Sve do 1778. godine, kada je mladi i učeni Somborac Avram Mrazović (1756-1826) pokrenuo u Somboru Gradsku školu “Norma”, sa prvim višemesečnim (kasnije i višesemestralnim) tečajevima za obrazovanje srpskih učitelja, srpski narod nije imao posebno i za to zvanje školovane učitelje. Tokom 33 godine, koliko je somborska “Norma” postojala i radila, u njoj je školovano više stotina budućih učitelja. Ipak, vremenom, njeni kapaciteti, ustrojstvo i pruženi obrazovni nivo nisu više mogli da zadovolje povećane potrebe za učiteljima u srpskom narodu, na prostoru Habzburške monarhije, te se počelo razmišljati o osnivanju prve posebne srpske škole za obrazovanje učitelja. Potpisivanjem mira sa Napoleonom 1809. godine, nastavljene su korenite školske reforme u Austrijskom…
-
-
ISTORIJSKA IZLOŽBA “RASTINA KROZ VEKOVE”
Za sve prijatelje koji nisu u prilici da posete izložbu RASTINA KROZ VEKOVE, čiji su autori Milan Stepanović i Slobodan Vukobratović, a koja je posvećena obeležavanju 100-godišnjice postojanja današnjeg sela Rastine, postavljamo ovu izložbu na sajt „Ravnoplov“. U organizaciji mesnog ogranka Udruženja potomaka i poštovalaca solunskih dobrovoljaca iz Rastine i uz podršku Kulturnog centra “Laza Kostić” Sombor i Grada Sombora, izložba je otvorena i izložena u Domu kulture, 11. novembra 2021. godine.
-
ISTORIJSKA IZLOŽBA “OSMI VIK MONOŠTORA”
Za sve prijatelje koji nisu u prilici da posete izložbu OSMI VIK MONOŠTORA, čiji su autori Milan Stepanović i Zdenka Mitić, a koja je posvećena bogatoj istoriji sela Bačkog Monoštora, postavljamo ovu izložbu na sajt „Ravnoplov“. U organizaciji UG “Podunav” i uz podršku MZ Bački Monoštor i Grada Sombora, izložba je bila izložena u Domu kulture u Bačkom Monoštoru, od 29. juna 2021. godine, kao i tokom manifestacije “Bodro-fest”, u avgustu 2021. godine.
-
PAPSKI INKVIZITOR U BAČKOJ I SREMU, U BORBI SA „JERETICIMA“ (PRAVOSLAVCIMA, BOGUMILIMA I HUSITIMA)
Posle Maričke i Kosovske bitke i prvih turskih prodora u Srbiju i Bosnu, deo stanovnika ove dve, tada jedine južnoslovenske države, počeo je, pred opasnošću od Turaka, da se prvih decenija 15. veka preseljava u Srem i Bačku, na teritoriju tadašnje Kraljevine Ugarske. Brzo širenje pravoslavaca i pripadnika Crkve bosanske (najčešće pogrešno nazivanih bogumilima ili patarenima), ali i husita (reformistički crkveni pokret začet u Češkoj) u južnim delovima Ugarske, nateralo je ugarskog kralja Žigmunda Luksemburškog i tamošnje crkvene vlasti da zatraže pomoć papskog inkvizitora, fra-Jakova Markijskog, u gušenju ovih „jeresi“. Jakov Markijski (oko 1391-1477) bio je italijanski franjevac, a kasnije i vrlo energičan i strog misionar i papski inkvizitor, koji…
-
SOMBORSKI MASONI (19. I 20. VEK)
Savremeno slobodno zidarstvo utemeljeno je, na starijoj tradiciji, početkom 18. veka (1717) u Engleskoj, kada je nastala Velika loža Engleske, posle čega se širilo i na druge evropske i vanevropske zemlje (Češka, Italija, Švedska, Nemačka, Austrija, Danska, Rusija, Ugarska, SAD, Francuska itd.). U srpskom narodu slobodni zidari ili masoni javljaju se već u drugoj polovini 18. i prvim decenijama 19. veka (mitropolit karlovački Stefan Stratimirović, vladika gornjekarlovački i vršački Josif Jovanović Šakabenta, srpski izdavač u Beču Stefan Novaković, prosvetitelj Dositej Obradović, ugledni Valjevac Aleksa Nenadović, prvi beogradski gradonačelnik Petar Ičko, pesnik Sima Milutinović Sarajlija, najverovatnije i knez Mihailo Obrenović itd.). Prva masonska loža u Beogradu osnovana je 1878. godine. Na…
-
KUPUSINA – STARO PODUNAVSKO SELO
