Dobrotvorna zadruga Srpkinja Somborkinja, koja je osnovana 1896. godine, priredila je u Somboru, od 8. do 23. maja 1910. godine, pod pokroviteljstvom patrijarha srpskog Lukijana, jednu od najznačajnijih srpskih umetničkih izložbi tog vremena – Prvu srpsku umetničku i vajarsku izložbu u Austro-Ugarskoj.
U istoriji umetnosti poznata kao „Prva srpska umetnička izložba“, ova kulturna manifestacija okupila je, u zdanju somborske „Županije“, 16 najpoznatijih srpskih slikara tog vremena, kao i tri vajara, a prikazano je 110 umetničkih dela. Somborski srpski list „Sloga“ pisao je pred otvaranje izložbe: Što se većma približava vreme umetničke izložbe koju će naša vredna ženska zadruga da priredi, sve se većma osvedočava, da je to podhvat koji će zagrejati sve šire srpske krugove i zainteresovati za Sombor i rad njegovog srpskog življa.
Izložbu je otvorio episkop bački Mitrofan Šević, a u počasnom predsedništvu, osim njega, bili su i Antonije Hadžić – predsednik Matice srpske, veleposednik Lazar Dunđerski, veleposednik Milan pl. Zaka i somborski advokat dr Jovan Joca Lalošević, koji je bio i idejni tvorac ove izložbe. Na izložbi je prikazano 86 slika, akvarela i crteža, koje je naslikalo 16 slikara i slikarki – Stevan Aleksić, Natalija Cvetković, Vasa Eškičević, Ljubica Filipović, Ljuba Ivanović, Konstantin Josipović, Paja Jovanović, Josif Lalić, Rafailo Momčilović, Marko Murat, Petar Poček, Uroš Predić, Bora Stefanović, Moša Šoamović, Beta Vukanović i Rista Vukanović. Somborci su sa ove izložbe otkupili 15 radova. Osim slika, na izložbi su bila izložena i 24 vajarska rada Đorđa Jovanovića, Jovana Konjareka i Sime Roksandića.
Nakon otvaranja izložbe, „Sloga“ beleži da je somborska Ženska dobrotvorna zadruga oživotvorila ono što se do sada smatralo nemogućim. Izložbu je posetio i veliki broj posetilaca iz drugih gradova (pre svega iz Beograda i Novog Sada), među kojima su bila najuglednija imena tadašnjeg srpskog kulturnog života, ali i đaci srpskih gimnazija i škola iz tih gradova. Prema pisanju „Srpskog književnog glasnika“, somborsku izložbu je za 15 dana posetilo 3.746 posetilaca, dok je sličnu izložbu u Beogradu, za mesec dana, posetilo između 1.500 i 1.800 ljudi.
M. S.
