U vreme svog poluvekovnog militarskog statusa somborski graničari nisu imali posebne kasarne u naselju, već su živeli u svojim kućama, odakle su odlazili u ratove koje je carevina vodila. Grad je 1758. g. posedovao dve ciglom zidane kasarne. Kada se uskoro ukazala potreba da u gradu bude stalno prisutna vojna posada, sazidane su 1774. g. tri velike prizemne kasarne na Staparskom putu, iza gradskog vašarišta i ostrva Pandur, na kome će, tridesetak godina kasnije, započeti izgradnja Županije i županijskog zatvora. Kasarne su zidane sredstvima Bačke županije, koja je 1777. g. apatinskom majstoru Johanu Gemoherusu dugovala 14.500 forinti za njihovu izgradnju. Proizvođač cigle Antun Paulin, iz obližnjeg sela Nemeš Militiča, isporučio je za izgradnju kasarne 364.000 cigala u vrednosti od 830 forinti, trgovac Mihajlo Dobrojević iz Sentandreje isporučio je kreč, koji je bio prenesen Dunavom do Monoštora, a monoštorski Jevrejin trgovac Samuel Farkaš obezbedio je drvo za pečenje cigle.
Za Austrijsko-turskog rata od 1787. do 1791. g. u somborskim kasarnama boravili su srpski frajkori (dobrovoljački vojni odredi sastavljeni od mlađih muškaraca vičnih oružju, koji su predstavljali udarnu prethodnicu austrijskim carskim trupama u ratu sa Turcima). Prema zapisanom kazivanju buljubaše Petra Jokića, komandira lične straže srpskog vožda Đorđa Petrovića Karađorđa, vožd je Jokiću pričao kako je, kao mlad čovek, otišao iz Srbije u Srem, gde je čuvao šumu manastira Krušedola, posle čega se prijavio da služi kao frajkor u Somboru (dakle i u ovim kasarnama), gde je boravio tokom zime 1787/88. godine. Ni dve godine pune nije Đorđe sastavio čuvajući manastirsku šumu, kazuje Jokić, pa se vrbuje u vojnike i ode u Sombor. Srpski istoričar Milenko Vukićević, u svom kapitalnom delu „Karađorđe“ (Beograd, 1907), piše kako mladi Đorđe Petrović u Somboru nije dugo ostao, te da je sam kazivao kako se, dok se bavio u Somboru u austrijskoj vojsci, ovako predomišljao: „Što bih ja išao da ginem na drugoj strani tuđega carstva kad može doći vreme da u Srbiji mogu vojevati?“. Karađorđe je, prema zapisima, tada otišao iz Sombora i preko Bačke, prešavši Dunav, došao u Srem, odakle se, preko Save, vratio u Srbiju.
U zgradama stare somborske kasarne i tokom narednog veka bili su smešteni vojnici koji su služili u Somboru (početkom sedamdesetih godina 19. veka u Somboru je služilo preko 450 vojnika, od kojih pet oficira, 33 podoficira, 376 redova i 44 honveda, odnosno mađarska domobrana). Na planu iz 1806. g. kasarna je predstavljena sa tri pravougaona objekta, koji su po jednoj od dve duže stranice (severnoj) imali otvore (ulaze). Dve kasarne nalazile su se jedna iza druge, u pravcu Staparskog puta, a iza njih je bio ucrtan đeram. Treća kasarna se nalazila istočno od njih, a iza nje je ucrtano devet kuća sa kućištima, još jedan đeram i zdanje županijskog magazina koje je podignuto 1782. godine.
U opisu Antala Mindsentija iz 1831. g. piše da se iza vašarišta nalazila kasarna sa štalama, za potrebe konjice, koja je stacionirana u gradu, i da je, mada prizemna, bila valjane gradnje. Na samom vašarištu je, za potrebe vojnog komandanta i oficira, Bačko-bodroška županija podigla lepu jednospratnicu nazvanu Kvartir (postoji na veduti Sombora iz 1818. godine). Na zemljišnom popisu Sombora iz 1837. g. najmanja, treća kasarna, zapisana je kao gradska i prostirala se na površini od 244 kvadratna hvata. Druge dve kasarne u njenom susedstvu zapisane su kao županijske i prostirale su se na posedu površine 856, odnosno 1.943 kvadratna hvata. Kasarne su ucrtane i na mapi grada nastaloj iste godine.
