Dr KORNEL SENTELEKI STANKOVIĆ (Dr. SZENTELEKY STANKOVITS KORNÉL), mađarski pisac, pesnik i prevodilac srpskog porekla, najznačajniji predstavnik mađarske književnosti u predratnoj Jugoslaviji, rođen je 15/27. jula 1893. g. u Pečuju, kao sin Đorđa Stankovića, građevinskog inženjera poreklom iz temišvarske srpske porodice. Vremenom se ova porodica mađarizovala i 1898. g. preselila u Sombor, gde je Kornel završio osnovnu školu i osam razreda Državne gimnazije, u kojoj je maturirao 1911. godine. Nastavio je studije medicine u Budimpešti, a diplomirao je 1916. godine. Godine 1920. vratio se u Sombor i uskoro je postao lekar sa ordinacijom u velikom i nacionalno mešovitom (srpskom, nemačkom i mađarskom) selu Sivcu. Još kao student u Budimpešti Senteleki…
-
-
ĐULA SEMZE – BAČKI KAZANOVA I PANONSKI DON KORLEONE
Verovatno da u nama poznatoj istoriji Bačke i Vojvodine nije postojao veći avanturista, mešetar, poročniji ekscentrik, kockar, rasipnik i neobuzdaniji razvratnik, od Julijana Đule Semzea mlađeg (1881-1955), potomka imućne somborske porodice Semze. Porodica Semze prezivala se ranije Ajgler i živela je u selu Sentivan Prigrevici pored Sombora. Njen predak Matijas Ajgler (1766-1812) doselio se kao mladić u Prigrevicu iz Salcburga u Austriji, krajem 18. veka. Tu se 1792. g. oženio sa Katalin Adam, a iz ovog braka rođen je Johan Ajgler (Prigrevica, 1799 – Sombor, 1872), koji je kasnije zvanično pisan kao Janoš Semze (Szemzö Janos). Johan Ajgler se, četrdesetih godina 19. veka, preselio u Sombor. Kao izabranom građaninu Sombora…
-
ISTORIJSKA IZLOŽBA “VEKOVI LEMEŠA”
Za sve koji nisu bili u prilici da posete istorijsku izložbu “VEKOVI LEMEŠA”, autora Milana Stepanovića, postavljamo ovu izložbu na sajt “Ravnoplova”. Izložba je rađena na 13 velikih panoa (120 x 90 cm) i posvećena je istorijskom i kulturnom nasleđu sela Svetozara Miletića (Lemeša), jedinog plemićkog sela u Vojvodini. Uz podršku grada Sombora, izložbu je organizovalo Bunjevački kulturni centar “Lemeški Bunjevci” iz Svetozara Miletića, a otvorena je 24. novembra 2022. godine, u sali MZ Svetozar Miletić.
-
NAJPOZNATIJI FILMSKI DRAKULA – POTOMAK BAČKIH BUNJEVACA
BELA LUGOŠI (1882-1956), velika filmska zvezda ranog holivudskog horor-žanra i najpoznatiji Drakula u istoriji svetskog filma, bio je po majci (a moguće i po ocu) bunjevačkog porekla. Rođen je 20. oktobra 1882. g. u gradiću Lugošu, koji se nalazi istočno od Temišvara (današnji Lugoj u Rumuniji). Na krštenju je dobio ime Bela Ferenc Deže Blaško. Belina majka Paula bila je devojaštvom iz poznate i razgranate subotičke bunjevačke plemićke porodice Vojnić, koja se tokom 18. veka naselila i po drugim mestima u Bačkoj (Paula je bila poreklom iz Stare Moravice, naselja udaljenog tridesetak kilometara istočno od Sombora). Moguće da je i Belin otac Ištvan Blaško, nekadašnji vlasnik pekare, a kasnije upravnik…
-
SOMBORAC KOJI JE RUKOVODIO OLIMPIJSKIM IGRAMA
IVAN IVANČEVIĆ, gimnastičar, reprezentativac, trener, sportski pedagog, olimpijski sudija i visoki međunarodni sportski funkcioner, rođen je u Somboru, 12. oktobra 1913. godine. Bio je sin Mihaila Ivančevića, zidara, poreklom iz stare bunjevačke porodice. Ovde je pohađao osnovnu školu i osam razrada somborske Gimnazije, u kojoj je maturirao 1931. godine, nakon čega je upisao Poljoprivredno-šumarski fakultet u Zemunu, na kome je diplomirao 1937. godine, stekavši zvanje šumarskog inženjera. Profesionalnu karijeru započeo je u tehničkom odeljku Sreskog načelstva u Somboru, a potom je u struci radio na uglednom Državnom dobru Belje u Baranji. U kratkotrajnom Aprilskom ratu 1941. godine, u činu poručnika, Ivan Ivančević bio je vojni komandant Rume, a lakše je…
-
PROMOCIJA MONOGRAFIJE “150 GODINA GIMNAZIJE U SOMBORU”
