Godine 1859. za somborskog protoprezvitera postavljen je mlad i energičan sveštenik Đorđe Branković (1830-1907) iz Sente, koji će kasnije, od 1890. do 1907. godine, biti na položaju srpskog patrijarha. Uz sve brojne aktivnosti prote Đorđa Brankovića vrhunac njegovog delovanja predstavljala je velika obnova Svetođurđevske crkve u Somboru, jedan vek nakon izgradnje. Crkvena opština je 1865. g. prihvatila Brankovićev predlog i rešila da izvrši potrebne popravke u hramu.
To je i učinjeno sledeće godine, između 26. juna i 1. avgusta. Tada je skinut i stari, ali još veoma dobro očuvan ikonostas Teodora Kračuna, nastao sedamdesetih godina 18. veka, koji je poklonjen Pravoslavnoj crkvenoj opštini u Kuli i tamošnjem hramu Sv. apostola i jevanđeliste Marka.
Načinjen je ugovor sa novosadskim drvorezbarom Johanom Kistnerom da za potrebe somborske Svetođurđevske crkve načini nov drveni okvir ikonostasa, kao i nove pevnice, Bogorodičin i arhijerejski tron, tron za hramovnu ikonu Sv. Đorđa i predikaonicu. Četrnaest velikih kola išlo je 1867. g. u Novi Sad da prevezu ikonostas za Svetođurđevsku crkvu, kao i ostalu drvenariju i rezbariju, za šta je isplaćeno 80 forinti. Novi ikonostas somborske Svetođurđevske crkve bio je načinjen u mešavini stilova baroka i neoklasicizma i izrazito je bujne dekoracije. Gornji i donji deo ikonostasa razdvojen je jonskim kaneliranim stubovima obavijenim girlandama. Slični ukrasi nalaze se iznad carskih i malih dveri. U stilskom jedinstvu sa ikonostasom i unutrašnjom crkvenom arhitekturom rađene su i obe pevnice, oba trona i predikaonica.
Kada je već započelo slikanje ikona, somborska Crkvena opština i peštanski zlatar Karolj Ildinji sklopili su 1869. g. ugovor o pozlaćivanju rezbarenih delova na okviru novog ikonostasa Svetođurđevske crkve, kao i ostale drvenarije (pevnica, predikaonice i dva trona). Posao je trebalo da bude završen do 1. maja 1872. godine, uz uslov da zlato mora da bude pravo, a Crkvena opština se obavezala da će za urađeni posao isplatiti 7.700 forinti.
Crkvena opština je 1868. g. počela ozbiljno da razmatra ko bi trebalo da bude ikonoslikar novog ikonostasa. Uži izbor sveo se na Pavla Simića i Novaka Radonića, ali je Radonić, pismom poslatim iz Mola 20. decembra 1868. godine, odustao u korist Pavla Simića. Pavle Simić (1818-1876) u to vreme je bio poznat i cenjen slikar, autor za Srbe znamenite slike „Majska skupština“, koji je već radio ikonostase u crkvama u Kuveždinu, Šapcu i Senti. Sa predstavnicima Srpske pravoslavne crkvene opštine somborske Simić je 27. decembra (po Julijanskom kalendaru) 1868. g. u Somboru sklopio ugovor za izradu novog ikonostasa u somborskoj Svetođurđevskoj crkvi.
Ugovor je bio veoma detaljan i predviđao je da slikar oslika ikonostas, i to 18 ikona na gornjem spratu, devet na srednjem spratu i 16 u podnožju ikonostasa (od čega šest prestonih, ikonu na dverima, na levim i desnim oltarskim vratima, te iznad dveri i vrata, kao i ispod četiri od šest prestonih ikona). U obe pevnice od slikara je traženo da naslika po tri ikone, veličine prestonih, te po jednu ikonu iznad pevnice. Dve velike ikone trebalo je naslikati i na oba trona (arhijerejskom tronu ili episkopskom stolu, te na Bogorodičinom tronu), a sedam ikona na predikaonici. Osim oslikavanja ikonostasa, pevnica, tronova i predikaonice, sa slikarom je ugovoreno i slikanje freski na svodu iznad soleje i pevnica, kao i u oltaru (zid je, kako piše u ugovoru, trebalo s vrelim olajom dobro napojiti i olajnom bojom gruntirati). Na kraju, slikar je morao da načini i jednu ikonu Sv. velikomučenika Georgija u prirodnoj veličini, za svečanu dvoranu somborske Crkvene opštine.
