mesec dana tokom 1918. g. boravio na poznatoj slikarskoj koloniji u Nađbanji. Tokom 1919/20. g. slikarstvo studira u Pragu, kod profesora Jozefa Loukote. Boravio je i na kraćim studijskim putovanjima u Beču, Minhenu i Parizu (1921), te u Veneciji (1925), što je uticalo na njegova interesovanja za kubizam, futurizam, ekspresionizam i apstraktno slikarstvo. Njegovi početni radovi bili su, smatra se, preteča revolucije u srpskom slikarstvu. Povratkom u Sombor 1922. g. Radović se ujedno vraća i svom zanimanju za život ljudi u ravnici, pa se seoski i ravničarski motivi sve češće javljaju u njegovom slikarstvu, a u njima su preovladavali narativnost i ilustrativnost, sa naglašeno jednostavnim, skoro naivnim crtežom, u plavom, zelenom i žutom zavičajnom koloritu. Istovremeno, nastavlja i svoja avangardna istraživanja „razorenih formi“, kojima je, po mišljenju Lazara Trifunovića, dao konkretan doprinos modernoj evropskoj umetnosti svog vremena. Posebno je tokom 1920-ih bio posvećen crtežu. Prvi put je izlagao na V jugoslovenskoj izložbi u Beogradu, 1922. godine, u okviru grupe „Slobodni“, a svoju prvu samostalnu izložbu imao je u Beogradu, 1925. godine.
Od 1923. g. Ivan Radović bio je nastavnik crtanja u somborskoj Državnoj muškoj učiteljskoj školi. Dobio je na upotrebu atelje, koji se nalazio na tavanu jedne od bočnih kula zdanja Županije u Somboru (ovaj atelje kasnije je koristio i Milan Konjović). Uz slikarstvo, druga velika strast Ivana Radovića bila je tenis. U Somboru je igrao na ovdašnjim skromnim tenskim terenima, koji su se nalazili u Županijskom parku. Zbog tenisa se 1928. g. i preselio iz Sombora u Beograd, gde se prvo vreme bavio scenografijom. Godine 1929. postao je prvak Jugoslavije u tenisu i igrao je za jugoslovensku reprezentaciju u Dejvis kup (1929. g. protiv Grčke, a 1930. g. protiv Švedske, u dublu). Bio je, osim toga, i odličan automobilista i plivač, a još od mladosti i talentovan violinista i pijanista.
Svoju drugu samostalnu izložbu Radović je priredio u beogradskom Oficirskom domu 1928. godine, a već 1929. g. usledila je i treća samostalna izložba u Umetničkom paviljonu „Cvijeta Zuzorić“ u Beogradu, na kojoj je izložio 71 sliku. Narednih godina (1932, 1933) ponovo izlaže samostalno na istom mestu, ali i kolektivno, na proletnjim i jesenjim salonima, kao član grupe „Oblik“. Posle 1930. g. slikao je i nove, intimistički komponovane teme – aktove, portrete, enterijere, mrtvu prirodu i pejzaže. Njegove slike bile su izložene u Londonu (1930), Parizu (1932), Holandiji i Belgiji (1933), Rimu (1937), te u jugoslovenskom paviljonu Svetske izložbe u Parizu (1937), kada je Radović ponovo duže boravio u prestonici svetske umetnosti. U periodu pred Drugi svetski rat Radović je slikar seoskih pastorala i intimističkih aktova.
U međuratnom periodu predavao je na Umetničkoj školi u Beogradu. Tokom Drugog svetskog rata boravio je neko vreme u nemačkom zarobljeništvu, posle čega je nastavio život u Beogradu. Kako bi ublažio ratnu nemaštinu, otvorio je slikarsku školu na Kosančićevom vencu. U nov društveni poredak uključio se relativno kasno (tek posle 1950), a dvadeset godina nakon poslednje predratne samostalne izložbe ponovo je u Umetničkom paviljonu u Beogradu izlagao, sada već 40-godišnji umetnički opus. U svom tadašnjem slikarstvu neguje poetski realizam i ostaje privržen ravničarskim temama, u kojima dominiraju humanost, čulnost i spontanost, sa bačkim selom kao okosnicom, ali njegove slike sada imaju snažan i oslobođen kolorit, a on dobija epitet slikara vojvođanskih motiva. Aktivan je i u umetničkoj grupi „Šestorica“ (osim Radovića, činili su je Stojan Aralica, Peđa Milsoavljević, Milenko Šerban, Nedeljko Gvozdenović i Ivan Tabaković). Samostalno izlaže u Beogradu (1960, 1967, 1971), Zrenjaninu, Subotici, Kikindi i Vršcu (1963), Pančevu (1964) i Novom Sadu (1966). Učestvuje i na brojnim kolektivnim izložbama u zemlji i inostranstvu. Njegovu samostalnu izložbu u Galeriji SANU u Beogradu videlo je 1971. g. 30.000 posetilaca. Prvu izložbu u Somboru, u kome je započeo umetničku karijeru, imao je posthumno, tek 1978. godine. Osim umetničkog rada, Radović se uspešno bavio i likovnom kritikom.
Krajem maja 1970. g. Radović je postao dopisni član Odeljenja likovne i muzičke umetnosti Srpske akademije nauka i umetnosti. Nagrade za svoju slikarski rad dobio je u Filadelfiji (1927), Briselu (1932) i Parizu (1937). Zlatnom paletom ULUS-a nagrađen je 1962. godine, Politikinu nagradu „Vladislav Ribnikar“ dobio je 1967, Sedmojulsku nagradu SR Srbije 1967, a nagradu AVNOJ-a 1971. godine. Odlikovan je Ordenom Sv. Save 1930. godine.
Ivan Radović preminuo je u Beogradu, 13. avgusta 1973. godine, u 80. godini života, a sahranjen je i Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu. Deo njegovog bogatog slikarskog opusa sačuvan je u Narodnom muzeju i Muzeju savremene umetnosti u Beogradu, te u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti.
Milan Stepanović
[Tekst autora prenesen je iz njegove monografije “150 godina Gimnazije u Somboru”]