Povodom jubileja somborske Gimnazije „Veljko Petrović“, u Velikoj Sali zdanja Županije u Somboru predstavljena je, 8. novembra 2022. godine, monografija „150 godina Gimnazije u Somboru“ autora Milana Stepanovića i Atile Pfajfera. Ova lepa i obimna knjiga (452 strane) analitički je predstavila prošlost ugledne i stare somborske škole, koja je osnovana 1872. godine, kao Državna gimnazija sa nastavom na srpskom i mađarskom jeziku. Nakon što je na početku promocije hor somborske Gimnazije, predvođen prof. Marijom Stošić, otpevao studentsku himnu „Gaudeamus igitur“ prisutnima, koji su do poslednjeg mesta ispunili salu zdanja Županije (znatan broj posetilaca promocije je i stojao), obratio se direktor Gimnazije „Veljko Petrović“ Dušan Mišković, koji je govorio o značaju…
-
KAKO JE OSNOVANA SOMBORSKA GIMNAZIJA 1872. GODINE
Tradicija somborskih srednjih škola utemeljena je još u drugoj polovini 18. veka, kada su u gradu postojale dve gramatikalne ili tzv. „latinske“ škole. Jednu je 1758. g. pokrenula ovdašnja pravoslavna crkvena opština i ona nije bila dugog veka, a drugu je 1763. g. pokrenuo ovdašnji franjevački manastir i ona je trajala do 1785. godine, kada su gradske vlasti bezrazložno ukinule ovu školu. Decenijama su posle trajali bezuspešni napori Somboraca da osnuju gimnaziju, za koju je postojao i obezbeđen novčani fond. Nejedinstvo ovdašnjih pravoslavaca i katolika u somborskom Magistratu često je predstavljalo nepremostivu prepreku za razvoj gradskih obrazovnih institucija. U 1840-im osnovane su dve manje konfesionalne niže realne škole, a grad…
-
LEMEŠKA CRKVA (CRKVA ROĐENJA BLAŽENE DJEVICE MARIJE U SVETOZARU MILETIĆU)
Posle više od četiri decenije somborskim graničarima je 1745. godine, prilikom razvojačenja somborskog vojničkog šanca, oduzeta pustara Miletić, koja se nalazila severoistočno od grada. Pustara je postala posed Kraljevske komore koja je, između 1747. i 1750. godine, ovde naselila više desetina mađarskih i bunjevačkih plemićkih porodica katoličke veroispovesti, te je tako nastalo prvo plemićko selo u Bačkoj, nazvano Miletić (kasnije Nađ Miletić, pa Nemeš Militič ili Lemeš, a danas Svetozar Miletić). Svega nekoliko godina po doseljenju, naseljenici su odlučili da podignu prvu katoličku crkvu u selu. Prva miletićka crkva, posvećena Rođenju Blažene djevice Marije (Maloj Gospojini), podignuta je 1752/53. g. u središtu sela, na istom mestu gde se i danas…
-
SOMBORSKI GIMNAZIJALAC – NAŠ PRVI ROBOTIČAR
RAJKO TOMOVIĆ, naučnik – robotičar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je 1. novembra 1919. g. u mađarskom gradu Baji (tada pod vojnom i administrativnom upravom Kraljevine SHS), kao sin Mirka Tomovića. Gimnaziju je pohađao u Bačkom Petrovcu i Vrbasu, a peti razred gimnazije upisao je u Somboru školske 1934/35. godine. Ovde je završio i šesti, te deo sedmog razreda (1936/37), ali se, zbog preseljenja porodice, ispisao iz somborske gimnazije i nastavio školovanje u Beogradu, gde je i maturirao 1938. godine. Započeo je studije na Tehničkom fakultetu u Beogradu, koje je prekinuo u vreme okupacije, a diplomirao je 1946. g. na Odseku za elektro-mašinsko inženjerstvo. Tokom okupacije, kao član SKOJ-a, bio…
-
SOMBORAC – ZAČETNIK BORBE PROTIV ATMOSFERSKOG ZAGAĐENJA
TIHOMIR NOVAKOV, nuklearni fizičar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je u Somboru, 16. marta 1929. godine, kao sin ovdašnjeg veterinara Miloša Novakova i Nade Novakov rođ. Tanurdžić. Četvorogodišnju osnovnu školu pohađao je u rodnom gradu, a potom je 1939. g. upisao somborsku Gimnaziju, u kojoj je i maturirao 1947. godine. Još u Gimnaziji mladi Novakov zanimao se za fiziku i pravio je rendgenske cevi i radio-aparate. Po završetku srednje škole upisao je fiziku na Prirodno-matematičkom fakultetu u Beogradu, gde je diplomirao 1952. godine, a doktorsku disertaciju „Nuklearna spektroskopija nekih izotopa u blizini Pb 208“ odbranio je 1958. godine. Postdoktorske studije iz nuklearne fizike završio je na Nobelovom institutu u Švedskoj.…
