EPIDEMIJA KLIK-KLAKA KRENULA JE IZ SOMBORA

Pre pola veka, tokom leta i jeseni 1971. godine, Somborom, a potom i po celoj Jugoslaviji, proširila se masovna “epidemija” klik-klaka, popularne igre i igračke koja se, krajem šezdesetih godina prošlog veka, javila prvo u SAD, a potom i u zapadnoevropskim zemljama. Ova igračka (na engleskom prozvana Clackers, ali i Clankers ili Ker-Bangers) pojavila se 1968. godine u SAD, a bila je načinjena od dve tvrde plastične kuglice, prečnika oko 5 cm, koje su bile okačene o zajednički čvrst kanap, na čijem se gornjem delu nalazila alkica kroz koju bi se provlačio srednji prst na ruci. Snažnim vertikalnim pomeranjem prsta nastajao je zamah, koji je izazivao kretanje kuglica, te njihovo sudaranje i odbijanje (u položaju iznad i ispod ruke), što je proizvodilo prepoznatljiv i glasan zvečeći zvuk. U SAD ove kuglice su prvobitno bile načinjene od kaljenog stakla i na kraju bi se razbile, a od 1970. g. proizvođači su staklene kuglice zamenili kuglicama načinjenim od polimera. Sama igračka bila je slična argentinskom oružju nazvanom „bolas“.

Njihova upotreba bila je skopčana sa „poplavelim prstima“, posebno u početnim danima upotrebe. Zbog čestog povređivanja dece igračka je proglašena za mehaničku opasnost i vremenom je povučena iz prodaje u SAD i Kanadi.

U Jugoslaviji je proizvodnju klik-klaka započeo, u leto 1971. godine, Somborac Borivoj Radojević, sugrađanima poznat kao „Bora Arap“, koji se predstavljao, sa „srokom“, kao „Arap-Bora iz Sombora“ (za njega je vezan čitav niz anegdota, pa i ona kako je studirao izvan Sombora, a otac mu, krišom od štedljive majke, ostavljao novčanice u knjige, koje bi, pri nekom od narednih dolazaka svog sina, pronalazio netaknute, što je, očito, značilo da se sin nije doticao knjiga radi učenja). Borivoj Radojević, duhovit čovek, preduzimljivog duha, dobio je jedan primerak igračke klik-klak od prijatelja iz Italije. Shvatio je odmah koliko bi proizvodnja igračke bila isplativa, i mada je bilo vreme socijalizma, u kome se na svaku privatnu inicijativu gledalo krajnje sumnjičavo, počeo je njihovu masovnu proizvodnju. U somborskom preduzeću „Kamenko Gagrčin“ jeftino je i na veliko kupovao plastične kapsle, spremljene za otpad, i od njih proizvodio obojene kuglice za klik-klak, koje je povezivao jakim kanapom. Potražnja je bila ogromna, iz cele Jugoslavije, te Bora Arap nije stizao da proizvodnjom podmiri sve zahteve za kupovinu. Samo u novembru 1971. g. proizveo je oko 100.000 komada ove igračke.

Ogroman komercijalni uspeh Borinog klik-klaka doveo je do toga da je njen jugoslovenski proizvođač postao prvi Somborac koji je, u vreme socijalzma, gradom vozio potpuno nov (ganc) nemački Mercedes, a prihodima od klik-klaka otvorio je i svoju poznatu kafanu na Bezdanskom putu. Vremenom je epidemija „klik-klaka“ jenjavala, ali je Bora Arap ostao upamćen među svojim sugrađanima kao lucidan privatnik, čiji se opštejugoslovenski uspeh u to vreme u Somboru mogao meriti još samo sa uspehom ovdašnjeg čuvenog sladoleda „Somboled“.

Milan Stepanović