Istorija,  OBZORJA PROŠLOSTI

PRVI ĆIRILIČNI POPIS SOMBORACA IZ 1728. GODINE

Jedan od prvih sačuvanih ćiriličnih rukopisa u Somboru potiče iz 1728. godine. Reč je o popisu komorskih stanovika Sombora, koji je 22. maja te godine načinjen za potrebe Bačke županije.

Sombor je prvoj polovini 18. veka bio administrativno (ali ne i fizički) podeljen na vojnički šanac i komorsku varoš. Vojničkom šancu pripadalo je oko ¾ ukupnog stanovništva Sombora, oni su imali svog kapetana, a neposredno nadređena bila im je komanda Potiske vojne granice u Segedinu, te nad njima nikakvu vlast nisu imale Bačka županija i Komorska uprava. Istovremeno, ¼ Somboraca potpadala je pod vlast državne Komorske uprave i Bačke županije, te su imali svoju zasebnu opštinu sa pečatom. U komorskoj opštini somborskoj mahom su živeli potomci nekadašnjih stanovnika grada i šire okoline, koji su ovde boravili još u vreme turske uprave (pre 1687). Velikom većinom bili su srpske nacionalnosti, a po zanimanju zanatlije i zemljoradnici (istovremeno, u redovima somborskih graničara mahom je bilo srpsko stanovništvo doseljeno u vreme Velike seobe 1690. godine, kao i skoro svi somborski Bunjevci, koji su ovde većinom bili doseljeni 1687. godine). Tokom prve polovine 18. veka komorski stanovnici Sombora više puta su popisani (1715, 1720, 1721, 1722, 1725/26, 1728, 1742/43).

Pečat somborske komorske opštine iz 1727. god.
Sombor na mapi iz 1730. god.

Popise su vršili službenici Bačke županije na latinskom jeziku, ali je sačuvana i srpska ćirilična varijanta popisa (postoji i latinska) iz 1728. godine. Očito, taj popis su županijskim popisivačima predali predstavnici komorske opštine somborske, te je na osnovu njega nastao i latinski tekst popisa. Popis je bio poimenični, a imovinski podaci nisu beleženi. U Somboru je ukupno zapisano 148 porodičnih starešina i punoletnih muških članova njihovih domaćinstava (sinova i braće), koji su pripadali komorskoj opštini (bez sveštenstva, udovica i plemića). Na kraju latinske varijante popisa  zapisana je i krataka napomena da somborski komorski podanici koriste pustare Petoševo, (Mali) Miličić, Šivolja i Crnobrnja, za šta godišnje plaćaju komorskoj administraciji arendu od 400 forinti. Knez komorskog Sombora bio je Mihailo. Na popisu iz 1728. g. zapisana su prezimena kasnije razgrantih somborskih porodica: Beljanski (zapisan samo u latinskoj varijanti popisa), Vlaškalija (kasnije Vlaškalić), Gradinac, Janjatov (kasnije Janjatović), Jerkov (kasnije Jerković), Kozoder (kasnije Kozoderović), Krunja (kasnije Kronić), Kurjakov, Leović, Magla (kasnije Maglić), Nastasić, Nenadov, Pačirac (kasnije Pačirski), Savić, Sečujac (kasnije Sečujski), Šarčanin (kasnije Šarčanski) i Šivoljac (kasnije Šivoljski), a zapisani su i rodonačelnici pojedinih somborskih porodica (npr. Vujko Tomašev, rodonačelnik somborskih Vujkovića).

Latinska verzija popisa somborskih komorskih stanovnika iz 1728. god.

Ćirilično pismo kojim je popis napisan starijeg je oblika i skoro je identično sa pismom iz srednjovekovnih srpskih ćiriličkih isprava. Popis se čuva u Fondu Bačko-bodroške županija Arhiva Vojvodine u Novom Sadu.

Ćirilični popis somborskih komorskih stanovnika iz 1728. god.

Sadržina popisa je sledeća:

1728 Poštene komorske plemenite Bačvarmeđe pisano u Sonboru meseca maja 22

Kneza Mihaila sina 2 Gajo i Ranisav
Đurađ Miletin
Jovan i Jocko Dabin
Veselin Kerac
Petar Ivankov
Nićeta i Jovica Gradinac
Stanko i Ostoja Petoševa[c]
Stepan Magla
Stojan Magla
Krsta Lapčanac
Grgo Josin
Jovan Nastasić
Sava Nastasić
Radivoj Petrić
Ivo i Miško Pavletić
Marko Pavletić
Živan Alasov
Živan i Stojan i Nedeljko (zapisani kao Janjatovi u latinskoj varijanti popisa)
Subota Kovač
Đurađ Verkin
Ivan i Novak Stanko Staničićani[n]
Joso i Sima Odanov
Stojak i Stojan Petar
Milosav i Mijat Runanac
Jovan i Ninko Preradovčanin
Boško i Janko Obradov
Kuzman Nenadov
Nikola Dugobrađa i Đurađ
Mihailo Beletin
Tešan Ćirin
Živko Nešin
Nešo i Galeta Đurić
Osnan [Ognjan] Kolar
Radivoj Birov
Đurađ Kurjakov
Jovan Malešev
Aćim i Marko Malešev
Stojan Kršikapić
Živan i Mića Ćendin
Avram Glu[v]i
Radosav Kolar
Rnjak Kovač Živan
Vujko Tomašev Dmitar i Jovan
Raco Salašićan
Stojadin i Aćim
Stepan i Stanko Sečujac
Milić i Krsta Alparac
Mijat i Sima Sečujac
Mrđen i Grgur Miličićanin
Koja Vlaškalija i Stojan
Ivko Miličićanin
Prodan i Todor Topolac
Subota Pčelić
Krsta Krunja
Jovan Vučićev
Mijo Šapina
Utko Bukovčanin
Jovan Petrov
Nikola Jerkov
Mihailo Govedar
Živko Piriliov
Ostoja Uzur
Gavrilo i Jakša Jaja
Subota Delibos
Radovan i Živko Kruševac
Dobrosav Šivoljac i Ostoja
Božo Vukajlov
Apeta Živko
Prodan Kruševac
Janko Pačirac
Petar Nikolin
Belo i Milovan Kojičić
Đurica Bajšanin
Jeremija i Ivan Šarčanin
Manojlo Ristić
Kozoder Marko
Živko Cvetić
Palko Abadžija
Ćira Radulov i Jovan
Milovan i Stojko Abadžija
Laza Abadžija
Putnik i Arsenije Leović
Todor Ćurčija
Miško, Nikola, Bajica Antunići
Krsta Abadžija
Jovan Ćurčija
Mihailo Ćirin
Miško Kasapin
Marko Pavkov
Jovan Piplica
Stevan Čizmadžija
Dmitar, Živko i Jovan Godečevac
Nikola Čizmadžija
Filip Tufegdžić
Ćiro Emberović
Miško Zagrlušt
Sava Dobrin
Todor i Rako Čizmadžija
Marko Grkinjin
Moja Ćirin

Fragment ćiriličnog popisa iz 1728. god.

Milan Stepanović

 

Ostavite komentar

Vaša e-mail adresa neće biti objavljena.