Istorija,  OBZORJA PROŠLOSTI

VUKOBRANKOVIĆI – OD BOSNE DO BEČA, PREKO SOMBORA

Vukobrankovići su, kao i Pejačevići, Parčevići, Kneževići i Stanislavići, još jedna od nekoliko katoličkih porodica koja se doselila iz Čiprovaca u zapadnoj Bugarskoj, krajem osamdesetih godina XVII veka, posle neuspelog Čiprovačkog ustanka 1688. godine. Sve ove porodice bile su, najverovatnije, bosanskog porekla, a njihovi preci su doseljeni u Čiprovce još krajem XIV veka, pa se ovde, vremenom, razvilo snažno uporište bosanskih franjevaca, koji su sačuvali jezik i pismo (bosančicu, odnosno bosansku ćirilicu) ove male bosanske etničke oaze na severozapadu Bugarske.

Pečat bosanskog bana i kralja Tvrtka u čije vreme su se preci Vukobrankovića iselili iz Bosne
Ostaci nekadašnje bosanske franjevačke crkve Svete Marije u Čiprovcima, na severozapadu Bugarske

Car Leopold I dodelio je plemićko pismo i grbovnicu „Bugarinu“ Bogdanu Vukobrankoviću, u Beču, 18. septembra 1688. godine. Plemstvo je objavljeno na Erdeljskoj skupštini, a Vukobrankovići su živeli narednih decenija u Erdelju i Vlaškoj. Njihovo porodično prezime pisano je sa oblicima Vukobranković, Vuko i Branko, kao i Vukobranković de Vuko et Branko.

Povelja Pavlu Vukobrankoviću iz vremena carice Marije Terezije

Iz Vlaške se, posle Austrijsko-turskog rata 1737-1739. godine, doselio u Banat, a zatim u Bačku, Nikola Vukobranković, koji je 1742. g. od Bačke županije zatražio da mu bude potvrđeno porodično plemstvo iz 1688. godine, što je iste godine i učinjeno. Godine 1748. on je zapisan kao senator tek proglašenog slobodnog i kraljevskog grada Novog Sada, a kao plemić i gradski senator zabeležen je i 1755. g. (tada je naznačeno da je star 52 godine). U septembru 1767. g. Bačka županija je istražila i potvrdila plemstvo Josipa i Ladislava Vukobrankovića, a 1779. g. to je ponovo učinila na zahtev Ivana, Antuna, Ladislava i Josipa Vukobrankovića (de Vuko et Branko). Porodica Ivana Vukobrankovića doseljena je u Sombor sedamdesetih godina XVIII veka.

Sombor na planu iz 1786. god.

Pl. Ivan Vukobranković postavljen je 1780. g. za županijskog komesara slobodnog i kraljevskog grada Sombora. On je preminuo početkom decembra 1781. g. u Somboru, u 63. godini, pa je naredne godine njegova supruga Ana Marija Vukobranković (de Vuko et Branko) molila gradski Magistrat da joj bude isplaćena poslednja plata njenog preminulog supruga. Magistrat je odgovorio tako što je, po naređenju senatora Nikole Demetrovića, utamničio njenog sina Pavla Vukobrankovića, uprkos tome što je plemić i što uživa plemićke povlastice, pa je udovica tražila zaštitu od takvog postupanja somborskog Magistrata.

Ivanov sin, pl. Pavle Vukobranković (nobilis Paulus de Vuko Brankovich), nastavio je narednih decenija da živi u Somboru sa suprugom Terezom, gde su im rođeni sinovi Antun (1785) i Franja Vukobranković (1791). Pavle Vukobranković (Paulus Vuko de Branko) preminuo je u Somboru, početkom oktobra 1800, u 46. godini. Posle ovog vremena prezime Vukobranković nije zapisano u protokolima somborske crkve Presvetog Trojstva.

Zapis iz protokola krštenih somborske crkve Presvetog Trojstva o krštenju Antuna, sina pl. Pavla Vukobrankovića iz 1785. god.

Franja Vukobranković (zapisan kao Vuko de Branko) je 1841. godine, na državnom popisu ugarskih plemića, zabeležen kao stanovnik Novog Sada. Isto ime i prezime ima i koautor biografije feldmaršala grofa Radeckog, objavljene 1858. g. u Pragu. Jedan Franja Vukobranković (Franz de Vuko et Branko) bio je 1868. g. pešadijski kapetan druge klase, 1871. g. nalazio se u činu kapetana prve klase 44. pešadijske carsko-kraljevske regimente, a 1888. g. službovao je u predsedničkoj kancelariji Carsko-kraljevskog vojnog ministarstva u Beču (kasnije u činu majora). Kao dvorski službenici zabeleženi su u Beču 1865, 1868. i 1871. g. Ivan i Mihailo Vukobranković (Vuko et Branko i Vukobrankovch de Wuko et Branko). Godine 1886. g. u činu poručnika poljsko-lovačkog bataljona nalazio se i Herman Vukobranković (Hermann Vukobrankovics de Vuko et Branko), koji je, kao carski službenik, zabeležen u Beču, 1907. godine. Potomaka ove porodice ima u Austriji i danas.

Biografija feldmaršala grofa Radeckog iz pera Franca Vukobrankovića

Za porodicu Vukobranković bila je, početkom treće decenije 20. veka, vezana i jedna od najvećih sudskih afera u Beču, koja je izazvala međunarodno interesovanje, a središnja ličnost bila je pl. Milica Vukobranković (1894-1973), svojevremeno najmlađa austrijska nastavnica, predstavljana i kao princeza, navodnim poreklom iz stare srpske srednjovekovne porodice. Bila je optužena za trovanje iz strasti (razočarane ljubavi). Nakon osude i kratkog boravka u zatvoru dobila je pomilovanje, pa je posle izlaska na slobodu, pod pseudonimom Elizabet Turi, postala uspešna novinarka i članica austrijske Socijaldemokratske patrije, u kojoj je ostala i nakon zabrane njenog rada. Od 1940. g. do 1945. g. bila je zatvorena u nacističkom logoru, a posle rata nastavila je da se bavi novinarstvom, kao osnivač Austrijske pres agencije (APA) i jedna od najuticajnijih austrijskih novinarki, poznatih i izvan granica Austrije.

Milica Vukobranković, alias Elizabet Turi (Elizabeth Thury)

Milan Stepanović

 

Ostavite komentar

Vaša e-mail adresa neće biti objavljena.