Dragi prijatelji, pokrenuli smo sajt RAVNOPLOV u želji da predstavimo kulturno-istorijsko nasleđe Sombora i okoline, ali i celokupnog Panonskog prostora i da približimo posetiocu sajta prepoznatljiv šarm ravnice, njene ljude, običaje, lepote i zanimljivosti, njenu prošlost i sadašnjost. Kao što je i Panonska ravnica, i mi ćemo težiti da budemo zona izmirenja suprotnosti, mesto dobrih vibracija i pozitivnih misli, lepih sećanja i vrednih podsećanja na život u tihom, mirnom, skromnom i uzdržljivom svetu, samo naizgled jednolikom i ćutljivom, ali bliskom, živom i toplom, kao gnezdo na dlanu. Ravničarski bard Veljko Petrović pisao je da pod ogromnim ravničarskim nebom uspravljen čovek, zagledan u njega, saznaje više nego i na vrhu najviše stene:…
-
-
KNJIŽARSKI IZLOG SAJTA “RAVNOPLOV”
Predstavljamo izdanja autora ovog sajta, posvećena prošlosti Sombora i okoline. Kupovinom knjiga putem sajta “RAVNOPLOV” pomažete rad ovog sajta. Kupcima iz Sombora knjige mogu biti dostavljene na kućnu adresu, bez troškova dostave. Kupcima izvan Sombora knjige šaljemo putem pošte, uz naplatu osnovnih poštanskih troškova. Porudžbina je moguća putem poruke ispod ovog priloga, putem poruke na FB profilu “Ravnopolov” (https://www.facebook.com/ravnoplov) ili porukom na mejlu izdavača (norma.sombor@gmail.com). U TOM SOMBORU… GRAD U PRIZMI STOLEĆA Nagrađena monografija M. Stepanovića o Somboru kroz istoriju, koja piše o njegovom prirodnom okruženju, o prošlosti grada od praistorije do današnjih dana, o urbanom uzrastanju Sombora, njegovoj arhitekturi, kulturi, prosveti, duhovnom životu i prepoznatljivostima. Štampana je u zasebnoj…
-
BAJSKI KANAL
Godine 1870, odlukom Ugarskog sabora, država je ustupila većinsko pravo eksploatacije Francovog (Velikog bačkog) kanala, kao i novih planiranih plovnih kanala koji bi trebalo da postanu celina sa njim, akcionarskom društvu na čijem je čelu bio general Ištvan Tir. Društvo je imalo kapital od 13.5 miliona forinti (72% bilo je u rukama engleskog kapitala, a 28% je kontrolisala ugarska vlada). Osim obnove Francovog kanala i pratećih objekata, bilo je planirano da se izgradi kanal od Baje do Bezdana i od Malog Stapara do Novog Sada. Prokopavanje Bajskog kanala između 1871. i 1874. godine, koji je spajao Dunav sa Francovim kanalom, imao je kao osnovnu funkciju dodatno napajanje, odnosno vodosnabdevanje Francovog…
-
BEZDANSKA PREVODNICA
Kako bi se razrešile dugogodišnje teškoće Francovog (Velikog bačkog) kanala, sagrađenog između 1793. i 1802. godine, koje su postojale usled problema sa početnom monoštorskom prevodnicom i činjenicom da se, promenom toka Dunava, ona sada nalazila na sporednom rečnom toku, te je snabdevanje kanala vodom bilo otežano, započela je polovinom 1840-ih izgradnja produženog kraka kanala od Dunava kod Batine, preko Bezdana, do Monoštora. Radovi su bili prekinuti tokom Mađarske revolucije (1848/49), ali su nastavljeni nakon toga, u vreme Vojvodstva srpskog. Kao završna faza izgradnje novog kraka kanala, podignuta je tokom 1855/56. g. prevodnica na Dunavu, preko puta Batine. U potpunosti je sagrađena od betona i po svojoj veličini u to vreme…
