Krajem 18. i početkom 19. veka Habzburška monarhija je, kao izvor prihoda carske blagajne, ispražnjene u ratovima protiv Francuske, počela da prodaje deo komorskih poseda u Bačkoj. Tako je, na samom početku 19. veka, Riđica postala posed mađarske vlastelinske plemićke porodice Kovač, a susedni Stanišić postao je posed porodice Redl.
Rodonačelnik plemićke porodice Kovač bio je Pavle (Pal) Kovač, koji se, početkom 17. veka, istakao u pograničnim borbama protiv Turaka kao konjički kapetan tvrđave Filek (Filakovo u Slovačkoj), te je 1613. g. dobio plemićku titulu od kralja Matije II (na to ukazuju i tri odsečene turske glave prikazane u porodičnom plemićkom grbu). Njegov potomak bio je, krajem 18. veka, Emerik (Imre) Kovač (1758-1829), sin Andraša Kovača i nekadašnji upravnik jednog od velikih imanja kneževske porodice Grašalković. Njemu je, za iznos od 61.994 forinte (delom su to bile i donacije državi tokom trajanja ratova), ustupljen posed Riđica, što je i zvanično potvrđeno poveljom cara Franca I, izdatom 10. jula 1801. godine. Imre Kovač je svečano uveden u posed početkom oktobra iste godine, a dobio je i pravo da svom plemićkom prezimenu doda i pridev „riđički“, odnosno „od Riđice“.
Na njegovom novom posedu tada je živelo 165 pretežno srpskih porodica, koje su zakupljivale komorsku zemlju. Riđički Srbi su, nakon te kupovine, postali vlastelinski kmetovi, a novi posednik Riđice počeće odmah i intenzivno da naseljava mađarske, slovačke i nemačke porodice, mahom iz Peštanske županije, ali i iz drugih krajeva, pa i okoline Baje.
Prema podacima iz 1805. g. atar Riđice, zapisane kao posed porodice Kovač, zahvatao je 15.428 požunskih jutara (od 1.100 kv. hvati) i 392 kv. hvata. Selo se prostiralo na 422 jutra i 322 kv. hvata, obradivo zemljište zauzimalo je 5.730 jutara i 962 kv. hvata, senokosa je bilo 3.221 jutro i 861 kv. hvat, pašnjaci su se prostirali na 2.613 jutara i 1.007 kv. hvati, vinogradi na 235 jutara i 550 kv. hvati, zemljište gospodarske ciglane zauzimalo je 16 jutara i 130 kv. hvati, bare i slatinaste livade 229 jutara i 674 kv. hvata, javni putevi i ulice prostirali su se na 54 jutra, a 2.914 jutara i 236 hvati pripadalo je neposredno vlasniku poseda Emeriku Kovaču. On je na svom zemljištu imao i 200 jutara vinograda, kao i veliki rasadnik, koji je do 1848. g. bio jedan od najvećih na čitavom prostoru Habzburške monarhije.
Već 1806. g. vlastelin Emerik Kovač završio je gradnju svog jednospratnog slobodnostojećeg kaštela u kasnobaroknom stilu, podignutom u selu, na uzvišenju površine 26 jutara, kraj koga je tekla reka Plazović. Kaštel je sagradio zidar Bišof iz grada Baje, a na izgradnji je kulučilo stanovništvo Riđice (ovde su se nalazile ruševine nekog starog zamka, koje su još 1685. g. bile zabeležene na zemljopisnoj mapi Bačke). U zdanju, koje je bilo za nekoliko desetina metara uvučeno od linije ulice, nalazilo se 16 prostorija, od kojih su tri bile dvorane.
