Hristifor Popić, okružni protonamesnik somborski, tokom čuije su uprave sagrađena oba današnja velika pravoslavna somborska hrama, kao i kapela na Velikom pravoslavnom groblju, rođen je 1724. godine (njegovo prezime često je pisano i sa oblikom Popović, pa je pouzdano poticao iz svešteničke porodice).
Bogoslovsko obrazovanje Hristifor Popić je dobio na kijevskoj Duhovnoj akademiji, odakle je, kako piše arhimandrit Stefan Ilkić, preneo uzorit bogoslužbeni poredak u somborsku Svetođurđevsku crkvu. Kao sveštenik Svetođurđevske crkve Hristifor Popić je zabeležen već 1748. godine. Nasledivši starog protu Veselina Beljanskog, Popić se na dužnosti somborskog prote nalazio od 1757. godine. Kao revnostan služitelj, ugledan duhovnik i starešina, i istrajan čuvar i branilac pravoslavlja, uživao je nepodeljeno poštovanje Somboraca. Bio je obrazovan i vičan latinskom i grčkom jeziku.
O proti Hristiforu Popiću ostala su zapisana dva sećanja (predanja), koja govore o njegovoj istrajnosti u odbrani interesa somborskih Srba. Nikola Vukićević je zapisao predanje kako je prota Popić sprečio pokušaj kršenja ugovora (tzv. Alternative) o jednakoj zastupljenosti pravoslavaca i rimokatolika u najvišoj gradskoj upravi (mada je somborsko pravoslavno stanovništvo u to vreme činilo tri četvrtine od ukupnog broja žitelja grada, po slovu Ugovora o alternativi, koji je prethodio Povelji slobodnog i kraljevskog grada, pravoslavni Srbi i rimokatolički Bunjevci imali su jednak broj senatora u Spoljnom i Unutrašnjem senatu i izabranom Opštestvu, i smenjivali su se naizmenično na najvišim zvanjima u gradskoj upravi Sombora). Prilikom jedne obnove gradskog Magistrata, početkom pedesetih godina 18. stoleća, pokušano je da broj pravoslavnih i rimokatoličkih predstavnika bude sveden sa šest na četiri, a da četiri mesta pripadnu unijatima, kojih nije bilo u gradu, pa je na njihovo mesto trebalo da budu izabrani rimokatolički predstavnici, čime bi u gradskoj upravi dobili dvotrećinsku većinu. Doznavši za ovaj plan pre početka izbornog zbora građana sa pravom glasa, prota Hristifor Popić je u potpunom ornatu crkvenom i sa časnim krstom u ruci zakleo sve srpske birače (koji su bili u većini) da na svih 12 senatorskih mesta izaberu srpske predstavnike i tom prilikom je prokleo svakog Srbina koji mimo predložene srpske liste za drugoga koga pri izboru glasao bude. Kada su pred kraljevskim komesarom podneli listu sa svih 12 srpskih predstavnika, on je prekinuo zbor i, nakon savetovanja sa prvacima obe strane, prihvatio da se, kao i do tada, bira polovina pravoslavnih predstavnika u gradsku vlast, uz jamstva da će tako biti i ubuduće.
Opisujući jedno bogojavljensko vodoosvećenje, nakon koga je po tradiciji, nasleđenoj još iz doba graničarskog kapetana Jovana Janka Brankovića, sledila litija od Svetođurđevskog hrama do somborske Gradske kuće, kao i vodoosvećenje svih prostorija u njoj, arhmandit Stefan Ilkić navodi kako se jedne godine, kada su na upravi gradskoj bili Bunjevci (po već pomenutom pravilu naizmeničnog menjanja u upravi gradom) desilo da je prota (Hristifor Popić) bio bolestan, a gradske starešine zatvorile su ulaz u Gradsku kuću pravoslavnoj litiji, pa se sveštenstvo vratilo u sveti hram i završilo bogosluženje. Zatim su otišli da posete bolesnog starešinu i obavestili su ga o ovom slučaju. Prota Hristifor, čuvši šta se desilo, ustade iz bolesničke postolje, obuče se i vrati sveštenstvo u sveti hram, gde pokupi još zaostali narod i sa litijom se uputi Gradskoj kući, pozivajući narod koji je još bio na trgu da ide za njim. Pošto stražari ne udovoljiše njegovom pozivu da otvore kapiju Gradske kuće, prota se obrati narodu s pozivom: „Narode, ruši!“. Narod ga posluša, silom otvoriše kapiju i prota se sa litijom pope u gradsku većnicu, pa sa krstom u ruci povika: „Skrušite se vi nedostojni pod znamenjem ovoga časnoga krsta i primite pokškropljenje ovom svetom vodom za oproštaj grehova!“ Posle ovoga vrati se litija u sveti hram, a od onda nikome nije na um palo da pravoslavnoj litiji ometa ulaz u Gradsku kuću. I zaista, da se ovakvi nesporazumi ne bi ponavljali, carski komesar je 1777. g. naložio Magistratu slobodnog i kraljevskog grada Sombora da prihvati i izda saglasnost da sveštenici somborske Svetođurđevske crkve svake godine o Bogojavljenju blagosiljaju zgradu Magistrata (Gradsku kuću).
Hristifor Popić je, sa uglednim somborskim Srbinom Nikolom Feldvarijem, bio izaslanik Somboraca na velikom Srpskom narodno-crkvenom saboru, održanom nakon smrti mitropolita Pavla Nenadovića, u Karlovcima 1769. godine, kada je, pre izbora novog mitropolita, carski komesar tražio da Sabor raspravlja o svim važnijim pitanjima crkveno-narodnog života, te da bude donet predlog Zakona o uređenju srpske crkve u Karlovačkoj mitropoliji. Vlasti su uspele da stvore sukob između episkopata i narodnih predstavnika, tako da predlog Zakona nije bio donet, pa je Ilirska dvorska deputacija iskoristila priliku da na osnovu saborskih rasprava, privilegija i običajnog prava srpske crkve, ali pre svega prema potrebama bečkog dvora, donese zbirku odredbi i naredbi o reformi crkveno-narodnog ustrojstva Mitropolije karlovačke.
Pune 42 godine prota Hristifor je upravljao somborskim protoprezviteratom (grad i okolna naselja), koji je, prema podacima iz 1785. godine, imao 13 parohijalnih crkava, 28 sveštenika, 3.149 domova sa 5.015 bračnih parova, te 352 udovca i 667 udovica, sa ukupno 20.943 pravoslavne duše, te je, kao takav, bio najveći u Eparhiji bačkoj. Hristifor Popić je umro 1799. godine, u 75. godini života, nakon 51 godine svešteničke službe.
Njegovoj snažnoj ličnosti, duhovnom obrazovanju i žustroj prirodi najviše možemo da zahvalimo što je izgradnja novog Svetođurđevskog hrama završena za svega dve i po godine (nova rimokatolička crkva Presvetog Trojstva, jednake veličine, građana je u Somboru punih 16 godina, između 1752. i 1768. godine), kao i što je u narednim godinama crkva uređena spolja i iznutra, te što je 1791. g. sazidan i nov crkveni toranj. Zahvaljujući upornosti prote Popića ponovo je sagrađena i somborska Mala pravoslavna crkva (Sv. Jovana Preteče) između 1786. i 1790. godine, kao (u isto vreme) i Svetouspenska kapela na Velikom pravoslavnom groblju.
Milan Stepanović
