Više od jednog veka trebalo je da prođe nakon nastanka četiri vedute Sombora s kraja 17. veka (1697-1700), kako bi izgled grada ponovo bio vizuelno zabeležen, prvo na veduti sa majstorskog pisma iz 1809. godine, koja svojim likovnim kvalitetima ne bi mogla da se smatra previše uspelom, a zatim, devet godina kasnije, i na veduti koja je, ovaj put verno i tačno, bila načinjena rukom somborskog graditelja i starešine zidarskog ceha Franca Gfelera.
Nemačka porodica Gfeler pominje se u gradu od početka 19. veka (najranije 1806), a Franc Gfeler (1779-1833) i njegov sin Karl (1810-1872), graditelji su nekoliko prepoznatljivih arhitektonskih simbola Sombora, osim ostalog i današnje Gradske kuće, koju je još 1811. g. idejno utemeljio otac, a 1842. g. graditeljski dovršio sin.
Franc Gfeler je, kao ukras majstorskog pisma ili cehovske diplome somborskih zidara, izdate 1818. godine, u tehnici bakropisa načinio vedutu Sombora na kojoj je, detaljno i u perspektivi, verno prikazan središnji deo grada u pravcu sever-jug. Veduta, u čijem se vrhu nalazi i grb Sombora, pokazuje da su skoro sve privatne i javne zgrade u središtu grada već bile pokrivene crepom ili šindrom, a većina ih je bila prizemna, sa stilski ukrašenim fasadama u potpuno regulisanim ulicama. Jasno se razaznaju dve pravoslavne crkve (Svetođurđevska i Sv. Jovana Preteče) i katolička crkva Presvetog Trojstva sa Župnim dvorom, zatim Županija iza koje se nazire toranj kapele Sv. Petra i Pavla, pa dvospratnica oficirskog kvartira na vašarištu kraj Županije, stara Gradska kuća (bez tornja), školska zgrada sa drvenim tornjem (kasnije Gimnazija), Pašina kula, Krušperova kuća (sadašnji Arhiv), palata „In foro“, kao i dve jednospratnice na levoj i jedna na desnoj strani Glavne ulice. Ucrtana je i višespratnica iza Krušperove kuće (verovatno galetara za prijem i preradu čaura svilenih buba). Na levoj strani vedute nalazi se kapela na Velikom pravoslavnom groblju, a na desnoj tek prokopan Francov kanal (sa lađom) i u daljini kapelica Snežne Gospe kraj salaškog naselja Čičova.
Gfelerovo verno svedočanstvo o izgledu Sombora s početka 19. veka, čuva se u gradskom Istorijskom arhivu.
M. S.
