Porodica KAIĆ iz sela Svetozara Miletića kod Sombora (ranije Nemeš Militič ili Lemeš) jedna je od najstarijih bačkih bunjevačkih plemićkih porodica, a plemstvo je, za svoje ratne zasluge, stekla još krajem 17. stoleća. Iako prezime porodice KAIĆ (povremeno pisano i kao Kajić) na prvi pogled ne deluje endemično, malo je tragova njegovog porekla. U turskom defteru Kliškog sandžaka iz 1550. godine, u mezri Sušani u Bilaju (danas Bjelaj, zapadno od Bosanskog Petrovca), u nahiji Unac, zabeležen je Vukdrag, sin Kajića. Pred početak Morejskog rata između Mletačke republike i Turske (1684), u Šibenik je prešlo više katoličkih osmanskih podanika iz okoline Drniša, među kojima je zabeležen i Jerko Kaić. U 19.…
-
-
Dr JOŽEF TIM – ZNAMENIT MAĐARSKI LEKAR I ZALJUBLJENIK U SRPSKU ISTORIJU
JOŽEF TIM (THIM JÓZSEF), ugledan lekar, naučnik i mađarski istoričar, rođen je u Somboru, 6. avgusta 1864. godine, a bio je sin Jozefa Tima, upravnika somborske Niže realne škole. Osnovnu školu i Državnu gimnaziju završio je u rodnom gradu (maturirao je 1882), posle čega je studirao medicinu u Beču, Berlinu i Gracu, gde je 1889. g. i diplomirao. Stažirao je u Gracu i na Oftalmološkoj klinici u Budimpešti, a potom je postao sreski lekar u Titelu. Godine 1893. imenovan je za sreskog lekara u Somboru, a 1904. g. dobio je zvanje županijskog fizika i lekarskog savetnika. Kasnije je nekoliko godina radio kao lekar u Apatinu. Tokom skoro tri decenije svojih…
-
MILAN KOSTIĆ – BAČVANIN KOJI JE UTEMELJIO SAVREMENO CRNOGORSKO ŠKOLSTVO
MILAN KOSTIĆ, teolog i sveštenik, pedagog, školski nadzornik, srpski pisac i prevodilac, rođen je 28. januara / 9. februara 1840. g. u Sivcu, u porodici tamošnjeg sveštenika Jovana Kostića. Nemačku osnovnu školu završio je u Petrovaradinu, a gimnaziju je pohađao od 1851. do 1859. g. u Vrbasu, Sremskim Karlovcima i Budimu, posle čega je, između 1859. i 1863. godine, završio i Bogosloviju u Sremskim Karlovcima. Dve godine je u Pešti studirao prava (1865-1867), a naredne dve godine (1867-1869) pohađao je znamenitu Duhovnu akademiju u Kijevu, u kojoj je stekao zvanje magistra bogoslovskih nauka. Osim maternjeg srpskog, odlično je govorio nemački, francuski, ruski i mađarski jezik, a poznavao je crkvenoslovenski, grčki…
-
LEMEŠANIN – NUKLERANI FIZIČAR SVETSKOG GLASA (GAJA ALAGA)
GAJA ALAGA, nuklearni fizičar, univerzitetski profesor i akademik, rođen je 3. jula 1924. g. u selu Svetozaru Miletiću (Lemešu) kraj Sombora, kao sin Martina Alage, zemljodelca iz ovdašnje stare plemićke bunjevačke porodice, koja je plemstvo dobila još 1722. godine, a u Miletić je doseljena oko 1750. godine iz sela Kaćmara. Osnovnu školu pohađao je u rodnom selu, a u Somboru je završio osam razreda Gimnazije, u kojoj je maturirao 1943. godine. Iste godine započeo je studije na Tehničkom fakultetu u Budimpešti, koje je, posle Drugog svetskog rata, nastavio na Tehničkom i Prirodoslovno-matematičkom fakultetu u Zagrebu. Diplomirao je 1950. g. i potom (1951) bio izabran za asistenta, kao jedan iz kruga…
-
PROMOCIJA MONOGRAFIJE “PLEMIĆKE PORODICE BAČKIH BUNJEVACA” U SUBOTICI
Premijerna promocija tek izašle monografije „Plemićke porodice bačkih Bunjevaca“ održana je 27. juna 2024. g. u Gradskoj biblioteci u Subotici. Ovo obimno delo (540 strana), pri čijem je nastanku korišćeno blizu hiljadu arhivskih i literarnih izvornika, prva je stručna studija posvećena temi bunjevačkog plemstva. Njeni autori su somborski publicista i zavičajni istoričar Milan Stepanović i istoričar doc. dr Atila Pfajfer. Urednica knjige je dr Suzana Kujundžić Ostojić, njeni recenzenti su poznati srpski heraldičar Dragomir M. Acovića i ugledni istoričari prof. dr Vladan Gavrilović i prof. dr Zoltan Đere, sa Filizofskog fakulteta u Novom Sadu. Dizajner knjige je Milan Jovanović Jofke, izdavači su Nacionalni savet Bunjevačke nacionalne manjine, Ustanova kulture „Centar…
-
PRVI IZBORI ZA ČLANOVE GRADSKE UPRAVE I SLUŽBENIKE SLOBODNOG I KRALJEVSKOG GRADA SOMBORA, 24. APRILA 1749. GODINE
