SOMBORSKA ČORDA I ČORDAŠI

Tokom 19. veka, u vreme kada se grad širio i kada sve veći broj domaćinstava više nije imao svoje pašnjake, livade i senokose, ukazala se potreba da kućna rogata marva (krave i volovi) odlazi na ispašu organizovano, ka gradskom jarošu (opštinskom pašnjaku), u “čordi” (čorda je mađarska reč za stado). 

Po više stotina grla rogate marve okupljalo bi se u svim delovima grada (Selenča, Gornja Varoš, Crvenka i Banat, odnosno Mlake) i predviđenom rutom odlazilo je do Lenčanskog puta (prema salašu Leniji), odakle su je čordaši (govedari) izgonili na gradski jaroš, severoistočno od Sombora (marva sa Selenče odlazila je Sonćanskim putem i Vojničkom ulicom, pa je preko Staparskog i Sivačkog puta išla ka Lenčanskom putu, a marva iz Gornje varoši prolazila je Bezdanskim putem i Batinskom ulicom, pa je preko Višnjićeve izlazila na Radišićevu ulicu i odatle prema Lenčanskom putu). 

Vlasnici marve plaćali su čordašu određen novčani iznos (zavisno da li je reč o kravi ili junici), a on se starao da marva na ispaši ne odluta i da se vrati u određeno vreme kući. Čordaš je marvu morao redovno da poji iz velikog bunara s đermom, a nadzirao je i parenje goveda (jaroš je počinjao sa bikarom, u kojoj se nalazio tor sa nekoliko raspolodnih bikova). Svaki čordaš je imao limeni rog u koji je duvao i tako najavljivao polazak i dolazak stada i, obavezno, dugačak bič s kojim je do savršenstva ovladao. Imali su čordaši i svoje “puline”, oniže, crnodlake i kovrdžave pse koji su im pomagali u poslu. 

Kasnije su, između dva rata, čordaši bili u službi grada i dobijali su mesečnu nadoknadu za svoj posao.  U sećanju Somboraca kao čordaši između dva svetska rata ostali su Sima Stojkov, a zatim Mihajlo Miša Vranić, koji je ovu dužnost obavljao od 1923. godine. Takse za čordu postojale su i nakon oslobođenja Sombora 1944. godine, a čordarenje je u Somboru prestalo 1964. godine (poslednji čordaši bili su Joca i Mara Kelić, koji su na jaroš isterivali dnevno između 300 i 400 grla rogate marve). 

M. S.