Zamak je bio okružen stablima lipe, a oko njega je nešto kasnije formiran park u engleskom stilu, po projektu češkog baštovana Franca Hitera, sa raznim drugim ukrasnim i plemenitim stablima, te sa žbunjem i velikom cvetnom rundelom, kao i sa cvetnim lejama. U parku se nalazio i staklenik (staklena bašta). Imanje sa kaštelom bilo je ograđeno ogradom od stubova i zeleno obojenih letava između njih, a park je zasebno bio ograđen visokim zidom. Unutar imanja tekao je Kiđoš, preko koga se prelazilo drvenim ili zidanim mostićima. Tu je bila i omanja vodenica-potočara (srušena je 1926), te vinograd sa povrtnom baštom. Kasnije su na ovom imanju podignute i dve velike magacinske zgrade (ambara sa muljaricom) sa stajama, a u zasebnom i ograđenom dvorištu nalazile su se štale i svinjci. Iza njih je bila podignuta duga i velika kuća za poslugu. Na kraju se nalazilo i nekoliko zasebnih i ograđenih porodičnih kuća za zaposlene u parku i kaštelu. U samom kaštelu nalazila se velika i dragocena biblioteka, sa vrednim starim knjigama i rukopisima (osim ostalog i sa plemićkom poveljom rodonačelnika ove porodice Pala Kovača iz 1613. godine, kao i sa proglasom Ferenca Rakocija iz 1703. godine).
U Kovačev kaštel dolazile su brojne značajne ličnosti tadašnjeg društvenog života – sveštenici (katolički i pravoslavni), nadbiskupi, veliki župani i županijski dostojanstvenici, oficiri, plemići, pa i sam Lajoš Košut, predvodnik Mađarske revolucije 1848/49. godine. Odavde se kretalo i u lov, sa desetinama ili stotinama hajkača, te sa lovcima na kolima i konjima (u ataru je tada još bilo srna, zečeva, divljih svinja, pa i vukova, te divljih pataka i gusaka). Priređivane su povremeno i raskošne zabave, sa balovima, vatrometima i bengalskim vatrama, kada je kaštel bio osvetljen svećama i kandilima.
Potomci Emerika Kovača (sinovi i unuci) neće održati veliko imanje i živeće u materijalnom rasulu, životom propale plemićke porodice, kojoj je u Riđici ostao još samo deo od nekadašnjeg velikog imanja. Preostalo imanje porodice Kovač (kaštel i 1.009 katastarskih jutara zemlje) dobio je u posed, krajem 19. veka, nekadašnji njihov lekar Alajoš Lolok, koji je bio vlasnik Kovačevog imanja i nakon Prvog svetskog rata. Zemljišni posed (nešto umanjen agrarnom reformom), Lolok je tada rasparčao i rasprodao. Posednik nekadašnjeg kaštela porodice Kovač postao je 1929. g. Mata Jerković, inače Bunjevac, imućni optant koji se u Riđicu doselio iz Baje posle Prvog svetskog rata. On je, pritisnut dugovima, bezuspešno pokušao da kaštel proda državi za maloletnički kazneno-popravni dom, a isekao je i iskrčio uzorni stari park pored kaštela i prodao ga kao građevinsko i ogrevno drvo.
Mada trenutno potpuno ruiniran, kaštel je u osnovi sačuvan do danas. Nakon oslobođenja je nacionalizovan i u njemu je smeštena riđička osnovna škola, a kada je 1963. g. škola preseljena u novosagrađeno zdanje, kaštel je pripao ovdašnjoj zadruzi, pa je uklonjen njegov ulazni i čelni deo, koji je predstavljao reprezentativan arhitektonski detalj ove građevine, te je ona, nakon toga, izgubila na svojoj dopadljivosti i izvornosti. Krajem 20. veka zdanje je potpuno opljačkano i devastirano, što je doprinelo njegovom daljem propadanju. Od 2017. g. nekadašnji kaštel porodice Kovač nalazi se u posedu Grada Sombora, koji je pokrenuo izradu projektno-tehničke dokumentacije za rekonstrukciju ovog istorijskog zdanja.
M. S.
