Najstariji poznati tragovi izvornog somborskog slikarstva sežu u polovinu 18. veka i vezani su za ikonoslikarstvo. U Somboru i okolini, u vremenu koje se stilski poklapa sa barokom u zapadnoj umetnosti, nastalo je slikarstvo na staklu, koje se u Srba javlja početkom 18. stoleća. Somborska radionica je iz nešto kasnijeg vremena, ali je brojem i lepotom izrađenih ikona postala najpoznatija (slikanje na staklu zahtevalo je veliko umeće jer je slikan motiv morao da se radi na zadnjoj strani stakla, u više slojeva i u “negativu”, odnosno naopačke, kako bi sa prednje strane slika bila pravilno postavljena). Prvi Somborac za koga je zapisano da se bavio izradom ikona na staklu bio je Mojsjej Popović (1719-1766), a na njegovim radovima vidan je uticaj baroka. Rođen je i živeo je u Somboru, a slikarstvom se bavio duže od tri decenije i to veštinom koja se nije izdvajala od umeća njegovih savremenika koji su slikali ikonostase po pravoslavnim crkvama. Sačuvano je više njegovih ikona na staklu, od kojih su neke rađene za delove crkvenih ikonostasa ili za kapelice na tzv. “vodicama”.
Porodica prvog somborskog slikara (kasnije beležena sa prezimenima Protić i Molerov) još će u nekoliko pokolenja davati slikare, koji će se iskazivati u slikanju ikona na staklu, ali i u crkvenom ikonoslikarstvu gde, ipak, neće odmaći dalje od laičkog umeća. Kao slikari su zapisani i Andrej (1745-1799), sin Mojseja Popovića, a potom i Andrejev sin Mihailo (1765-1818) i unuk Georgije Protić (1792-1861), koji su, početkom 19. veka, slikali ikone za ikonostas Svetouspenske kapele na Velikom pravoslavnom groblju u Somboru. Iz ove porodice potekla je i prva somborska slikarka Sofija Protić Manojlović (1828-1917), kćer Georgija Protića, koja je i najviše doprinela razvoju somborskih ikona na staklu tokom 19. veka. Danas se u somborskom muzeju nalazi zbirka ikona na staklu iz 18. i 19. veka, kako iz Sombora (mahom dela porodice Popović/Protić), tako i iz susednog sela Stapara.
U Somboru je rođen i ovde je živeo Lazar Serdanović (1744-1799), koji je 1771/72. godine, sa Jovanom isajlovićem, bio saradnik poznatog srpskog ikonoslikara Teodora Kračuna, prilikom oslikavanja prvog ikonostasa tek podignute somborske Svetođurđevske crkve. Kasnije je Serdanović slikao ikonostase i ikone u nekoliko slavonskih i sremskih manastira i crkava.
Početkom osamdesetih godina 18. veka u Somboru se nastanio i Paul Kronoveter (1750-1787), mladi barokni slikar, poreklom iz pečujsko-peštanske porodice sa slikarskom tradicijom, koji je pre Sombora radio u Jegri i Kaloči. On je 1784. g. naslikao veliku baroknu oltarsku sliku Presvetog Trojstva (586 x 236 cm) u istoimenoj somborskoj crkvi. Donji deo Kronoveterove slike oštećen je tridesetih godina 20. veka u manjem požaru, posle čega je izrazito nevešto doslikan. Kasnije (1785) Kronoveter je slikao i olatsrku palu i u crkvi u Baču.
M.S.
