Somborski pravoslavni sveštenik i dugogodišnji katiheta somborske Preparandije Avram Maksimović rođen je u Somboru 1772. godine, kao sin Damjana i Jelene Maksimović (drugim imenom Čarugdžija). Osnovno obrazovanje i učiteljski tečaj završio je u Mrazovićevoj Normi, nakon čega je pohađao Bogosloviju u Karlovcima. Za đakona i učitelja u selu Sivcu postavljen je 1790. godine, a 1794. g. postao je parohijski sveštenik u selu Riđici kraj Sombora, gde se na imanju riđičkog vlastelinskog dobra porodice Kovač upoznao sa uzornim pčelarstvom, voćarstvom i vrtlarstvom. Od 1803. g. Avram Maksimović je postao paroh somborskog Svetođurđevskog hrama i ubrzo je u okolini Sombora, na osnovu iskustava stečenih na riđičkom vlastelinskom dobru, na 14 jutara zemlje načinio oglednu ekonomiju koja je uticala na osavremenjavanje poljoprivrede u gradu i okolini.
Maksimović je svesrdno pomagao narodnu prosvetu, pa je 1811. g. u korist Školskog fonda priložio hiljadu forinti i obećao da će i dalje biti priložnik, pod uslovom da mu ime ostane u tajnosti. Godine 1813. Avram Maksimović se nalazio među 12 lica koje je zlatnom medaljom odlikovao austrijski car Franc I za zasluge pri ustrojavanju pravoslavnih preparandija. Govorio je latinski, nemački, mađarski i ruski jezik, bio je sakupljač prenumeranata za prve knjige Vuka Karadžića u Somboru i prvoupisan je među sveštenicima koji su se pretplatili na Vukov „Srpski rječnik“ 1818. godine.
Kao najzaslužniji pobornik preseljenja Srpske preparandije iz Sentandreje u Sombor, Avram Maksimović je razgovore o preseljenju započeo sa carskim savetnikom i direktorom Preparandije Urošem Nestorovićem u oktobru 1815. godine, prilikom boravka u Budimu, nakon čega je poslao Nestoroviću opširno pismo, sa razložnim argumentima za preseljenje ove škole u Sombor, pa je čak, u slučaju da ne uspe da izdejstvuje kod somborske crkvene opštine da nekadašnje zdanje Norme pokloni Preparandiji, bio spreman da školi ustupi, za korist svog naroda, sopstvenu kuću u Somboru. Crkvena opština je podržala Maksimovićev predlog, pa je nedelju dana kasnije o tome zvanično obavešten i Nestorović. Odmah po preseljenju Preparandije u Sombor, Uroš Nestorović je Avramu Maksimoviću poverio zbrinjavanje smeštaja siromašnijih đaka, nakon čega je osnovan konvikt o kome se Maksimović, uz profesora-staratelja, zdušno brinuo.
Prilikom osnivanja biblioteke somborske Preparandije, početkom 1817. godine, Avram Maksimović je prednjačio u prilozima (novčanim i u knjigama) koji su prikupljani za biblioteku. U vreme izrazite nestabilnosti ove škole i neizvesnosti njenog opstanka, krajem dvadesetih godina 19. veka Avram Maksimović se prihvatio katihetske katedre koju je držao do kraja života i najzaslužniji je za prevazilaženje krize u koju je škola tada zapala. U svečanoj besedi povodom osamdesetogodišnjice rada Srpske učiteljske škole u Somboru Nikola Vukićević je, o Petrovdanu 1893. godine, izrekao, govoreći o tom periodu rada škole, da se jedino ima blagodariti i pripisati u zaslugu revnosnom Avramu Maksimoviću, katiheti zavodskom i parohu somborskom, što ovaj Zavod nije pao, nego ga je on svim silama svojim održao.
Nalazio se Avram Maksimović i na položaju predsednika konzistorije Eparhije bačke i predsednika sudske table Torontalske županije. Od osnivanja Matice srpske zauzimao se za rad i napredak ove nacionalne institucije. Bio je među pokretačima somborske Srpske čitaonice, a na osnivačkoj skupštini, u martu 1845. godine, bio je izabran za njenog prvog predsednika. Umro je 1/13. jula iste godine, u 73. godini života u Somboru (njegova kuća se, prema podacima popisa i mapi grada iz 1837, nalazila na mestu poslednje kuće s leve strane Čitaoničke ulice, gde danas živi porodica Kozoderović).
Delo po kome je Avram Maksimović ostao zapisan u povesnici stare srpske knjige štampano je u Budimu 1810. godine, na 237 stranica, a na knjigu se pretplatilo 353 prenumeranata (168 sveštenika i 185 građana), od kojih je preko sto bilo iz Sombora i najuže okoline (među znamenitim pretplatnicima bili su i mitropolit Stefan Stratimirović, episkop bački Gedeon Petrović, episkop vršački Vidak, Dositej Obradoić, Lukijan Mušicki, Joakim Vujić, Sava Mrkalj, Avram Mrazović, Jovan Popović Berić, dr Ludvig Miterpaher itd.). Istovremeno su objavljena dva izdanja ove knjige, koja su se neznatno razlikovala. Jedno izdanje je imalo naslov NOVI PČELAR, a drugo samo PČELAR. Knjige se razlikuju u rečima posvete karlovačkom mitropolitu Stefanu Stratimiroviću (koja je kićenija i bogatija u drugoj knjizi), a u predgovoru izdanja sa naslovom „Pčelar“, napisanom v Sombor 12. maja 1810, navedene su poimenice i sve pčelarske knjige koje je Maksimović dobio iz mitropolitove biblioteke, a koje nisu bile pomenute u izdanju knjige sa naslovom NOVI PČELAR. Maksimovićev pčelarski priručnik nastao je na osnovu njegovog prevoda knjige o pčelarstvu jezuite i prirodnjaka Ludviga Miterpahera (1734-1814), a rukopis prevoda (132 lista napisana u Somboru 1806. g. rukom pisara Vasilija Krstića) Maksimović je dao na ocenu mitropolitu Stratimiroviću, nakon čega mu je mitropolit poslao nekoliko drugih knjiga o pčelarstvu iz svoje biblioteke, sa preporukom da iz njih povadi i prevede ono što proceni kao najvažnije, smatrajući da će tako priređen priručnik biti bolji i korisniji, nego delo samo jednog pisca. Avram Maksimović je poslušao mitropolita i načinio je priručnik na osnovu radova već pomenutog Miterpahera, kao i pčelarskih priručnika autora Rima, Pankla i Reumira. Ovako prikupljeni izvodi, složeni u jedan priručnik, učinili su da Maksimovićeva knjiga o pčelarstvu bude jedna od najboljih u Evropi tog vremena.
Maksimovićeva knjiga saržala je opšta poglavlja o pčelama, vosku, saću, medu, rojenju, košnicama, maticama, bolestima i neprijateljima pčela. Drugi deo knjige bio je praktičan i upućivao je pčelare na veštine pčelarenja, pišući o paši, prehrainjivanju, prenošenju košnica, lečenju pčela, ceđenju meda, topljenju voska itd. Povodom dva veka od objavljivanja prve srpske knjige o pčelarstvu štampana su 2010. g. i dva njena reprint-izdanja sa prevodom na savremen srpski jezik.
M. S.
