PALETA RAVNICE,  Umetnost

PAVLE BLESIĆ – SLIKAR DUŠE GRADA

Pavle Blesić, znameniti somborski, vojvođanski i srpski slikar, vajar i likovni pedagog, rođen je u Somboru, 6. avgusta 1924. godine, kao drugo dete Marka Blesića i Marije rođene Zelić. Potekao je iz jedne grane stare bačke bunjevačke plemićke porodice koja je živela u selu Kaćmar, severno od Sombora (plemstvo je carica Marija Terezija 1756. g. dodelila nekadašnjim graničarima Nikoli i Josipu Blesiću i njihovim porodicama). Iz Kaćmara su se roditelji Pavla Blesića, kao optanti, preselili u Sombor nakon raspada Austrougarske i razgraničenja Kraljevine SHS i Mađarske.

Pavle Blesić (sasvim desno) sa ocem, majkom i sestrama, oko 1930. god.
Pavle Blesić kao đak prvog razreda Učiteljske škole u Somboru
Pavle Blesić kao maturant

Osnovnu i Građansku školu Pavle je pohađao u rodnom gradu, a potom se školovao u znamenitoj somborskoj Učiteljskoj školi, te na ovdašnjoj Trgovačkoj akademiji. Maturirao je u obe ove škole neposredno po završetku Drugog svetskog rata, 1945/46. godine. Posle odsluženja vojnog roka pohađao je Višu pedagošku školu u Novom Sadu, u kojoj je 1955. g. diplomirao na Likovnom odseku, kao najbolji u klasi. Već kao zreo čovek Pavle Blesić je, između 1967. i 1971. godine, studirao na Filozofskom fakultetu u Beogradu, na Grupi za istoriju umetnosti.

U ateljeu 1967. god.
U ateljeu 1982. god.

Odmah posle završene mature Pavle Blesić zaposlio se kao učitelj u selu Stanišiću, a od 1958. g. bio je zaposlen kao nastavnik likovnog vaspitanja u rodnom gradu, u osnovnoj školi „Bratstvo-jedinstvo“. I danas ga još generacije stanišićkih i somborskih đaka pamte kao vrsnog likovnog pedagoga, koji je u njima vešto budio sklonost ka umetničkom izražavanju i spoznaji naše i svetske umetničke baštine.

Svoju impresivnu stvaralačku delatnost u vajarstvu i slikarstvu Pavle Blesić započeo je krajem 1950-ih. Osim skulptura i slika, uspešno se bavio i crtežom, akvarelom i tapiserijom. Godine 1965. postao je i član Udruženja likovnih umetnika Srbije. Njegov velik slikarski opus, koji pokriva bezmalo sve ključne likovne obrasce svog vremena, jedan je od onih koji su oblikovali prepoznatljiv umetnički identitet Sombora u drugoj polovini 20. veka i na početku ovog 21. stoleća. Jednako tako, i Sombor je oblikovao umetnost Pavla Blesića, čiji se likovni izraz, kroz različite slikarske cikluse i opuse, prvenstveno temeljio na emotivnom doživljaju zavičaja. Bio je doživotni zaljubljenik u rodni grad, koji je njegovim slikama davao prepoznatljiv pečat, ne narušavajući autonomiju slike i njen autentični znak lepote jezika boje, ritmova i svetlosti.

Veliko odlikovanje IV (ulje na dasci, 110×70, 1960)
Škrinja II (kombinovana tehnika, 61×90,1961)
Zaboravljeni zid II (papir, gvaš, 21×50, 1963)
Napuštena kapija (papir, gvaš, 21×50, 1963)

Tokom punih šest decenija zavidne umetničke karijere, Blesićevim slikama promicali su zaboravljeni bedemi u prisenku raskošnog somborskog zelenila, potom njegove čuvene stare kapije, kao diskretni glasnici nostalgičnih predstava drevne gospodstvenosti i prisnosti, pa oglasni stubovi, gradski pejzaži, ali i zaboravljene škrinje, stari medaljoni, pečati i zapisi, kao i prizori antike ili portreti sa fotografija iz porodičnog albuma, sve do starih satova iz skorašnjeg opusa Tempus fugit ili Vreme teče. Slično Milanu Konjoviću, i Pavle Blesić svoj životni i umetnički krug zaokružio je ikonografskim zapisima, snažnog zračenja mistike.

