Prvo gradsko kupalište na Francovom ili Velikom bačkom kanalu kraj Sombora postojalo je još 1863. godine, kada su ga gradske vlasti izdale u zakup Vendelinu Ulrihu, koji je iste godine tražio i dozvolu grada za točenje pića kraj kupališta (kupalište je i tokom 1865. i 1866. g. bilo u njegovom zakupu). Godine 1864. predloženo je da duž Apatinskog puta bude posađeno drveće, da bi, kako je navedeno, mnogobrojnim Somborcima koji odlaze na kupanje šetnja bila prijatnija.
Ovo kupalište, koje pominje i statistički izveštaj o Somboru iz 1871. godine, verovatno može da se poistoveti sa onim koje je kasnije bilo poznato kao kupalište „Kod kruške“. Nalazilo se nedaleko od mosta prema Apatinu (oko 200 metara sa leve strane mosta), a početkom XX veka držala ga je porodica Lugumerski, koja je i 1920. g. nudila gradskim vlastima da zakupe kupku na nekadašnjem Francovom, a tada kanalu Kralja Petra I. Ovde se 1881. i 1884. g. nalazila i vojnička Plivačka škola (verovatno istovetna sa plivalištem koje je, takođe, zabeleženo u statističkom izveštaju iz 1871. godine). O stanju gradskog kupališta na Francovom kanalu, izveštaj Gradskoj upravi podneo je 1892. g. inženjer Milan Grgurov.
Somborci su voleli plivanje, pa je 1887. g. pri Somborskom sportskom udruženju osnovana i plivačka sekcija, te je ubrzo priređeno i prvo plivačko takmičenje na kanalu, a 1889. g. somborski plivači su gostovali i u Subotici, gde su plivali na 500 i na 3.000 metara. Od 1907. g. Somborsko sportsko udruženje imalo je i vaterpolo sekciju, a Sombor je 1911. g. bio domaćin (i prvak) vaterpolo prvenstva Južne Ugarske. Između dva svetska rata somborski vaterpolisti su 1921, 1922. i 1924. g. bili prvaci države (Kraljevine SHS).
Nakon Prvog svetskog rata i drugo gradsko kupalište, nastalo pre rata, s desne strane mosta prema Apatinu, nazvano „Štrand“, dobilo je svoju jednospratnu zgradu sa ugostiteljskim objektom, a vlasnik „Štranda“ bio je električarski preduzetnik Karlo Cviršic. Na Štrandu su se nalazile drvene tribine i kabine za presvlačenje. Sudeći prema fotografijama s početka tridesetih godina 20. veka, na starom Štrandu je postojao omanji verovatno dečji bazen ili bazen za dame, a najveći deo kupača kupao se u kanalu.
Grad je svakog leta izdavao pravo za otvaranje ugostiteljskih objekata u blizini ovih kupališta, a u njihovom pravcu vozio je i prvi somborski omnibus, kao i prvi autobus s početka 20. veka.
Gradsko kupalište „Štrand“ posle rata je nacionalizovano, a obnovljeno je tokom druge polovine pedesetih godina 20. veka, kada su ovde iskopani i betonirani veliki olimpijski bazen (50 x 25 metara i dva metra dubine) i manji dečji bazen (25 x 8 metara). Staze kraj bazena sređene su 1961. godine, a današnje betonske tribine podignute su 1964. godine. Tada su načinjeni i brojni tereni, tuševi, nove drvene kaibne, nasut je i pesak na okolna sportska i dečja igrališta, a Štrand se prostirao na ukupnoj površini od 16.500 kv. metara. Mada od 1981. g. u Somboru radi i otvoren sportski bazen, Štrand je i danas omiljeno kupalište Somboraca, a posluje u sklopu Sportskog centra “Soko” i upravo je renoviran.
Milan Stepanović