-
CRKVA SV. MIHOVILA U BAČKOM BREGU
Iz 1503. g. potiče najstariji podatak o postojanju crkvene župe u selu Beregu (današnjem Bačkom Bregu, severno od Sombora), koje je u Bodroškoj županiji najranije pomenuto još 1319. godine. Turski popisi ovdašnje šokačko stanovništvo beleže 1570. godine, a u susednom, tada takođe većinski šokačkom selu Kolutu, postojala je tada katolička crkva, sa nekoliko sveštenika. Tokom većeg dela 17. veka, u vreme turske uprave, o duhovnom životu stanovnika Berega i okolnih šokačkih sela brinuli su franjevci provincije Bosne Srebrene iz franjevačkog samostana u Olovu, tokom svojih povremenih poseta podunavskim krajevima. Godine 1649. u Beregu (Berecho) bilo je deset katoličkih kuća, a ovdašnje stanovništvo krizmao je u susednom Santovu, u tamošnjoj crkvi…
-
POGODBA O BRAČNOM SKLADU IZ 1811. GODINE
U arhivu Kaločke nadbiskupije (u Mađarskoj), sačuvan je jedan neobičan i sa jezičkog, sociološkog i etnološkog stanovišta, posebno za bačke Šokce, dragocen i zanimljiv dokument, koji je načinjen u novembru 1811. g. između Ivana Lerića, žitelja sela Berega (danas Bačkog Brega – naselja severno od Sombora), i njegove supruge Jele rođ. Derventić, poreklom iz Ižipa (danas Topolja) – Beregu najbližeg baranjskog podunavskog sela. Lerići su stara bereška šokačka porodica, koja se u selu beleži još 1715. godine, a Derventići su u Ižipu (Topolju) zapisani još krajem 17. veka. Pred crkvenim sudom Kaločke nadbiskupije supružnici su 12. novembra 1811. g. načinili pogodbu o ispravljanju svog dotadašnjeg, očito problematičnog bračnog života. Dokument…
-
JEDAN VEK SOMBORSKE OPŠTE BOLNICE
Dvadeset i četvrtog maja 2025. g. navršilo se jedno stoleće od svečanog otvaranja i početka redovnog rada nekadašnje somborske Županijske bolnice „Kralj Aleksandar i kraljica Marija“, koja će, između 1929. i 1941. godine, imati status Banovinske bolnice. To je bilo prvo bolničko zdanje budućeg kompleksa somborske Opšte bolnice. Najstariji pouzdan trag o postojanju bolnice u Somboru potiče iz 1749. godine, kada je gradski Magistrat tek proglašenog slobodnog i kraljevskog grada Sombora, u godišnjem izveštaju Kraljevskoj komori, osim ostalog (u čl. 44) navodi i da somborske bolnice (Nosocomium i Hospitalium) ne raspolažu bilo kakvim novčanim fondacijama za svoje izdržavanje, niti ih neposredno izdržavaju ovdašnja pravoslavna i katolička crkvena opština , koje…
-
FIJAKERISTA JAGRA
Grad Sombor opevan je mnoštvom više ili manje znanih pesama, a jedna od najlepših i najpoznatijih nosi naziv „Fijakerist“. Nju je, pre više od 60 godina, napisao somborski pozorišni i filmski glumac, pesnik i dramaturg Velimir Velja Subotić (1925-2013). Poreklom iz bačkog sela Silbaša, Velja Subotić je u Sombor došao još kao mladić, 1947. godine. Duže od tri decenije igrao je na somborskoj pozorišnoj sceni i na brojnim drugim pozornicama, a između 1963. i 1983. g. glumio je i u desetak filmova i televizijskih serija (uloge Laze Kostića u TV-filmu „Kod kamile“ 1978, šustera u filmu „Stići pre svitanja“ snimljenom iste godine, potom vlasnika lista „Naš rod“ u četiri epizode…