Za sav urađeni posao (ukupno 77 ikona) somborska Crkvena opština je, prema ugovoru, slikaru trebalo da isplati 10.000 forinti austrijske vrednosti, iz opštinske blagajne i u gotovini. Rok za izradu svih ugovorenih ikona i freski bio je četiri godine, računajući od Uskrsa 1869. godine. Slikar je ikone i freske imao da uradi svojim sobstvenim najboljim i najfinijim olajnim bojama i pored toga sa najvećom revnošću, svojom celom veštinom i znanjem i najvećim trudom. Ugovorom je predviđeno i da će slikar svako pravedno zahtevanje izposlatoga odbora po mogućstvu uvažiti i ispuniti.
Kao predujam, Simiću je u gotovom novcu isplaćeno 1.000 forinti, ali je kao obezbeđenje morao da, u korist somborske Crkvene opštine, stavi hipoteku na svoje nepokretno imanje u Novom Sadu. Dogovoreno je da još 1.500 forinti slikaru bude isplaćeno kad ikone na gornjem spratu ikonostasa i freske na svodu budu potpuno završene. Isti iznos biće mu isplaćen i nakon završenih ikona na srednjem spratu ikonostasa, kao i posle završenog živopisanja dverskih vrata, ispodprestonih ikona i u oltaru. Preostali iznos od 3.000 forinti somborska Crkvena opština trebalo je da isplati po konačnom svršetku posla, nakon čega će dobiti i gruntovnu brisovnicu za založeno imanje. Slikar je prihvatio da posao radi u Somboru i za to vreme Crkvena opština obezbediće mu besplatno jedan konak udesan za isti posao u većem opštinkom domu pod br. 17 koji će se konak iz tri sobe sastojati imati, našto poduzetnik slikar izrično pristaje. Zauzvrat, slikar se obavezao da će Crkvenoj opštini pokloniti još 12 prazničnih ikona za celivanje u malom formatu. Slikar je pristao i da o svom trošku postavi i skine neophodne skele. Ugovor su potpisali Antonije Konjović, gradonačelnik Sombora, ujedno i predsednik Crkvene opštine i Odbora za obnovu Svetođurđevske crkve, prota Đorđe Branković, te članovi Odbora.
Simić je tokom narednih meseci imao primedbe na dodeljeni stan zbog slabe svetlosti osobito preko zime, kad su dani kratki i mutni te se slikarski posao ne može nimalo raditi. Slikar se žalio i na veliku sobu za rad, koja je imala četvoro vrata i dva prozora, a pritom je gvozdena peć bila toliko mala da soba nikada nije bila dovoljno zagrejana, pa je predložio da mu se do Đurđevdana pod kiriju uzme druga, povoljnija, soba. Crkvena opština se doslovno pridržava slova ugovora, pa je pravila smetnje i oko isplate, što je Simiću stvaralo osetne teškoće. Zbog toga se nekoliko puta obraćao Crkvenoj opštini s molbom za malo više razumevanja zbog prirode posla, kako bi mu potrebne sume bile isplaćene i mimo ugovorom utvrđenih rokova. Uz malo produženje roka, Simić je 22. maja 1873. g. izvestio Crkvenu opštinu da je gotov sa poslom, zahtevajući isplatu preostalog iznosa. Crkvena opština je ocenila da slikar još nije ispunio sve dogovorene obaveze (preostalo je još devet ikona za celivanje, raspeće na krstu, srednje dveri, ikona sv. Đorđa za salu Crkvene opštine), te mu je isplatila još 1.000 forinti, ali je 500 zadržala do potpunog okončanja posla. Krajem juna 1873. g. Simić ponovo izveštava Crkvenu opštinu da je sa molovanjem Svetođurđevske crkve gotov i moli isplatu preostalih 500 forinti. Po okončanju posla Crkvena opština je zatražila od Konzistorije Eparhije bačke da osnuje kolaudacionu komisiju koja će pregledati završene radove, a 22. novembra 1873. g. komisija je posetila Svetođurđevsku crkvu i povoljno se izrazila o Simićevom radu.