Velika kasarna je prepravljena 1851. godine (sa njom je verovatno istovetna Velika konjička kasarna, koja se u Somboru pominje 1854. godine), a zatim i 1875. godine (u somborskom Istorijskom arhivu sačuvan je plan ove prepravke), a najmanje od tri zdanja ove kasarne kasnije je porušeno. Sve tri kasarne ucrtane su i na mapama Sombora iz 1878. i 1884. godine. Na mapama grada iz 1881. i 1884. g. dve veće kasarne naznačene su kao županijske (sa bolnicom), a treća i najmanja kasarna označena je kao žandarmerijska. Ovde je od 1864. g. boravio Četvrti bataljon 23. pešadijske regimente (puka) Paula Frajhera fon Ajroldia, u kome je služilo 28 oficira i 1.030 vojnika (Nemaca, Mađara, Rumuna, Srba i Hrvata). Godine 1866. somborski bataljon ove regimente učestvovao je u austrijskom ratu sa Pruskom (među vojnicima je bilo i mobilisanih Somboraca, među kojima je 59 bilo dobrovoljaca), a 1870. g. na službi u Somboru nalazilo se pet oficira, 33 podoficira, 376 redova i 44 honveda (na tronedeljnu vojnu vežbu u Sombor došlo je 1871. g. 1.200 vojnika 23. regimente, za koje je trebalo obezbediti poseban smeštaj bilo po privatnim kućama, bilo pod šatorima na Staparskom i Sonćanskom putu). Godine 1878. g. regimenta je pojačana mobilisanim vojnicima i upućena je iz Sombora u Bosnu i Hercegovinu, prilikom austrijske okupacije ove, dotadašnje turske pokrajine.
Istovremeno je u Somboru, sedamdesetih godina XIX veka, bio smešten i 12. husarski puk u vlasništvu, zapravo pod pokroviteljstvom, feldmaršal-lajtnanta (general-potpukovnika) Ignjaca Fratrićevića, Somborca po rođenju, a od 1882. g. bila su ovde smeštena i dva bataljona 23. pešadijske regimente, čija se komanda nalazila u Budimpešti, a Sombor je bio i mesto rezervne komande 22. regimente. U međuvremenu su ovu vojsku dograđene i izgrađene nove velike kasarne (Honvedska na uglu Venca i Bezdanskog puta i kasarna „Franc Jozef“ na kraju leve strane Bajskog puta, današnje Vojvođanske ulice), pa je stara županijska kasarne izgubila na vojnom značaju.
Pred Prvi svetski rat u zdanju Županijske kasarne bio je smešten tek otvoren gradski Antituberkolozni dispanzer, kojim je rukovodio dr Ištvan Špricer. Između dva svetska rata kasarna nije imala vojnu namenu, a 1919. g. u njenim prostorijama bio je smešten državni monopol duvana, petroleuma, soli i drugih proizvoda. Tridesetih godina 20. veka u prvoj zgradi bila je smeštena žandarmerijska četa. Od 1937. g. ovde se nalazila tkačnica (tekstilna fabrika) „Červenak i drug“. U vreme Drugog svetskog rata u kasarni je neko vreme bila smeštena vojna pekara, a kasnije i sedište štaba Petog žandarmerijskog pododseka, zaduženog za borbu protiv antifašističkog pokreta.
Sudeći po jedinoj sačuvanoj fotografiji unutrašnjosti kasarne, snimljenoj iz vazduha, oko 1932/33. godine, u okviru prve zgrade nalazilo se još nekoliko zasebno građenih objekata. Iako je još 1920. g. proglašena kao nezdrava i ruševna, preostale dve zgrade kasarne na Staparskom putu srušene su tek 1960. godine, a na njihovom mestu uskoro su sagrađene zgrade OŠ „Avram Mrazović“ i Doma učenika.
Milan Stepanović
