U utorak, 3. oktobra 2023. godine, u Velikoj sali zdanja Županije u Somboru održano je predavanje “Tri somborska korifeja”, posvećeno životu i radu tri znamenita srpska naučnika i akademika, koji su poreklom ili delom života bili vezani za Sombor (Atanasije Nikolić, Milan Jovanović Batut i Bogdan Maglić). Prisutne građane i akademike SANU pozdravila je u ime Grada Sombora Anita Stojakov, članica Gradskog veća, a potom se obratio i Milan Stakić, direktor somborskog Centra za stručno usavršavanje zaposlenih u obrazovanju, podsetivši na dugu tradiciju i značajna imena iz istorije prosvete, nauke i kulture u Somboru. Uvodnu besedu izrekao je akademik prof. dr Miloš Đuran, upravnik centra SANU za naučnoistraživački rad, koji…
-
-
ISTORIJSKA IZLOŽBA “GAKOVO KROZ VEKOVE”
Za sve koji nisu bili u prilici da posete istorijsku izložbu “GAKOVO KROZ VEKOVE”, autora Milana Stepanovića, postavljamo ovu izložbu na sajt “Ravnoplova”. Izložba je rađena na 14 velikih panoa (120 x 90 cm) i posvećena je prošlosti sela Gakova, od najstarijih vremena do savremenog doba. Uz podršku Grada Sombora, izložbu je organizovalo UG “Gakovo”, a otvorena je 1. avgusta 2023. godine, u sali Doma kulture u Gakovu.
-
SOMBORAC – ZNAMENITI FILOZOF, IDEOLOG ANARHIZMA I TOLSTOJEV PRIJATELJ
Sombor je decenijama bio dom jednog od znamenitih mađarsko-nemačkih filozofa s kraja 19. i s početka 20. veka Eugena Henrika Šmita (Eugen Heinrich Schmitt, Schmitt Jenő Henrik), anarhiste, pacifiste, antiklerikalnog gnostičara i publiciste. Šmit je rođen 5. novembra 1851. g. u Znojmu kod Brna u Češkoj, kao sin Ferdinanda Karla Šmita, kapetana austrijske carske vojske i nastavnika na Vojnoj inženjerskoj akademiji. Nakon prerane očeve smrti, vratio se 1858. g. sa majkom Karolinom u njen rodni Sombor. Ovde je pohađao osnovnu školu i Realnu gimnaziju, više razrede gimnazije pohađao je u Budimu, a maturirao je u subotičkoj Gimnaziji. Još pre mature, od 1869. godine, bio je zaposlen kao praktikant pri Siročadskom…
-
DR NIKA MAKSIMOVIĆ – SOMBORSKI NARODNI PRVAK, NAOČITI POSLANIK I VELEPOSEDNIK
Dr Nikola Nika Maksimović jedan je od najznamenitijih i najuticajnijih Somboraca u drugoj polovini 19. stoleća. Rođen је u Somboru (kršten je 17/29. aprila) 1840. g. kao sin ovdašnjeg lekara dr Vase Maksimovića i njegove supruge Lujze rođ. Konjović (ćerke tadašnjeg somborskog gradonačelnika Davida Konjovića). Gimnaziju je pohađao u Sremskim Karlovcima, a potom u Budimu i Osijeku, a prava je studirao na Univerzitetu u Pešti, u isto vreme kada i znameniti srpski pesnik Laza Kostić, i od tog vremena potiče njihovo dugo i blisko prijateljstvo. Sa Lazom Kostićem, Nika Maksimović bio je jedan od pokretača, a ujedno i sekretar znamenitog srpskog omladinskog književnog društva „Preodnica“, koje je delovalo u okviru…
-
MAJSKA SKUPŠTINA U SREMSKIM KARLOVCIMA 1848. GODINE (I SOMBORSKI SKEPTICIZAM)
Početkom 1848. g. revolucionarno vrenje širilo se Evorpom kao posledica okoštalog konzervativizma većine evropskih država. Ujedno se rađala epoha nacionalne afirmacije. Otud je 15. marta 1848. g. u Pešti počela i građanska revolucija Mađara, koja će se uskoro pretvoriti u rat za oslobođenje i nezavisnost Ugarske. Proklamovan je program od 12 tačaka, koji je, osim ostalog, sadržao demokratske zahteve o slobodi štampe i ukidanju cenzure, jednakosti pred zakonom bez obzira na društvenu i versku pripadnost, uvođenju opšte poreske obaveze, ukidanju kmetstva, oslobađanju političkih zatvorenika, ali i osnivanju nacionalne garde ili vojske, kao i nacionalne banke, te imenovanju odgovorne vlade sa sedištem u Pešti. Ipak, vrlo brzo postalo je jasno da…
-
DVA BAČKA PEČALBARA U AMERICI POČETKOM 20. VEKA
