Znamenit i svetski uspešan film „Skupljači perja“ Aleksandra Saše Petrovića planetarno je afirmisao romsku pesmu „Đelem, đelem“ (Idem, idem), koja je na Prvom svetskom kongresu Roma (1971) izabrana za romsku himnu. Stihove pesme je, na već postojeću tradicionalnu romsku melodiju poreklom, najverovatnije, iz Moldavije, napisao srpski Rom Žarko Jovanović (postoji beleška o tome da je melodiju pesme u Moldaviji prvi zapisao Duško Radetić, urednik Radio Beograda, poznati, akademski obrazovan harmonikaš i dirigent, te da je tako stigla na naše prostore). Stihovi pevaju o poniženju i masovnom stradanju Roma u Porajmosu (romskom holokaustu u Drugom svetskom ratu). Pesma je, mada omiljena među srpskim Romima, bila malo poznata, sve dok je, polovinom…
-
-
SOMBOR U KOLOPLETU MUZA I ČOVEKOLJUBLJA (BESEDA dr SAŠE MARKOVIĆA NA PROMOCJI MONOGRAFIJE “U TOM SOMBORU…”, 14. FEBRUARA 2020)
Beseda istoričara prof. dr Saše Markovića, redaktora monografije “U tom Somboru… Grad u prizmi stoleća”, izgovorena na promociji knjige, u Velikoj sali zdanja Županije u Somboru, 14. februara 2020. godine: SOMBOR U KOLOPLETU MUZA I ČOVEKOLJUBLJA U svom pomalo melanholičnom osvrtu na desetogodišnjicu od prisajedinjenja Vojvodine Kraljevini Srbiji, 1928. godine, Isidora Sekulić – jedna od najpoznatijih učenica somborske Preparandije, podelila je sa drugima utisak o Vojvodini koja se zapustila i kojoj je potrebna svojevrsna renesansa. Sa tim u vezi ona je izrazila nadu da će ovu kulturnu obnovu pokrenuti gradovi, a posebno upečatljiv je, po njenom mišljenju Sombor koji treba da bude „perjanik“ u ovom procesu. Tom prilikom je ona…
-
REČ AUTORA (NA PROMOCIJI MONOGRAFIJE “U TOM SOMBORU…”, 14. FEBRUARA 2020)
Obraćanje Milana Stepanovića, autora monografije “U tom Somboru – Grad u prizmi stoleća” na predstavljanju knjige u Velikoj sali zdanja Županije u Somboru, 14. februara 2020. godine: Poštovana gradonačelnice, časni oče, dame i gospodo, dragi sugrađani, gosti i prijatelji, Težnje savremene istoriografije sve više se kreću ka proučavanju istorije svakodnevnog života. Ovaj, danas već uticajan pravac, po svojoj prirodi najpogodniji je za izučavanje na lokalnom nivou. Zbog toga je, poslednjih decenija, vidno prisutan uspon lokalne, odnosno mikroistorije, koja, po definiciji prof. dr Čarlsa Džojnera, teži za odgovorima na velika pitanja u malim sredinama. Stoga i monografija U TOM SOMBORU – GRAD U PRIZMI STOLEĆA prikazuje ovaj naš stari panonski grad,…
-
PROMOCIJA MONOGRAFIJE “U TOM SOMBORU – GRAD U PRIZMI STOLEĆA” (SOMBOR, 14. FEBRUARA 2020)
U Velikoj Sali zdanja Županije u Somboru predstavljena je 14. februara 2020. godine, kao prva u nizu manifestacija koje obeležavaju Dan Grada Sombora, upravo štampana monografija Milana Stepanovića „U tom Somboru – Grad u prizmi stoleća“. Ova obimna i luskuzna monografija štampana je na 416 strana i predstavlja grad Sombor kroz istoriju, ali i njegovu arhitekturu, kulturni identitet, prosvetu, duhovni život i prepoznatljivosti. Objavljivanje monografije pomogao je Grad Sombor, a objavljena je u izdanju UG „Norma“ Sombor, Gradske biblioteke „Karlo Bijelicki“ i Gradskog muzeja u Somboru. Prisutnima, koji su u prepunoj sali prisustvovali predstavljanju knjige, prvo se obratila gradonačelnica Sombora Dušanka Golubović, a potom, u ime izdavača, i direktorica somborske…
-
KAKO SE ŠKOLOVAO LAZA KOSTIĆ
Rođen u Kovilju, 11. februara 1841. godine (po novom kalendaru), kao sin šajkaškog graničarskog feldvenbela (narednika) Petra Kostića i Hristine rođ. Jovanović, Laza Kostić se školovao u šest sela i gradova – Kovilju, Đurđevu, Pančevu, Novom Sadu, Budimu i Pešti (sve do 1873. g. Budim i Pešta bili su zasebni gradovi). Ostavši rano bez majke, staranje o dečaku preuzeli su njen imućni brat Pavle Jovanović i njena starija sestra Katarina udova Atanacković (bila je snaha tadašnjeg vladike bačkog Platona Atanackovića). Po završenoj trogodišnjoj osnovnoj školi u Kovilju i Đurđevu, otac je Lazu Kostića upisao 1851. g. u nemačku realnu gimnaziju u Pančevu, gde je završio prva dva razreda sa odličnim…