Kako bi, istovremeno sa svečanim proglašenjem Sombora za slobodan i kraljevski grad, mogao da bude izabran i konstituisan prvi gradski Magistrat i druga gradska upravna i predstavnička tela, carsko-kraljevski izaslanik (komesar) Johan Jozef Koler zatražio je, tokom dogovora održanog sa predstavnicima grada, 23. aprila 1749. godine, dan pred svečanu instauraciju, da opština sačini spisak istaknutih i imućnijih žitelja Sombora, koji su posedovali kuće u gradu i imanja u gradskom ataru, i to bez obzira na veroispovest, ali uz izostavljanje turskih podanika, odnosno grčkih trgovaca. Kada je spisak načinjen, komesar Koler odabrao je po 49 imena iz svake od dve veroispovesti i stavio je taj spisak, uz Elibertacionu povelju, na uvid…
-
SVEČANO PROGLAŠENJE SOMBORA ZA SLOBODAN I KRALJEVSKI GRAD, 24. APRILA 1749. GODINE
Carica Marija Terezija potpisala je 17. februara 1749. g. u Beču carsku diplomu – Povelju slobodnog i kraljevskog grada Sombora. Četiri sedmice kasnije, 17. marta, Ugarska dvorska kancelarija potvrđuje da je komorsko mesto Sombor uzdignuto u rang slobodnih i kraljevskih gradova, te upućuje da se svečana diploma preda predstavnicima Sombora. Carsku povelju preuzeli su u Beču somborski predstavnici Mihailo Bokerović, Avram Rašković i Atanasije Stojšić, posle čega su brodom, ploveći Dunavom, krenuli prema Somboru. Iskrcali su se 27. marta 1749. g. na dunavskom pristaništu u obližnjem selu Monoštoru i najavili svoj dolazak, pa ih je ispred ulaza u grad, po susnežici, svečano dočekao Nikola Parčetić, privremeni gradski sudija, sa banderijom…
-
IZLOŽBA “DVA VEKA PRIRODNO-NAUČNOG OBRAZOVANJA UČITELJA U SOMBORU”
U ponedeljak, 19. februara 2024. godine, na Pedagoškom fakultetu u Somboru, u organizaciji Fakulteta i Udruženja građana “Norma” Sombor, otvorena je interaktivna izložba starih učila pod nazivom „Dva veka prirodno-naučnog obrazovanja učitelja u Somboru“. Izložba je organizovana povodom Dana Grada Sombora, kao jedna u nizu aktivnosti kojima je obeležena 275. godišnjica od proglašenja Sombora za slobodan i kraljevski grad. Autorka izložbe je prof. dr Marija Bošnjak Stepanović, koja je, sa prof. dr Milivojem Mlađenovićem, ujedno i autorka prikazanog prigodnog igrokaza „Nauka kroz vreme“. Izložba i igrokaz priređeni su i prikazani u prostoru spomen-sobe Norme i Preparandije. U uvodnom delu programa izveden je pomenuti igrokaz, u kome su glumili studenti Pedagoškog…
-
KAKO SU SOMBORCI PRIKRIVALI IMOVINU
Krajem decembra 1746. g. Bačka županija je, na traženje Ugarske dvorske kancelarije, odlučila da popiše somborske graničare, kojih je u gradu bilo četiri petine od ukupnog broja stanovnika. Kada je 1. novembra 1745. g. Sombor, nakon gubitka statusa vojničkog šanca, zvanično došao pod nadležnost Bačke županije i Kraljevske komore, Somborci su pokrenuli postupak elibertacije i poslali svoje izaslanstvo na pregovore u Beč, sa ciljem da za Sombor obezbede dobijanje privilegovanog statusa slobodnog i kraljevskog grada (ovaj poduhvat uspešno će biti završen 17. ferbuara 1749). Županija i Komora želele su da načine tačan popis doskorašnjih graničara radi razreza poreza (kontribucije), koji Somborci nisu hteli da plaćaju dok se na završe pregovori…
-
PROMOCIJA MONOGRAFIJE “VIZIJA SLOBODE – ELIBERTACIJA SOMBORA 1745-1749”
Povodom Dana grada Sombora (17. februara) i 275. godišnjice od dobijanja statusa slobodnog i kraljevskog grada, u petak, 16. februara, u 19 časova, predstavljena je u Velikoj Sali zdanja Županije u Somboru monografija „Vizija slobode – Elibertacija Sombora 1745-1749“, publiciste i povesničara Sombora Milana Stepanovića. Knjiga je objavljena u izdanju Istorijskog arhiva Sombor i udruženja građana „Norma“, a njeno objavljivanje pomogli su Grad Sombor i Pokrajinski sekretarijat za kulturu i informisanje AP Vojvodine. Stepanovićeva monografija sveobuhvatno sagledava razdoblje elibertacije Sombora, od 1745. do 1749. godine i svedoči o upornoj i istrajnoj borbi Somboraca, odnosno ovdašnjih srpskih i bunjevačkih graničara da se, bez obzira na brojne prepreke i visoke troškove, izbore…