Kao i mnogi drugi osiromašeni stanovnici Bačke svih narodnosti, jedan somborski Bunjevac i jedan stanišićki Srbin odlučili su 1906. g. da izlaz iz dugogodišnje nemaštine pronađu u odlasku na rad u Ameriku. Trend iseljavanja u SAD pokrenut je u Bačkoj početkom 20. veka (od 1904), a kulminirao je 1907. godine, kada se sa prostora Bačko-bodroške županije u SAD iselilo oko 12.000 mahom mlađih muškaraca, koji su tamo radili na najtežim poslovima (u rudnicima, kao građevinari, te po čeličanama i fabrikama). Odlazak u Ameriku nije bio jednostavan. Trebalo je da se plati vozna karta od Sombora do Rijeke, kao i brodska karta od Rijeke do Njujorka, a trebalo je imati pri…
-
MARTOVSKE DEMONSTRACIJE 1941. GODINE U SOMBORU
Dva dana nakon što su, 25. marta 1941. g. u Beču, predstavnici jugoslovenske kraljevske vlade potpisali protokol o pristupanju Trojnom paktu, somborska školska omladina prva je u gradu ustala i pridružila se demonstracijama i manifestacijama organizovanim u Beogradu i drugim gradovima Kraljevine Jugoslavije. Ovdašnji srednjoškolci oduševljeno su pozdravili vojni puč generala Dušana Simovića, obaranje vlade Cvetković – Maček i zbacivanje tročlanog kraljevskog namesništva na čelu sa knezom Pavlom, kao i stupanje na presto mladog kralja Petra II Karađorđevića. U tome su prednjačili učenici i učenice somborske Učiteljske škole i Državne realne gimnazije. Stariji učenici Učiteljske škole su, u jutarnjim časovima 27. marta, iz zdanja Preparandije pošli na hospitovanje u obližnju…
-
O POREKLU LAZE KOSTIĆA
Na Tri jerarha u ponoći (31. januara 1841. g. po julijanskom, odnosno 12. februara po gregorijanskom kalendaru), u šajkaškom selu Kovilju, nedaleko od starog srpskog manastira u kome je arhimandrit Jovan Rajić, krajem 18. veka, pisao svoju znamenitu „Istoriju Serbov, Bolgarov i Horvatov“, rođen je Lazar Kostić, treće dete graničarskog podoficira koviljske kompanije feldvebela (narednika) Petra Kostića (Đurđevo, 1802 – Novi Sad, 1877) i Hristine, rodom iz ugledne i bogate trgovačke kuće Jovanovića. Drugog dana po rođenju (1/13. februara 1841) malog Lazara krstio je, u koviljskoj crkvi Vaznesenja Gospodnjeg, ovdašnji paroh Dimitrije Marković, kumovao mu je Stefan Popović, ikonomiji praktikant pri kompaniji koviljskoj, a Lazar je, prema zapisu iz crkvene…
-
PROMOCIJA MONOGRAFIJE “KAKO JE NASTALA PESMA ‘SANTA MARIA DELLA SALUTE’ LAZE KOSTIĆA”
Povodom dana grada Sombora i 182. godišnjice rođenja Laze Kostića, u četvrtak 16. februara 2023. g. predstavljena je u Velikoj Sali zdanja Županije u Somboru monografija Milana Stepanovića „Kako je nastala pesma ’Santa Maria della Salute’ Laze Kostića“. U njoj su sažeto prikazani ličnost i život Laze Kostića, njegov književni i društveni rad, kao i prilike u kojima je živeo i delovao, a potom se, skidajući sloj po sloj istorijske patine, knjiga naglašeno bavi svim dimenzijama nastanka Kostićeve poslednje i najznamenitije pesme „Santa Maria della Salute“. Pri tome su korišteni, razmatrani i tumačeni Kostićeva prepiska, zapisi pesnikovih snova, izvorni rukopis pesme, objavljena i neobjavljena svedočanstva savremenika, kao i brojne njene…
-
BRAĆA KOJA SU PROJEKTOVALA VELIKI BAČKI KANAL
Oficirska plemićka porodica Kiš slovačkog je porekla, iz Nogradske županije, i evangelističke veroispovesti, a vremenom se mađarizovala. Car Leopold I dodelio je plemstvo pešadijskom kapetanu Jovanu Štrbi (čiji će potomci poneti prezime Kiš), 30. decembra 1691. godine, a plemstvo je naredne godine proglašeno na zasedanju skupštine Turocke županije. Na plavom polju štita plemićkog grba nalazio se zlatni grifon na zelenom tlu, koji je držao tri cveta ljiljana. Iz kacige i krune iznad štita uzdizao se stojeći grifon. Plašt je sa leve strane štita bio zlatno-plav, a sa desne srebrno-crven. Sin Jovana Kiša bio je potpukovnik Jovan Kiš od Kiš-Šarošija (1708-1758), koji se 1754. g. doselio u Apatin, gde je bio…