-
PRVA PEVAČKA DRUŠTVA I ORKESTRI U SOMBORU
Godine 1857. osnovano je u Somboru Muško pevačko društvo, čiji su članovi bili gradski i županijski činovnici različitih nacionalnosti, vični muzici. Uskoro dolazi do osnivanja pevačkih družina na nacionalnoj osnovi, pa se mađarska i nemačka društva okupljaju oko tek osnovane Građanske kasine, a Somborska srpska pevačka družina, osnovana krajem 1870. godine, blisko sarađuje sa ovdašnjom Srpskom pravoslavnom crkvenom opštinom i sa Srpskom učiteljskom školom (Preparandijom), u kojoj je tradicionalno negovano horsko i crkveno pojanje. Somborska srpska pevačka družina imala je u narednim decenijama svoje uspone i padove, a za rad i opstanak ovog Društva, tokom prvih dvadeset godina njegovog postojanja, najzaslužniji je bio horovođa i predsednik Društva Nika Grujić Ognjan.…
-
PROMOCIJA KNJIGE “BITKA KOD SENTE – SLIKA SLAVNE ISTORIJE” U SENTI
U Senti je, 11. septembra 2019. godine, na Dan grada i na 322. godišnjicu znamenite Bitke kod Sente, promovisana knjiga Milana Stepanovića “Bitka kod Sente – slika slavne istorije”. Knjiga je predstavljena u rodnoj kući Stevana Sremca u Senti, čija je sala bila popunjena do poslednjeg mesta, a promocija je održana u organizaciji SKC “Stevan Sremac” iz Sente, kao i UG “Norma” Sombor i somborske Gradske biblioteke. O knjizi su govorili Nataša Turkić, direktorka somborske Gradske biblioteke “Karlo Bijelicki”, profesor Jovan Gašović, istoričar iz Sente i Milan Stepanović, autor knjige. Uvodnu reč o značaju ovog zajedničkog izdavačkog projekta iza koga su stale UG “Norma” Sombor, Gradska biblioteka “Karlo Bijelicki” i…
-
KAKO JE LAZA KOSTIĆ ČESTITAO ZMAJU 50-GODIŠNJICU ŽIVOTA I ŠTA JE KASNIJE POKVARILO NJIHOVO POBRATIMSTVO
Dugogodišnje blisko prijateljstvo i pobratimstvo između Laze Kostića i J. J. Zmaja, ukorenjeno još u njihovim mladalačkim danima, ogledalo se na mnogim poljima (ličnom, političkom, poetskom). Rezultat tog prijateljstva bila je i pesma „Pedeseta“, kojom je, u novembru 1883. godine, Kostić čestitao Zmaju 50. rođendan: PEDESETA (Pobri Zmaju – Jovanu Jovanoviću) Da l’ te, pobro, hvata seta što ti dođe pedeseta? Je l’ ti zato kosa ređa, jesi l’ zato lica bleđa, je l’ ti zato briga veća? Zato l’ snaga umornija, zato l’ misô sumornija? Zato l’ srce tvrđe biva, zato l’ sanče grđe sniva, zato l’ crnja mašta živa? Zato li te hvata seta što ti dođe pedeseta?…
-
SLAVNA DOSITEJEVA BUDNICA „VOSTANI SERBIJE“
U već poznom periodu svog života, nakon godina lutanja, od rodnog Čakova u Tamiškom Banatu, preko fruškogorskog manastira Hopova, Dalmacije, Crne Gore, Krfa, Svete Gore i Hilandara, Smirne, Albanije, Beča, Sremskih Karlovaca, Slovačke i Pruske, pa do Pariza, Londona i Rusije, znameniti srpski književnik i prosvetitelj Dositej Obradović (1739-1811) konačno je proveo četiri spokojne godine (od 1802. do 1806) u Trstu, gde se preselio na poziv tamošnje bogate srpske trgovačke kolonije. Već 1804. godine, neposredno po izbijanju Prvog srpskog ustanka, Dositej je osetio izuzetan nacionalni značaj ovog događaja i pozdravio ga je pesmom koja je danas poznata po naslovu iz svog prvog stiha i refrena „Vostani Serbije!“. Dositejeva srpska budnica…
-
GROMKO POETSKO SRBOVANJE Dr JOVANA SUBOTIĆA
Prečansko srpstvo predstavljalo je u 18. i 19. veku kolevku srpske pismenosti, prosvete, nauke i kulture. Velik je broj ovostranih znamenitih srpskih književnika, od Orfelina i Dositeja, do J. J. Zmaja i Laze Kostića, koji su značajno pomerali civilizacijske granice srpske kulture, približavajući je Evropi. U njihovim delima prisutan je znatan uticaj evropskih kultura (nemačke, francuske, engleske, ruske, mađarske), ali su, istovremeno, gotovo svi bili izrazito nacionalno svesni, shvatajući da njihova kulturna misija, u jednom svom važnom segmentu, sadrži i nacionalnu komponentu. Među takvim prečanskim srpskim piscima bio je, tokom prve polovine 19. veka, i Jovan Subotić. Rođen u Dobrincima, u Sremu, 1817. godine, kao sin tamošnjeg pravoslavnog sveštenika, Jovan…
