Somborska Karmelićanska crkva Sv. Stjepana kralja (Szent István király) građena je od 1860. do 1902. godine. Nalazi se u parku ispred zdanja Županije, a njena dva prepoznatljiva monumentalna crkvena tornja danas su jedan od arhitektonskih simbola Sombora. Osim arhitektonskih i umetničkih vrednosti, somborska Karmelićanska crkva poznata je danas po svojim orguljama, koje su najveće u Vojvodini i jedne od najvećih orgulja u okruženju (bile su treće po veličini u nekadašnjoj Jugoslaviji). Odmah nakon završetka izgradnje zdanja Karmelićanskog samostana (1905), koji se nalazi pored crkve Sv. Stjepana kralja, bratstvo somborskih karmelićana počelo je da prikuplja sredstva za nabavku crkvenih orgulja. Usled Prvog svetskog rata sakupljena sredstva su obezvređena, pa je, nakon…
-
-
SOMBORSKI PRIMERAK STRADIVARIJA
Najpoznatiji graditelj violina, znameniti italijanski majstor Antonio Stradivari (1644-1737), tokom decenija rada svojeručno je načinio oko 1.100 instrumenata (violina, viola, čela i gitara), od kojih je sačuvano blizu 650 i to najviše violina (oko 500), koje danas dosežu i do milionskih vrednosti. Prema pisanju domaće štampe između dva svetska rata, u nekadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji pronađene su do početka 1930. god. tri navodne Stradivarijeve violine, od kojih jedna u Splitu, a dve u Vojvodini – u Martonošu i Somboru. Vlasnik somborske violine bio je ovdašnji muzičar-violinista Petar Jovanović. On nije bio poznat i uspešan poput svojih somborskih kolega Stevana Bačića Trnde i Joce Maksimovića Čonke, koji su tada imali već znatan…
-
VOJVOĐANSKI BEĆARAC
Dok je ponosni montanjar herojski guslao, Šumadinac je već dozivao goru da mu pričuva ovce dok on siđe dole do devojke, a naš čulni prečanluk i severna ravnica su lumpovali. Dabome, lumpovalo se najviše uz bećarac. Bećarac već duže od dva veka predstavlja jednu od prepoznatljivih odlika Vojvodine i jednako se pevao među ovdašnjim srpskim, bunjevačkim i šokačkim življem, kako po Bačkoj, tako i po Sremu ili Banatu, ali i po susednoj Slavoniji i Baranji. Dugo se za bećarac nije marilo, pa ni Vuk Karadžić u svom sakupljačkom radu nije obratio pažnju na njega, te bećerac nije bio priznat kao narodna baština, mada je bio i ostao lepa i izvorna…
-
NAJLEPŠA BUNJEVAČKA “PISMA”
Ni jedan narod u Bačkoj nema toliki broj prepoznatljivih i lepih svojih pesama, kao što ih imaju bački Bunjevci. Ali, istovremeno, ni jedan narod u Bačkoj nije toliko bio izložen pokušajima asimilacije kao što su to, već duže od dva stoleća, Bunjevci. U zvaničnim dokumentima ovi potomci doseljenika iz zapadne Hercegovine, jugozapadne Bosne, severne Dalmacije i Like, katoličke vere i ikavsko-štokavskog narečja i dijalekta, koji su pristigli u Bačku u nekoliko migracionih talasa, od početka do kraja 17. stoleća, nazivani su Dalmatima, Ilirima i katoličkim Racima. Ipak, u svojoj internoj tradicionalnoj komunikaciji ovi ljudi su uvek sebe nazivali Bunjevcima. Taj patrijarhalan, fizički naočit, vredan, čestit, ponosan, veseo, ali dostojanstven i…
-
U TOM SOMBORU – PESMA KOJU JE NAPISAO ZIDAR
U Somboru je 1. februara 1877. g. rođen Blaško Marković (sin Leopolda Markovića i Magdalene Kulić), poreklom iz stare somborske porodice, čija je jedna grana bila plemićka i kapetanska (Blaškov otac Leopold Marković, sin Mihaila, rođ. je u Somboru 1847, a deda Mihailo Marković, sin Jakova, rođen je u Somboru 1818). Nakon završene osnovne škole Blaško je izučio u rodnom gradu zidarski zanat. Bio je od 1904. g. oženjen Somborkom Matildom rođ. Zelić. Osim što je bio dobar zidar, Blaško Marković bio je i odličan prim-tamburaš u jednom od nekoliko ovdašnjih tamburaških orkestara. I sam sklon komponovanju i pisanju pesama, Marković je, verovatno oko 1913. godine, napisao muziku i tekst…
-
SOMBORSKI GAJDAŠI
Vekovima su, uz frule, gajde bile osnovni muzički instrument među bačkim Srbima i Bunjevcima (Ala ječi ova kuća naša / od frulaša i starih gajdaša), a još dugo ni pojava tambura i tamburaških bandi, u prvoj polovini 19. veka, nije mogla da im naudi i da ih istisne iz gostionica i sa ličnih i opštih svetkovina svih vrsta (gajde su bile paorska i ratarska svirala, a tambure purgreski – građanski instument). Uz gajde se rađalo, svatovalo, svečarilo, bećarilo, lumpovalo, kretalo u rat i ratovalo, odlazilo na birališta, pa i sahranjivalo. Načinjene od belih jarećih mešina svirale su gajde svatovce, bećarce, poskočice, kola, šarance, lese i ketuše, po bircuzima, mehanama i…
-
TAMBURE ZA CARSKE UŠI
Tradicija vojvođanske tamburaške muzike i danas se najčešće vezuje za Sombor i Suboticu. Dok su im preci pevali uz gusle i gajde, Somborci i Subotičani su, već od prve polovine 19. veka, sve više svoja veselja i bećarenja vezivali za tamburaše. Njihovi tamburaši su svirali i daleko izvan svojih gradova, odlazeći sve do Pešte, Beča ili Pariza, pa čak i preko okeana, u Ameriku (znameniti srpski spisatelj Jaša Ignjatović beleži u svojim sećanjima kako su prvi tamburaši, koje je čuo u svom detinjstvu, tridesetih godina 19. veka u Sentandreji, bili iz Subotice). No, ovde ćemo ipak nešto više pričati o somborskim tamburašima. Najstariji podaci o tamburašima u Somboru zapisani su…