-
ĆIRILIČKO PISMO SOMBORSKOG IZASLANIKA, BUNJEVCA MARTINA PARČETIĆA, IZ 1746. GODINE
Tokom perioda borbe za elibertaciju Sombora i njegovog uzdizanja u status slobodnog i kraljevskog grada, u Beču je, pune tri godine (1746-1749), boravilo somborsko izaslanstvo, koje je pregovaralo o uslovima i ceni elibertacije grada i ujedno prikupljalo pozajmice za uplatu visokog iznosa koji je određen za otkup željenog statusa, u visini od 150.000 florina, a koji je trebalo da do proleća 1748. g. bude uplaćen u carsko-kraljevsku blagajnu. O svemu što se dešavalo u Beču u vezi sa elibertacijom grada, izaslanstvo je redovno, putem pisama pisanih narodnim jezikom somborskih Srba i Bunjevaca, kako latinicom tako i ćirilicom, izveštavalo građane Sombora i njihove predvodnike – doskorašnje graničarske oficire (u somborskom Istorijskom…
-
NEPOZNATA SLIKA KANALA I SOMBORA S KRAJA 19. VEKA
Nismo do sada znali za prikaz grada Sombora u umetnosti pre 20. veka. Istina, od kraja 17. do početka 19. veka sačuvano je pet veduta grada, od kojih su tri rađene kao kolorisani crteži ili akvareli, a dve su bile grafike (potiču iz 1697, 1698, 1700, 1809. i 1818. godine). Ipak, to su bile namenske vedute, a osim jedne (delimično), nisu imale umetničke karakteristike. Smatralo se, dakle, da pre prve polovine 20. veka urbano lice Sombora u umetnosti nije bilo prikazano. Ipak, nedavno je naš sugrađanin Boris Mašić, strastveni kolekcionar tragova nekadašnjeg života Sombora i Apatina, uspeo da pronađe i otkupi sliku nepoznatog slikara, s kraja 19. veka, koja, kao…
-
SOMBOR IMA NOVOG AKADEMIKA
Dugom nizu znamenitih somborskih akademika kroz istoriju (Dimitrije Mita Petrović, Antal Koh, Laza Kostić, Veljko Petrović, Petar Konjović, Geza Barci, Milan Konjović, Janoš Herceg, Bogdan Maglić, Tihomir Novakov, Ivan Gutman), dodato je i ime Igora Paštija, koji je 7. novembra 2024. godine, na Izbornoj skupštini SANU, izabran za dopisnog člana pri Odeljenju hemijskih i bioloških nauka. Igor Pašti rođen je 9. januara 1984. godine, kao sin Antuna Paštija i Lidije Zebec Pašti. Bio je đak generacije OŠ „Nikola Vukićević“ (1998/99) i somborske Gimnazije „Veljko Petrović“ (2002/03). Studirao je na Fakultetu za fizičku hemiju u Beogradu (sa prosečnom ocenom 10,00 bio je i student generacije), gde je 2007. g. i diplomirao,…
-
NEOBIČNO JUTRO NAD SOMBOROM I APATINOM PRE 70 GODINA
U maju 1954. godine izašao je prvi broj „Somborskih novina“ – prvog štampanog lokalnog lista u Somboru nakon završetka Drugog svetskog rata. List je bio nedeljnik (izlazio je, kao i danas, petkom), a u podnaslovu njegovog naziva pisalo je da su „Somborske novine“ organ Socijalističkog saveza radnog naroda za Srez somborski. Naravno, u člancima koji su objavljivani nije moglo da bude ni pomisli o bilo kakvom senzacionalizmu, pa ni o slobodnoj novinarskoj interpretaciji u opisima svakodnevnih događanja u gradu i okolini. Sve je prolazilo kroz striktnu lupu stroge ideološke uredničke cenzure. Ipak, u šestom mesecu svog izlaženja, u broju 24, od 5. novembra 1954. godine, „Somborske novine“, na drugoj stranici…
