Kako bi, istovremeno sa svečanim proglašenjem Sombora za slobodan i kraljevski grad, mogao da bude izabran i konstituisan prvi gradski Magistrat i druga gradska upravna i predstavnička tela, carsko-kraljevski izaslanik (komesar) Johan Jozef Koler zatražio je, tokom dogovora održanog sa predstavnicima grada, 23. aprila 1749. godine, dan pred svečanu instauraciju, da opština sačini spisak istaknutih i imućnijih žitelja Sombora, koji su posedovali kuće u gradu i imanja u gradskom ataru, i to bez obzira na veroispovest, ali uz izostavljanje turskih podanika, odnosno grčkih trgovaca. Kada je spisak načinjen, komesar Koler odabrao je po 49 imena iz svake od dve veroispovesti i stavio je taj spisak, uz Elibertacionu povelju, na uvid…
-
-
SVEČANO PROGLAŠENJE SOMBORA ZA SLOBODAN I KRALJEVSKI GRAD, 24. APRILA 1749. GODINE
Carica Marija Terezija potpisala je 17. februara 1749. g. u Beču carsku diplomu – Povelju slobodnog i kraljevskog grada Sombora. Četiri sedmice kasnije, 17. marta, Ugarska dvorska kancelarija potvrđuje da je komorsko mesto Sombor uzdignuto u rang slobodnih i kraljevskih gradova, te upućuje da se svečana diploma preda predstavnicima Sombora. Carsku povelju preuzeli su u Beču somborski predstavnici Mihailo Bokerović, Avram Rašković i Atanasije Stojšić, posle čega su brodom, ploveći Dunavom, krenuli prema Somboru. Iskrcali su se 27. marta 1749. g. na dunavskom pristaništu u obližnjem selu Monoštoru i najavili svoj dolazak, pa ih je ispred ulaza u grad, po susnežici, svečano dočekao Nikola Parčetić, privremeni gradski sudija, sa banderijom…
-
IZLOŽBA “DVA VEKA PRIRODNO-NAUČNOG OBRAZOVANJA UČITELJA U SOMBORU”
U ponedeljak, 19. februara 2024. godine, na Pedagoškom fakultetu u Somboru, u organizaciji Fakulteta i Udruženja građana “Norma” Sombor, otvorena je interaktivna izložba starih učila pod nazivom „Dva veka prirodno-naučnog obrazovanja učitelja u Somboru“. Izložba je organizovana povodom Dana Grada Sombora, kao jedna u nizu aktivnosti kojima je obeležena 275. godišnjica od proglašenja Sombora za slobodan i kraljevski grad. Autorka izložbe je prof. dr Marija Bošnjak Stepanović, koja je, sa prof. dr Milivojem Mlađenovićem, ujedno i autorka prikazanog prigodnog igrokaza „Nauka kroz vreme“. Izložba i igrokaz priređeni su i prikazani u prostoru spomen-sobe Norme i Preparandije. U uvodnom delu programa izveden je pomenuti igrokaz, u kome su glumili studenti Pedagoškog…
-
KAKO SU SOMBORCI PRIKRIVALI IMOVINU
Krajem decembra 1746. g. Bačka županija je, na traženje Ugarske dvorske kancelarije, odlučila da popiše somborske graničare, kojih je u gradu bilo četiri petine od ukupnog broja stanovnika. Kada je 1. novembra 1745. g. Sombor, nakon gubitka statusa vojničkog šanca, zvanično došao pod nadležnost Bačke županije i Kraljevske komore, Somborci su pokrenuli postupak elibertacije i poslali svoje izaslanstvo na pregovore u Beč, sa ciljem da za Sombor obezbede dobijanje privilegovanog statusa slobodnog i kraljevskog grada (ovaj poduhvat uspešno će biti završen 17. ferbuara 1749). Županija i Komora želele su da načine tačan popis doskorašnjih graničara radi razreza poreza (kontribucije), koji Somborci nisu hteli da plaćaju dok se na završe pregovori…
-
PROMOCIJA MONOGRAFIJE “VIZIJA SLOBODE – ELIBERTACIJA SOMBORA 1745-1749”
Povodom Dana grada Sombora (17. februara) i 275. godišnjice od dobijanja statusa slobodnog i kraljevskog grada, u petak, 16. februara, u 19 časova, predstavljena je u Velikoj Sali zdanja Županije u Somboru monografija „Vizija slobode – Elibertacija Sombora 1745-1749“, publiciste i povesničara Sombora Milana Stepanovića. Knjiga je objavljena u izdanju Istorijskog arhiva Sombor i udruženja građana „Norma“, a njeno objavljivanje pomogli su Grad Sombor i Pokrajinski sekretarijat za kulturu i informisanje AP Vojvodine. Stepanovićeva monografija sveobuhvatno sagledava razdoblje elibertacije Sombora, od 1745. do 1749. godine i svedoči o upornoj i istrajnoj borbi Somboraca, odnosno ovdašnjih srpskih i bunjevačkih graničara da se, bez obzira na brojne prepreke i visoke troškove, izbore…