Podunavsko selo Kupusina, zapadno od Sombora, postojalo je još u srednjem veku, sa imenom Heteš, a nalazilo se u Bodroškoj županiji. Najraniji zapis o ovom selu potiče iz 1297. godine. Početkom 15. veka (1413) selo Heteš bilo je u posedu mačvanskog bana i bodroškog župana Jovana Marotija. Godine 1468. Heteš je postao posed porodice Cobor iz susednog naselja Coborsentmihalj (današnji Sombor), a 1481. g. oni su ga darovali dominikancima, za koje su u Coborsentmihalju sagradili crkvu i manastir. U selu, koje je tada već beleženo sa imenom Nađheteš (Veliki Heteš), svoju kuriju (plemićku kuću) imala je 1517. g. Felicija Pilsberger, rođ. Cobor, kojoj je selo tada i pripadalo. Na popisu…
-
UBISTVO OKRUTNOG VLASTELINA KOJE JE ODJEKNULO BAČKOM
Svirepo ubistvo vlastelina i plemića Leopolda Marfija, veleposednika Čeba (danas Čelareva), u septembru 1812. godine, odjeknulo je po celoj Bačkoj, ali i do carskog dvora u Beču, te je doprinelo promeni stava carskog dvora i državnih vlasti prema položaju ovdašnjih vlastelinskih kmetova i komorskih podanika. Leopold Marfi (1757-1812) bio je potomak ugarske plemićke porodice, koja je plemstvo dobila još u vreme cara Ferdinanda III, 1638. godine. Marfi je 1791. g. izabran za velikog (glavnog) beležnika Bačko-bodroške županije, čije je sedište bilo u Somboru, i na tom položaju nalazio se sve do 1806. godine. U dva navrata, 1802. i 1805. godine, bio je i županijski zastupnik u ugarskom Državnom saboru (parlamentu)…
-
SIVAC – NAJVEĆE SELO U BAČKOJ
Veliko bačko selo Sivac, jugoistočno od Sombora, nastalo je na mestu nekadašnjeg srednjovekovnog naselja Telek (pisanog i kao Telekhaza), koje se najranije pominje 1462. godine, kao kraljevsko imanje. Još 1509. g. u ovom naselju, koje je tada imalo status trgovišta, zapisani su, uz mađarska imena, i stanovnici sa prezimenom Rac (Jovan i Ilija), što bi ukazivalo na njihovo srpsko poreklo, a 1527. g. naselje je pripadalo srpskom vlastelinu i vojvodi Radiču Božiću. Turski defter iz 1570. g. beleži u Somborskoj nahiji selo Telek Sivac, u kome je živelo 35 srpskih poreskih domaćinstava (sa sveštenikom), a selo je, sa istim imenom, zapisano i 1590. godine. U 17. veku, iz imena naselja…
-
PRIGREVICA – NAJURBANIJE SELO ZAPADNE BAČKE
Selo Sentivan (danas Prigrevica), južno od Sombora, zabeleženo je najranije 1361. godine u Bačkoj županiji, u okolini poseda i naselja Sonte. U vreme turske uprave Sentivan je zapisan u prvom turskom defteru bačkih naselja 1546/47. godine, sa pet srpskih domaćinstava, a kao selo u Somborskoj nahiji zapisan je 1570. godine, kada je u njemu bilo 17 srpskih poreskih domaćinstava, koliko ih je ovde zapisano i 1590. godine. Na popisu sela i pustara u Bačkoj, načinjenom početkom poslednje decenije 17. veka, zabeležene su četiri komorske pustare sa imenom Sentivan, od kojih je jedna bila ona kraj Sombora. Popis naselja somborskog okruga Bačke županije iz 1702. godine, beleži Sentivan kao naseljeno selo…
-
SOMBORSKI STRADALNIK – PROTA DIMITRIJE BOKŠAN
Navršilo se u aprilu 2021. osamdeset godina od mučkog ubistva somborskog sveštenika i starešine ovdašnje Svetopretečeve (Male pravoslavne) crkve, prote Hadži-Dimitrija Bokšana. Dimitrije Bokšan rođen je 11. marta 1878. g. u selu Đurđevu, u Bačkoj, kao sin Pavla Bokšana i Julijane rođ. Mušicki. Nakon osmorazredne Srpske gimnazije u Novom Sadu, u kojoj je maturirao 1897. godine, pohađao je Bogosloviju u Sremskim Karlovcima, koju je završio je 1901. godine. Već 9. marta naredne godine rukopoložio ga je vladika bački Mitrofan Šević, posle čega je mladi Dimitrije Bokšan postavljen za protskog kapelana u Somboru. Bio je oženjen Stevankom rođ. Dobrojević i imao je s njom troje dece. Uz maternji srpski, govorio je…