Na ikonostasu se ukupno nalazi 46 ikona, od čega su u prvom redu lunete tri ikone (Raspeće, Bogorodica i sv. Jovan Jevanđelist), u drugom 15 ikona (Hristovo moljenje o čaši, kao središnja ikona, te ikone sv. proroka Ilije i Mojsija sa leve i desne strane, kao i ikone 12 apostola), u trećem redu je devet ikona (Roždestvo Hristovo, Sretenje Gospodnje, Krštenje, Vaskrsenje, Silazak Svetog Duha na apostole, Vaznesenje, Preobraženje, Rođenje Presvete Bogorodice i Uspenje Presvete Bogorodice), a u četvrtom redu (uključujući i dveri, kao i manje ikone u donjem delu reda) nalazi se 19 ikona (sv. Arsenije Srpski, sv. Nikola, Bogorodica s Hristom, Hristos Svedržitelj, sv. Jovan Krstitelj i sv. Maksim Srpski u gornjem delu četvrtog reda, Mitar i farisej, Vraćanje vida sv. Stefanu Dečanskom, Susret Marije i Jelisavete, Hristos i Samarjanka, Usekovanje glave sv. Jovana Krstitelja i Milostivi Samarjanin u donjem delu četvrtog reda, Blagovesti – Arhangel Gavrilo i Bogorodica – na carskim dverima, sa ikonom Tajne večere iznad dveri, sv. Dimitrije kraj ubijenog slovenskog cara na levim ili severnim malim dverima, sa ikonom Pustite decu k meni iznad dveri, te Arhangel Mihailo na desnim ili južnim malim dverima, sa ikonom Vavedenja Presvete Bogorodice iznad dveri).
Na Bogorodičinom tronu nalazi se velika ikona crkvenog patrona sv. velikomučenika i pobedonosca Georgija, kao i manja ikona sv. Georgija bacaju u oganj. Na arhijerejskom tronu ikonopisan je sv. Sava Srpski. Kod severne ili leve pevnice nalaze se tri velike ikone (sv. Stefan Dečanski, sv. Simeon Mirotočivi i sv. car Uroš), dok je iznad leve pevnice manja ikona cara Davida psalmopevca). Pored južne ili desne pevnice nalaze se, takođe, tri velike ikone (sv. despot Stefan Štiljanović, kralj Stefan Prvovenčani i sv. knez Lazar), a iznad pevnice je manja ikona sv. Jovana Damaskina. Na predikaonici je oslikano sedam manjih ikona, od kojih je pet na ogradi predikaonice (sv. prorok Jezekija, sv. prorok Isaija, sv. apostol Pavle, sv. prorok Jeremija i sv. prorok Ilija), a dve se nalaze na njenim vratima (sv. Ćirilo i sv. Metodije). Na darohranilnici je ikona sv. proroka Danila, a na stupcima u priprati nalaze se ikone Bogorodice sa Hristom i Isusa Hrista.
Freske su živopisane u oltaru i na svodu soleje gde se nalazi freska Krunisanje Bogorodice i Sveta Trojica. Sa južne strane soleje živopisane su freske jevanđelista Jovana i Luke sa njihovim simbolima – orlom i bikom, a sa severne strane soleje živopisani su jevanđelisti Matej i Marko sa anđelom, knjigom i lavom. U oltaru su živopisane freske Jakov brat Gospodnji, sv. Vasilije Veliki, Bog Otac – Hristos Arhijerej, sv. Jovan Zlatoust i sv. Grigorije Bogoslov, iznad proskomidije se nalazi Raspeće, a iznad zapadnih unutrašnjih crkvenih vrata je Vaskrsenje Gospodnje.
Simićeve ikone rađene su u maniru romantizma, sa obeležjima monumentalnosti. Pavle Vasić navodi da na ovim ikonama preovladava energičniji stil, potenciran formatom figura, ali da je slikar zadržao kolorističko osećanje, punoću i zvučnost boje koji su se ovde udružili sa krepkim shvatanjem forme.
Ikonostas Pavla Simića i do danas je, posle skoro jednog i po veka, veoma dobro očuvan. Njegova potpuna obnova započela je u proleće 2020. godine.
Milan Stepanović
