MANASTIR SV. STEFANA U SOMBORU

Prema poslednjoj volji imućnog somborskog zemljoposednika Stevana Ekema Konjovića (1828-1910), koji je Srpskoj pravoslavnoj crkvenoj opštini u Somboru ostavio zaveštanje, sa 110 jutara zemlje i 80.000 kruna gotovine, podignuta je, kraj Velikog pravoslavnog groblja u Somboru, njegova zadužbina – kapela Sv. arhiđakona Stefana. Oporukom zadužbinara iz 1910. g. za predsednika patronata zadužbine imenovan je somborski jeromonah prezviter Stefan Ilkić, jedan od najumnijih i najobrazovanijih somborskih sveštenika u 20. veku (tada na službi u Kikindi). Izgradnju zadužbine privremeno je sprečilo izbijanje Prvog svetskog rata. Kada se, nakon  rata, Stefan Ilkić 1920. g. vratio u Sombor, 1. oktobra postavljen je za staratelja zadužbine Stevana Konjovića.

Patronat za izgradnju zadužbine poverio je izradu arhitektonskog projekta somborskom inženjeru Svetozaru Krotinu. Izgradnja kapele Sv. arhiđakona Stefana trajala je od 1928. do 1933. godine, a izvođač je bio Nandor Anđal, građevinski preduzimač iz Sombora. Unutrašnje uređenje zadužbine završeno je do 1938. godine. Sredstva potrebna za završne radove na opremanju zadužbine obezbedio je uticajni somborski advokat dr Nenad Bugarski. Istovremeno je podignut i zaseban zvonik, koji je udaljen od kapele. Kapelu je 1933. g. osvetio vladika bački dr Irinej Ćirić.

Konjovićeva zadužbina sazidana je u srpsko-vizantijskom stilu, freske je živopisao Vladimir Predojević, a ikonostas je slikao ruski slikar Boris Seljanko. Kada su završeni spoljašnji i unutrašnji radovi, za nastojatelja kapele postavljen je arhimandrit Stefan Ilkić, a za crkvenu slavu određen je, prema zaveštanju ktitora, dan Prenosa moštiju sv. arhiđakona i prvomučenika Stefana (2/15. avgust).

Neposredno pored zadužbine Stevana Konjovića sahranjivani su borci sovjetske Crvene armije, bugarske vojske i jugoslovenskih partizanskih odreda, poginuli u završnim brobama drugog svetskog rata, najviše u Batinskoj bitki, novembra 1944. godine.

Zadužbinu Stevana Konjovića bački vladika Nikanor proglasio je 1961. g. za manastir Sv. arhiđakona Stefana. Njime je prvo upravljao namesnik, a zatim, od 1997. godine, iguman, ali manastir nije imao svoju monašku zajednicu.

Temeljna obnova već zapuštene kapele urađena je tokom druge polovine devedesetih godina 20. veka (od 1997. do 2001. godine), uz svesrdnu pomoć brojnih somborskih institucija i pojedinaca. Obnovljeni hram osvetio je 2002. g. vladika bački dr Irinej Bulović. Nakon upokojenja dotadašnjeg igumana manastira Sv. Stefana (2005), novi nije imenovan.

Od kraja 2005. g. bogosluženja u manastiru Sv. arhiđakona Stefana obavlja sveštenstvo dveju somborskih pravoslavnih crkava, koje je preuzelo i brigu o održavanju manastira.

M. S.