Kapija pod krošnjom (kombinovana tehnika, 120×80, 1996)
Gvozdena kapija (kombinovana tehnika, 120×80, 1996)
Gvozdena kapija II (kombinovana tehnika, 120×80, 1996)
Zalazak Sunca nad bedemom (kombinovana tehnika, 120×80, 1997)
Iz numizmatičke zbirke (lavirani tuš, 110×150, 1984)
Majka Marija sa odlikovanjima (ulje, 123×93,1983)
Iz porodičnog albuma (ulje, 92×122, 1972)
Portret sestre Paule (diptih, ulje, 99x79x2, 1984)
Portret Mire [supruge] (kombinovana tehnika, 90×120, 2005)
Tempus Fugit I (kombinovana tehnika, 105×75, 2010)
Tempus Fugit III (kombinovana tehnika, 105×75, 2010)
Tempus Fugit IV (kombinovana tehnika, 105×75, 2010)
Raspeće (kombinovana tehnika, 100×75, 2010)
Sveta Bogorodica sa Hristom (komb. tehnika, 100×75, 2010)
Beli anđeo (kombinovana tehnika, 100×75, 2010)

Skulptura je bila drugi, jednako snažan vid umetničkog izraza Pavla Blesića. Njome je i započeo svoju umetničku misiju, sa poznatom izložbom u slobodnom prostoru somborskog parka 1959. godine. Nakon dužeg prekida, skulpturama se vratio 1983. godine. One su, oslobođene konvencionalnih stega, vremenom postajale deo harmonije somborskog gradskog prostora, oplemenjujući ga, obogaćujući i dajući mu nov značaj i dimenziju.

Izrada skulpture u ateljeu 1965. god.
Buđenje (bronza, 100x55x26, 1958) i Figura (mesing, 56x15x10, 1958)
Portret Nađe (bronza, 22x18x23, 1987)
Torzo II (klesani kamen, 1960)
Ležeći akt (eloksiran vareni aluminijum, 180x65x35, 1960)
Napukli medaljon (bakar, vareni aluminum, 1983)
Razorena forma (eloksirani vareni aluminijum, 1995)
Skulptura VII iz ciklusa “Medaljoni” (bakar, vareni aluminum, 1983) na otvorenom gradskom prostoru
Kompozicija “Rode” (vareni mesing, 1970-79) na otvorenom gradskom prostoru
Skulpture Pavla Blesića u somborskom Gradskom parku
Skulpture Pavla Blesića u somborskom Gradskom parku
Slomljeno krilo II (bakar, 1980) u somborskom Gradskom parku
Skulptura Pavla Blesića na Trgu Republike u Somboru, ispred zdanja Gradskog muzeja
Medaljon „Ždralovi“ (kovani bakar, 78×55, 1965)
Medaljon IV (kovani bakar, 85×55, 1970)

Tokom svog umetničkog rada Pavle Blesić je izlagao na preko 50 samostalnih i preko 500 kolektivnih izložbi (od 2011. do 2016. g. imao je i svoju veliku stalnu postavku u istorijskom zdanju Preparandije u Somboru, dok ovo zdanje restitucijom nije predato SPC), a o njegovoj umetnosti objavljene su četiri značajne monografije uglednih autora, kao i velik broj umetničkih kataloga. Dobitnik je i mnogobrojnih nagrada, među kojima ističemo Orden rada sa srebrnim vencem, Oktobarsku nagradu Sombora, kao i brojne nagrade na likovnim manifestacijama u zemlji i svetu. Značajan deo svojih slikarskih i vajarskih radova Pavle Blesić zaveštao je rodnom gradu, odnosno Gradskom muzeju u Somboru, koji poseduje njegov bogat legat. Kroz čitav svoj stvaralački vek rado se odazivao pozivima humanitarnih organizacija i svojim delima izdašno je pomagao njihov rad. Posebno je i zdušno podržavao rad obnovljenog somborskog „Bunjevačkog kola“, prepoznajući u njegovim aktivnostima žile svojih porodičnih korena i niti sopstvenog porekla.

Pozivnica za novosadsku izložbu 1974. god.
Pavle Blesić, sa otvaranja svoje stalne postavke u istorijskom zdanju Preparandije u Somboru 2011. god.
Dr Saša Marković (profesor, sada dekan Pedagoškog fakulteta u Somboru), sa otvaranja stalne postavke Pavla Blesića u istorijskom zdanju Preparandije u Somboru 2011. god.
Sa otvaranja stalne postavke Pavla Blesića u istorijskom zdanju Preparandije u Somboru 2011. god.
Autor ovog priloga (stoji), sa konferencije za štampu pred otvaranje stalne postavke Pavla Blesića u istorijskom zdanju Preparandije u Somboru 2011. god.

Pavle Blesić je preminuo u rodnom Somboru, 8. aprila 2022. godine. Stupajući na stazu večnosti ostavio je iza sebe neprocenjivo svedočanstvo jednog vremena i jednako snažno svedočanstvo nesvakidašnje posvećenosti i neprolazne zaljubljenosti u Sombor, što je mogao samo čovek istinski velikog duha i trajne nostalgije za jedinstvom svog umetničkog bića i duše ovog grada.

Pavle Blesić u svom ateljeu 1994. god.
Pavle Blesić, sa portretom svoje majke, 2011. godine
Jedna od poslednjih fotografija slikara Pavla Blesića
Potpis umetnika

M.S.

Ostavite komentar

Vaša e-mail adresa neće biti objavljena.