-
POVELЈA SLOBODNOG I KRALЈEVSKOG GRADA SOMBORA
Posle tri godine uporne borbe da za Sombor dobiju privilegovani status slobodnog i kraljevskog grada, nekadašnji somborski srpski i bunjevački graničari, predvođeni svojim oficirima, uspeli su da prođu sve Scile i Haribde brojnih birokratskih i političkih prepreka, da sakupe tražena visoka materijalna sredstva (150.000 florina u zlatu) i uplate ih u ratovima ispražnjenu carsku blagajnu, te da načine dogovor o ravnopravnom učešću pravoslavnih i rimokatolika u budućoj gradskoj vlasti, čime su ispunili sve što je od njih bilo traženo kako bi Sombor bio uzdignut u red slobodnih i kraljevskih gradova Kraljevine Ugarske. Krajem 1748. i početkom 1749. godine bilo je završeno pisanje Elibertacione povelje ili Privilegijalnog pisma, a konačni tekst povelje,…
-
PREDAVANJE “TRI SOMBORSKA KORIFEJA”
U utorak, 3. oktobra 2023. godine, u Velikoj sali zdanja Županije u Somboru održano je predavanje “Tri somborska korifeja”, posvećeno životu i radu tri znamenita srpska naučnika i akademika, koji su poreklom ili delom života bili vezani za Sombor (Atanasije Nikolić, Milan Jovanović Batut i Bogdan Maglić). Prisutne građane i akademike SANU pozdravila je u ime Grada Sombora Anita Stojakov, članica Gradskog veća, a potom se obratio i Milan Stakić, direktor somborskog Centra za stručno usavršavanje zaposlenih u obrazovanju, podsetivši na dugu tradiciju i značajna imena iz istorije prosvete, nauke i kulture u Somboru. Uvodnu besedu izrekao je akademik prof. dr Miloš Đuran, upravnik centra SANU za naučnoistraživački rad, koji…
-
ISTORIJSKA IZLOŽBA “GAKOVO KROZ VEKOVE”
Za sve koji nisu bili u prilici da posete istorijsku izložbu “GAKOVO KROZ VEKOVE”, autora Milana Stepanovića, postavljamo ovu izložbu na sajt “Ravnoplova”. Izložba je rađena na 14 velikih panoa (120 x 90 cm) i posvećena je prošlosti sela Gakova, od najstarijih vremena do savremenog doba. Uz podršku Grada Sombora, izložbu je organizovalo UG “Gakovo”, a otvorena je 1. avgusta 2023. godine, u sali Doma kulture u Gakovu.
-
SOMBORAC – ZNAMENITI FILOZOF, IDEOLOG ANARHIZMA I TOLSTOJEV PRIJATELJ
Sombor je decenijama bio dom jednog od znamenitih mađarsko-nemačkih filozofa s kraja 19. i s početka 20. veka Eugena Henrika Šmita (Eugen Heinrich Schmitt, Schmitt Jenő Henrik), anarhiste, pacifiste, antiklerikalnog gnostičara i publiciste. Šmit je rođen 5. novembra 1851. g. u Znojmu kod Brna u Češkoj, kao sin Ferdinanda Karla Šmita, kapetana austrijske carske vojske i nastavnika na Vojnoj inženjerskoj akademiji. Nakon prerane očeve smrti, vratio se 1858. g. sa majkom Karolinom u njen rodni Sombor. Ovde je pohađao osnovnu školu i Realnu gimnaziju, više razrede gimnazije pohađao je u Budimu, a maturirao je u subotičkoj Gimnaziji. Još pre mature, od 1869. godine, bio je zaposlen kao praktikant pri Siročadskom…
-
DR NIKA MAKSIMOVIĆ – SOMBORSKI NARODNI PRVAK, NAOČITI POSLANIK I VELEPOSEDNIK
Dr Nikola Nika Maksimović jedan je od najznamenitijih i najuticajnijih Somboraca u drugoj polovini 19. stoleća. Rođen је u Somboru (kršten je 17/29. aprila) 1840. g. kao sin ovdašnjeg lekara dr Vase Maksimovića i njegove supruge Lujze rođ. Konjović (ćerke tadašnjeg somborskog gradonačelnika Davida Konjovića). Gimnaziju je pohađao u Sremskim Karlovcima, a potom u Budimu i Osijeku, a prava je studirao na Univerzitetu u Pešti, u isto vreme kada i znameniti srpski pesnik Laza Kostić, i od tog vremena potiče njihovo dugo i blisko prijateljstvo. Sa Lazom Kostićem, Nika Maksimović bio je jedan od pokretača, a ujedno i sekretar znamenitog srpskog omladinskog književnog društva „Preodnica“, koje je delovalo u okviru…
