PALATA “KORZO”

Prostrani plac na uglu Pašine (Dositejeve) ulice i nekadašnjeg Venca Deak Ferenca (danas Stepe Stepanovića), koji je tridesetih i četrdesetih godina 19. veka pripadao porodicama Šandelbauer i Vereš, a od 1855. g. porodici Bitner (prema zemljišnoj knjizi iz 1837. g. posed se prostirao na površini od 286,5 kvadratnih hvati) kupila je sedamdesetih godina 19. veka imućna somborska porodica Falcione, italijanskog porekla, koja je ovde, između 1878. i 1881. godine, podigla jedno od najlepših arhitektonskih zdanja sagrađenih krajem 19. veka u Somboru (na mapi grada iz 1878. g. plac je još uvek bio prazan, bez podignutog zdanja). Fasada zgrade, u stilu romantizma i protosecesije, obnovljena je 1899. godine.

Pročelje palate porodice Falcione i njeno duže krilo okrenuto je ka Vencu, a kraće krilo gledalo je na Pašinu ulicu. Fasada zgrade je po horizontali podeljena sa dva venca. Na spratu zgrade okrenutom prema Vencu nalazilo se osam prozora, balkon i ispod njega velika ulazna kapija, a na uglu zgrade blago je izbačen erker sa masivnim konzolama, iznad koga se nalazio krov u obliku manjeg trapeza i veće piramide. Na delu zgrade iz Pašine ulice nalazilo se pet prozora. U prizemlju su bili smešteni lokali sa polukružnim izlozima.

Zgrada je početkom 20. veka pripadala somborskom advokatu dr Nandoru Falcioneu, a u njenom prizemlju postojala je do 1914. g. kafana „Kod srpskog kralja“, pre i nakon toga poznatija pod imenom „Korzo“, u kojoj će 1907. g. biti prikazivane neke od prvih somborskih bioskopskih predstava  (pored palate prolazio je somborski gradski korzo, te su stoga kafana, pa i samo zdanje, nazvani ovim imenom). Krajem 1918. g. ovde će se okupljati građani prilikom osnivanja Nacionalnog veća somborskih Srba i Bunjevaca.

I posle Prvog svetskog rata kafana „Korzo“ nastavila je da radi, a 1934. g. njeni vlasnici bile su nemačke porodice Hiter i Rihter. Između dva svetska rata u prizemlju se ovog zdanja nalazila se apoteka „Zlatni krst“ Ladislava Nađa, a u vreme Drugog svetskog rata ovde je bila smeštena i privatna biblioteka koja je pozajmljivala knjige.

Nakon Drugog svetskog rata u kući Falcionea nalazila se menza, a između 1955. i 1971. g. ovde je bilo sedište gradske Pošte, koja će 1971. g. biti preseljena u novosagrađenu savremenu zgradu preko puta palate „Korzo“.

Vlasnici ovog lepog starog zdanja (Privredna komora Vojvodine, osiguranje “Generali” i  banka “Intesa”) skladno su ga obnovili tokom jeseni 2018. godine.

Milan Stepanović