BELA LUGOŠI (1882-1956), velika filmska zvezda ranog holivudskog horor-žanra i najpoznatiji Drakula u istoriji svetskog filma, bio je po majci (a moguće i po ocu) bunjevačkog porekla. Kao najmlađe od petoro dece svojih roditelja Ištvana Blaška i Pauline rođ. Vojnić, Bela je rođen 20. oktobra 1882. g. u gradiću Lugošu, koji se nalazi istočno od Temišvara (današnji Lugoj u Rumuniji). Na krštenju je dobio ime Bela Ferenc Deže Blaško. Belina majka Paulina bila je devojaštvom iz poznate i razgranate subotičke bunjevačke porodice Vojnić (nije poticala ni iz jedne od dve plemićke grane ove porodice), koja se tokom 18. i početkom 19. veka naselila i po drugim mestima u Bačkoj (Paulina…
-
-
SOMBORAC KOJI JE RUKOVODIO OLIMPIJSKIM IGRAMA
IVAN IVANČEVIĆ, gimnastičar, reprezentativac, trener, sportski pedagog, olimpijski sudija i visoki međunarodni sportski funkcioner, rođen je u Somboru, 12. oktobra 1913. godine. Bio je sin Mihaila Ivančevića, zidara, poreklom iz stare bunjevačke porodice. Ovde je pohađao osnovnu školu i osam razrada somborske Gimnazije, u kojoj je maturirao 1931. godine, nakon čega je upisao Poljoprivredno-šumarski fakultet u Zemunu, na kome je diplomirao 1937. godine, stekavši zvanje šumarskog inženjera. Profesionalnu karijeru započeo je u tehničkom odeljku Sreskog načelstva u Somboru, a potom je u struci radio na uglednom Državnom dobru Belje u Baranji. U kratkotrajnom Aprilskom ratu 1941. godine, u činu poručnika, Ivan Ivančević bio je vojni komandant Rume, a lakše je…
-
PROMOCIJA MONOGRAFIJE “150 GODINA GIMNAZIJE U SOMBORU”
Povodom jubileja somborske Gimnazije „Veljko Petrović“, u Velikoj Sali zdanja Županije u Somboru predstavljena je, 8. novembra 2022. godine, monografija „150 godina Gimnazije u Somboru“ autora Milana Stepanovića i Atile Pfajfera. Ova lepa i obimna knjiga (452 strane) analitički je predstavila prošlost ugledne i stare somborske škole, koja je osnovana 1872. godine, kao Državna gimnazija sa nastavom na srpskom i mađarskom jeziku. Nakon što je na početku promocije hor somborske Gimnazije, predvođen prof. Marijom Stošić, otpevao studentsku himnu „Gaudeamus igitur“ prisutnima, koji su do poslednjeg mesta ispunili salu zdanja Županije (znatan broj posetilaca promocije je i stojao), obratio se direktor Gimnazije „Veljko Petrović“ Dušan Mišković, koji je govorio o značaju…
-
KAKO JE OSNOVANA SOMBORSKA GIMNAZIJA 1872. GODINE
Tradicija somborskih srednjih škola utemeljena je još u drugoj polovini 18. veka, kada su u gradu postojale dve gramatikalne ili tzv. „latinske“ škole. Jednu je 1758. g. pokrenula ovdašnja pravoslavna crkvena opština i ona nije bila dugog veka, a drugu je 1763. g. pokrenuo ovdašnji franjevački manastir i ona je trajala do 1785. godine, kada su gradske vlasti bezrazložno ukinule ovu školu. Decenijama su posle trajali bezuspešni napori Somboraca da osnuju gimnaziju, za koju je postojao i obezbeđen novčani fond. Nejedinstvo ovdašnjih pravoslavaca i katolika u somborskom Magistratu često je predstavljalo nepremostivu prepreku za razvoj gradskih obrazovnih institucija. U 1840-im osnovane su dve manje konfesionalne niže realne škole, a grad…
-
LEMEŠKA CRKVA (CRKVA ROĐENJA BLAŽENE DJEVICE MARIJE U SVETOZARU MILETIĆU)
Posle više od četiri decenije somborskim graničarima je 1745. godine, prilikom razvojačenja somborskog vojničkog šanca, oduzeta pustara Miletić, koja se nalazila severoistočno od grada. Pustara je postala posed Kraljevske komore koja je, između 1747. i 1750. godine, ovde naselila više desetina mađarskih i bunjevačkih plemićkih porodica katoličke veroispovesti, te je tako nastalo prvo plemićko selo u Bačkoj, nazvano Miletić (kasnije Nađ Miletić, pa Nemeš Militič ili Lemeš, a danas Svetozar Miletić). Svega nekoliko godina po doseljenju, naseljenici su odlučili da podignu prvu katoličku crkvu u selu. Prva miletićka crkva, posvećena Rođenju Blažene djevice Marije (Maloj Gospojini), podignuta je 1752/53. g. u središtu sela, na istom mestu gde se i danas…
