Kako područje Bačke nije trusno, zemljotresi su ovde najčešće posledice seizmičkih talasa, odnosno potresa na udaljenijim lokacijama, pa je i Sombor kroz istoriju doživeo svega nekoliko zabeleženih zemljotresa. Dva su se dogodila u davnoj ili relativno davnoj prošlosti, a treći u istorijski novije vreme – 1964. godine.
Srednjovekovni izvori zapisali su da je snažan potres 1443. g. napravio veliku štetu u preteči današnjeg Sombora – naselju Coborsentmihalj, u kome su tada stradali stari kaštel ovdašnje vlastelinske porodice Cobor, sa crkvom Sv. Mihaila i trošnim kmetovskim kućama. bio je porušen u zemljotresu 1443. godine. Drugih podataka o ovom potresu nema, ali je on, najverovatnije, posledica činjenica seizmičkih talasa dva izuzetno snažna zemljotresa, koji su u maju i junu 1443. g. pogodila severne delove tadašnje Ugarske, sa epicentrom u središtu današnje Slovačke, od kojih za drugi (od 5. juna 1443. godine) savremene analize ukazuju da je u epicentru imao snagu od devet stepeni Merkalijeve skale (to je srazmerno razornim potresima u Skoplju 1963. ili Banja Luci 1969. godine). Posledice potresa osetile su Ugarska, Češka i Poljska, pa ako je zemljotres, makar i takve jačine, sa epicentrom udaljenim više stotina kilometara od tadašnjeg Sentmihalja, zaista porušio skoro sve značajnije građevine u naselju, to bi ukazivalo na još izrazito jednostavnu i siromašnu arhitekturu mesta, kao i na lake materijale od kojih je nastala – verovatno pretežno na zemlju i drvo.
Drugi zemljotres o kome svedoče istorijski zapisi dogodio se u junu 1738. godine. Podaci iz tog vremena svedoče da se tada dogodio izuzetno jak zemljotres, čiji se epicentar nalazio u oblasti Vrančea, u tadašnjoj istočnoj Vlaškoj (Rumuniji). Bio je to jedan od najjačih zemljotresa u zapisanoj istoriji ovih prostora (današnje procesne govore da je imao snagu od 7,7 stepeni Rihterove skale, odnosno oko deset stepeni Merkalijeve skale), a snažno se osetio i u okolnim zemljama (Ugarskoj, Bugarskoj i Srbiji), pa i u Somboru. Hronika somborske franjevačke rezidencije navodi da kad je udes zemljotresa, koji je izazvao najveći strah u narodu, prošao, sledio je rat sa Turcima, a svega nekoliko meseci potom usledila je i poslednja velika epidemija kuge na ovim prostorima. I stihovi somborskog franjevca Bone Mihaljevića, nastali pola stoleća kasnije, beleže ovaj zemljotres kao važan događaj u somborskoj povesnici 18. veka:
Spomente se jošter malo više
Kaka trêšnja i od zemlje biše
Tu strahota i drhtanje biše
Izkazati ne može se više.
Konačno, treći veliki zemljotres zatresao je Sombor 13. aprila 1964. godine, u 9:30 časova prepodne. Reč je o potresu čiji se epicentar nalazio u okolini Slavonskog Broda, gde je imao snagu od 5,6 stepeni po Rihteru (ili oko 6,5 stepeni po Merkalijevoj skali) i gde je porušio preko 2.000 i oštetio blizu 8.000 kuća i objekata, sa 60-ak povređenih. U Somboru je ovaj zemljotres imao snagu oko četiri stepena Merkalijeve skale. Vest o potresu objavljena je na naslovnoj stranici „Somborskih novina“, u broju od 17. aprila 1964. godine. U njemu se kaže da je potres trajao svega nekoliko sekundi i da je bio praćen potmulom grmljavinom, kao i da je podrhtavanje tla bilo „zastrašujuće“ za, na zemljotrese, nenavikle Somborce. Pod još svežim utiskom razornog potresa u Skoplju, koji se odigrao nepunih devet meseci ranije, u kome je razoren najveći deo glavnog grada Makedonije i u kome je smrtno stradalo preko hiljadu žitelja, Somborci su u trenutku istrčali iz svojih kuća i stambenih zgrada, fabričkih hala, kancelarija i škola. Iako je bilo mnogo straha i uzbuđenja, nije se stvorila panika, a nije bilo ni žrtava, osim nekoliko lakše povređenih građana, koji su povrede zadobili mahom iskačući kroz prozore kuća u kojima su se našli u trenutku zemljotresa. Za svega nekoliko trenutaka na ulicama se, kako piše u članku lokalnih novina, našlo oko 36 hiljada Somboraca, među kojima se pronela vest kako slede još dva snažna udara, pa su ulice, trgovi i parkovi bili prepuni uplašenih građana. Roditelji su pohitali prema školama i obdaništima, po svoju decu, a školska nastava bila je prekinuta (popodnevna nastava bila je skraćena i organizovana u prirodi, izvan školskih objekata). Ipak, za relativno kratko vreme život je poprimio normalan tok, pa se većina Somboraca uskoro vratila na svoja radna mesta. Pisac članka navodi da je malo ko od Somboraca u prvim trenucima potresa odmah bio svestan da je reč o zemljotresu. Neki su mislili da prolaze teški kamioni ili tenkovi, a neki da imaju vrtoglavicu ili nesvesticu. Šteta od ovog zemljotresa bila je vidljiva u naprslim zidovima starijih višespratnica i prizemnih kuća (velike naprsline javile su se na delovima zdanja Županije, posebno u Velikoj sali), a po krovovima su stradali dimnjaci (najviše na zdanju Karmelićanskog manastira u Gradskom parku). Telefonske linije bile su u prekidu, a sat na zgradi Pošte (koja se nalazila preko puta današnje zgrade PTT-a, u nekadašnjoj palati „Korzo“) stao je u 09:30. Ažurni fotoreporter „Somborskih novina“ snimio je vrlo brzo posle potresa neke od njegovih posledica.
Od tada do danas, osim u proleće 1979, u kasnu jesen 1991. i u ranu jesen 1998. godine, kada su se osetili slabiji seizmički talasi tri velika zemljotresa (u crnogorskom primorju, Tamiškom Banatu i kolubarskom kraju) Sombor snažnije zemljotrese, srećom, više nije osetio.
Milan Stepanović
