Ove godine navršava se 85 godina kako je 6. decembra 1936. god. u Somboru osnovano Hrvatsko kulturno društvo „Miroljub“. Osnivačkom skupu u Domu Sv. Ceclije, na Vencu Radomira Putnika, prisustvovalo je oko 180 budućih članova, mahom doskorašnjih pripadnika somborskog „Bunjevačkog kola“, u kojem je, polovinom tridesetih godina 20. veka, kulminirao politički raskol između pripadnika struje bunjevačke autohtonosti i zagovornika hrvatskog identiteta Bunjevaca, politički okupljenih oko HSS (mahom su to bili socijalno siromašniji i verski aktivniji, a po godinama mlađi članovi somborske bunjevačke populacije).
Na osnivačkoj skupštini usvojena su pravila rada Društva, a za prvog predsednika izabran je Antun Matarić (1899-1984). Društvo je ponelo ime pesnika Miroljuba Ante Evetovića (1862-1921). Kako je „Miroljubu“ pristupio veći broj mladih ljudi (uglavnom ovdašnjih i okolnih Bunjevaca i Šokaca, koji su negovali hrvatski nacionalni osećaj), radni entuzijazam bio je velik, pa je, ubrzo, napredak Društva bio očit. Kupljena je kuća na mestu današnje Živinske pijace u Somboru i osnovane su zasebne sekcije (pevačka, muzička, dramska, folklorna, sportska). Organizovane su i tradicionalne manifestacije (Dužionica, Divojački vašar, Prelo), a članovi društva su, sa svojim muzičko-folklornim programom, gostovali i po drugim gradovima.
U vreme II svetskog rata i okupacije rad Društva bio je pod nadzorom, a kasnije je (1943), naredbom okupacionih vlasti, i zvanično zabranjen. Znatan broj članova i rukovodioca „Miroljuba“ otvoreno je iskazivao antifašističke stavove (u borbama za oslobođenje zemlje poginulo je 14 članova Društva).
Nekoliko meseci po oslobođenju, na tradiciji i sa članstvom dotadašnjeg HKD „Miroljub“, osnovan je 3. juna 1945. god. Hrvatski prosvjetni dom, koji je, uskoro, imao preko 400 članova. Od 1948. god. Društvo je preseljeno u zdanje nekadašnje pivare „Avala“, na Vencu R. Putnika, koje je uskoro dograđeno i nazvano „Hrvatski dom“.
Godine 1949. Društvo je ponelo ime poznatog hrvatskog pesnika Vladimira Nazora. I u posleratnom vremenu rad Društva odvijao se kroz više sekcija (folklorna, tamburaška, horska, dramska, baletska, ritmička, literarna, sportska, šahovska, likovna, izrada narodnog ruha itd.). Društvo ima svoju biblioteku i izdavačku delatnost, a osim tradicionalnih svečanosti u Društvu su organizovane brojne književne i duhovne večeri i predavanja.
Tokom decenija svog rada HKUD „Vladimir Nazor“ predstavljao je, a i danas predstavlja, jedno od najaktivnijih i, po broju nagrada, nastupa i ukupnih aktivnosti, najuspešnijih somborskih kulturnih društava.
Milan Stepanović