-
SOMBORSKI GIMNAZIJALAC – NAŠ PRVI ROBOTIČAR
RAJKO TOMOVIĆ, naučnik – robotičar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je 1. novembra 1919. g. u mađarskom gradu Baji (tada pod vojnom i administrativnom upravom Kraljevine SHS), kao sin Mirka Tomovića. Gimnaziju je pohađao u Bačkom Petrovcu i Vrbasu, a peti razred gimnazije upisao je u Somboru školske 1934/35. godine. Ovde je završio i šesti, te deo sedmog razreda (1936/37), ali se, zbog preseljenja porodice, ispisao iz somborske gimnazije i nastavio školovanje u Beogradu, gde je i maturirao 1938. godine. Započeo je studije na Tehničkom fakultetu u Beogradu, koje je prekinuo u vreme okupacije, a diplomirao je 1946. g. na Odseku za elektro-mašinsko inženjerstvo. Tokom okupacije, kao član SKOJ-a, bio…
-
SOMBORAC – ZAČETNIK BORBE PROTIV ATMOSFERSKOG ZAGAĐENJA
TIHOMIR NOVAKOV, nuklearni fizičar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je u Somboru, 16. marta 1929. godine, kao sin ovdašnjeg veterinara Miloša Novakova i Nade Novakov rođ. Tanurdžić. Četvorogodišnju osnovnu školu pohađao je u rodnom gradu, a potom je 1939. g. upisao somborsku Gimnaziju, u kojoj je i maturirao 1947. godine. Još u Gimnaziji mladi Novakov zanimao se za fiziku i pravio je rendgenske cevi i radio-aparate. Po završetku srednje škole upisao je fiziku na Prirodno-matematičkom fakultetu u Beogradu, gde je diplomirao 1952. godine, a doktorsku disertaciju „Nuklearna spektroskopija nekih izotopa u blizini Pb 208“ odbranio je 1958. godine. Postdoktorske studije iz nuklearne fizike završio je na Nobelovom institutu u Švedskoj.…
-
SOMBORSKI GIMNAZIJALAC – ZNAMENITI SRPSKI ISTORIČAR
SIMA ĆIRKOVIĆ, istoričar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je 29. januara 1929. g. u Osijeku, kao sin Mirka Ćirkovića, brodskog zapovednika, čiji je brod, zbog jake zime, tada bio usidren u Osijeku. Osnovnu školu Ćirković je pohađao u Somboru. Tokom okupacije (1941-1944) bio je đak Devete beogradske gimnazije, a gimnazijsko školovanje dovršio je u somborskoj Gimnaziji (1945-1948), gde je i maturirao. Studirao je istoriju na Filozofskom fakultetu u Beogradu, na kome je diplomirao 1952. godine. Još kao student intenzivno je učio stare i savremene jezike (poznavao ih je desetak), a njegov trud primetio je profesor Mihailo Dinić, koji je uticao na mladog Ćirkovića da započne pisanje svojih prvih radova. Posle…
-
ĐORĐE LEBOVIĆ – DRAMATURG, SCENARISTA I PISAC NAJBOLJEG ROMANA O SOMBORU
ĐORĐE LEBOVIĆ, književnik, dramaturg i scenarista, rođen je 27. juna 1928. g. u Somboru, kao sin Pavla Lebovića, trgovca i pozorišnog reditelja-amatera, poreklom iz somborske jevrejske porodice, sa nacionalno izmešanim rodbinskim vezama (srpskim, mađarskim i nemačkim). Osnovnu školu Đorđe je pohađao između 1934. i 1938. g. u Zagrebu, gde je živela njegova majka nakon razvoda, a 1938. g. vratio se u rodni grad i upisao u Gimnaziju. Školovanje je prekinuo u aprilu 1944. godine, krajem šestog razreda Gimnazije, kada je, kao pripadnik jevrejske zajednice, deportovan sa ostalim somborskim Jevrejima u koncentracioni logor Aušvic. Mladi Lebović bio je, igrom slučaja, jedan od retkih ovdašnjih Jevreja koji je preživeo holokaust, u kome…
-
SOMBORAC – NUKLEARNI FIZIČAR SVETSKOG GLASA
BOGDAN MAGLIĆ, nuklearni fizičar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je u Somboru, 5. avgusta 1928. godine, kao sin uglednog somborskog advokata i predratnog poslanika Narodne skupštine Kraljevine Jugoslavije dr Cvete Maglića. Posle završene osnovne škole u rodnom gradu, Maglić je 1939/40. g. upisao somborsku Gimnaziju i u njoj je završio prva dva razreda. Okupacija 1941. g. zatekla ga je na porodičnom posedu, nedaleko od Borova u Istočnoj Slavoniji, pa je 13-godišnji Bogdan, sa majkom, bio zatvoren u ustaški logor, odakle je uspeo da se spase. Ratne godine proveo je u Beogradu, a nakon rata završio je gimnaziju u Vukovaru i upisao studije fizike na Tehničkom fakultetu u Beogradu, gde je…
