U Somboru je 1822. g. rođen Aleksandar Stojačković, sin Luke Stojačkovića, uglednog somborskog advokata i gradskog senatora, koji će u vreme srpske vlasti u Somboru tokom Mađarske revolucije 1849. g. postati predsednik Privremenog odbora Okružja bačkog sa sedištem u Somboru. Stojačkovići su stara somborska porodica koja se u gradu beleži od 1748. godine, a bili su zajedničkog porekla sa ovdašnjim porodicama Kolarić, Ilkić i Palančki.
Osnovno obrazovanje Aleksandar Stojačković stekao je u Somboru. Prava je studirao u Pešti, nakon čega je pohađao Bogosloviju u Karlovcima. Kratko vreme radio je kao profesor Karlovačke gimnazije, u kojoj je predavao tada mladom Jovanu Ruvarcu, poznatijem pod monaškim imenom Ilarion, kasnije začetniku kritičkog pravca u srpskoj istoriografiji. Događaji u toku Revolucije 1848/49. g. uvukli su ga u politiku, pa je postao član Glavnog narodnog odbora i sekretar vojvode Stevana Šupljikca, kao i član Vrhovnog suda vojvođanskih Srba.
Iako mlad, Stojačković je zastupao konzervativno krilo srpskog pokreta u Vojvodini. Nakon revolucije stupio je u državnu službu, bio je poslanik Srpskog narodno-crkvenog sabora i Ugarskog državnog sabora. Godine 1866. naimenovan je za kraljevskog komesara Velikokikindskog distrikta. Penzionisan je 1884. g. na funkciji ministerijalnog savetnika. Umro je u Budimpešti 1893. godine.
Još od mladosti Aleksandar Stojačković bavio se istorijom kao obrazovani diletant, ugledajući se na savremene nemačke i mađarske istoričare. Prvi je u srpskoj istoriografiji počeo da piše posebne rasprave o temama iz srpske nacionalne istorije, koristeći arhivske izvornike: „Da li je Mahometa II Serbkinja rodila“ (1842), „O vojni kojom je Karolj Robert kralj ugarski sa Milutinom kraljem serbskim godine 1320 imao“ (1843), „O pobedi Srbalja nad Bugarima i ovih sojuznicima god. 1330 julija 28. održanoj“ (1844). Pisao je i rasprave o godini smrti despota Stefana Lazarevića, o padu bosanskog kraljevstva, o dvoboju Dmitra Jakšića sa Tatarima, kao i biografske oglede o Svetom Savi, carici Mari i grofu Đorđu Brankoviću. Započeo je da obrađuje pomoćne nauke za srpsku istoriju, pre svega numizmatiku, opisivao je starine i objavljivao je istorijsku građu. Prva objavljena Stojačkovićeva knjiga bila je „Istorija vostočno-slavenskog bogosluženja i kirilskog književstva kod Slavena Zapadne crkve“, koja je štampana u Novom Sadu 1847. godine, na 201. stranici.
Od 1847. g. njegovi pionirski istraživački napori i interesovanja suženi su na prošlost Srba u Ugarskoj, njihov položaj, zasluge za Monarhiju i slične politički motivisane teme. Reprezentativna za njegov kasniji rad bila je knjiga „Čerte života naroda srbskog u ungraskim oblastima od vremena kad su Mađari ovde došli, pa do slavnog doba voskresenija Vojvodovine Serbije ili od godine 845-1848“, koja je objavljena u Beču, 1849. godine, na 153 stranice. Osim istorije Srba u Ugarskoj Stojačković je u knjizi objavio i najvažnija pisma i povlastice, koje su Srbi na prostorima Ugarske dobili nakon vremena Velike seobe 1690. godine. U Karlovcima je 1860. g. štampana na 75 stranica Stojačkovićeva studija na nemačkom jeziku „Ursprung der gegenwärtigen ungarischen Krone“ („Poreklo sadašnje ugarske krune“). Političku studiju „Pitanje Velikokikindskog distrikta sa državnopravnog gledišta“ Stojačković je objavio u Budimu, 1868. godine, na 111 stranica.
Aleksandar Stojačković je sarađivao u Letopisu Matice srpske, „Serbskim narodnim novinama“ i drugim časopisima i listovima na srpskom, mađarskom i nemačkom jeziku, a tokom 1888/89. g. izdavao je u Budimpešti „Srpski dnevnik“.
Danas u Somboru nema obeležja, niti bilo kakvog traga posvećenog Aleksandru Stojačkoviću, Somborcu koji je prvi u Srba pisao istoriju uz savremen naučni i istraživački pristup.
M. S.
[Prilog je sačinjen uz pomoć podataka koje su objavili Sima Ćirković i Stevan Vasiljević]
