RAVNIČARSKI DIVANI

PRIČA O STANIŠIĆKOM RATNOM ZAROBLJENIKU 

U mojoj porodičnoj arhivi sačuvana je Potvrda o otpustu iz zarobljeničkog logora Mirka Stepanovića iz Stanišića (velikog nemačko-mađarsko-srpskog sela severno od Sombora), inače starijeg brata mog dede Ozrena. Mirko Stepanović (1902-1966) bio je predratni kraljevski žandarm i policijski narednik, sa službom u Stanišiću, Somboru i Odžacima.

Mirko Stepanović (sasvim desno) kao mladi žandarm žandarmerijske stanice u Stanišiću, dvadesetih godina 20. veka
Stanišić između dva svetska rata
Mirko Stepanović (u sredini, sa sabljom) kao žandarmerijski narednik u Odžacima

Kada je Nemačka, sa svojim saveznicima, 6. aprila 1941. g. napala Kraljevinu Jugoslaviju, i Mirko je bio mobilisan, a već 12. aprila zarobili su ga pripadnici Vermahta. U junu 1941. godine, sa ostalim jugoslovenskim ratnim zarobljenicima srpske narodnosti, Mirko je bio prebačen u nemački logor za ratne zarobljenike XVII-A u Kajzerštajnbruhu, jugoistočno od Beča. U ovom logoru su od 1940. g. boravili francuski i belgijski ratni zarobljenici, a od decembra 1941. g. i zarobljeni vojnici sovjetske Crvene armije. Mirko Stepanović je u zarobljeništvu proveo dve godine, tri meseca i 22 dana, kako je svojeručno zapisao na poleđini otpusne potvrde. Bio je jedan je od 25 Stanišićana koji su se obreli u nemačkom ratnom zarobljeništvu (ujedno, znatan broj Stanišićana nasilno je mobilisan u „munkaše“, odnosno odveden je na prinudni rad u mađarskoj vojsci).

Nemački logor za ratne zarobljenike XVII-A u Kajzerštajnbruhu
Mirko Stepanović (prvi s leva) u zarobljeništvu, sa dva prijatelja, jugoslovenska ratna zarobljenika

Iz nemačkog vojnog logora Mirko je otpušten 31. jula 1943. godine, i vraćen je u rodno mesto (Stanišić). Prilikom otpuštanja iz logora dobio je potvrdu, na kojoj je zapisano da je po naređenju Više komande Vermahta jugoslovenski ratni zarobljenik Mirko Stepanović iz Stanišića, mat. br. VIII B / 18479, rođen 22. jula 1902. g. u Stanišiću, otpušten iz nemačkog ratnog zarobljeništva, te da u roku od 24 časa po dolasku u mesto prebivanja mora lično da se prijavi nadležnoj lokalnoj policijskoj stanici. Potvrdu br. 214 potpisao je komandant logora, pukovnik Franc Pamperl. U desnom gornjem uglu stojalo je upozorenje: „Stets bei sich tragen!“ („Uvek nosite sa sobom!“). Na poleđini potvrde zapisano je da se Mirko Stepanović, 4. avgusta 1943. godine, prijavio u komandu Mađarske kraljevske žandarmerijske stanice u Stanišiću (tada zvanično Őrszállás), što je, potpisom i pečatom, overio nadležni službenik.

Prednja i zdanja strana Otpusne potvrde Mirka Stepanovića

Po povratku, Mirko nije zatekao u životu svog oca Milana, koji je preminuo početkom maja 1943. godine, ne dočekavši povratak sinova iz zarobljeništva (njegov mlađi sin Ozren bio je, nakon zarobljavanja u Aprilskom ratu, odveden u mađarske „munkaše“). Posle oslobođenja, Mirko Stepanović je, u novembru 1944. godine, izabran za predsednika Mesnog narodnooslobodilačkog odbora u Stanišiću, a krajem marta 1945. godine, nakon reorganizacije od strane Sreskog odbora, bio je potpredsednik Mesnog NOO. U maju 1945. g. nalazio se i na čelu Komisije za popis napuštene imovine u selu, a ujedno je rukovodio i radom Kulturno-prosvetnog saveta u Stanišiću.

Mirko Stepanović (sedi prvi s leva u donjem redu) na Dan pobede, 9. maja 1945. g. u Stanišiću

 Milan Stepanović

Ostavite komentar

Vaša e-mail adresa neće biti objavljena.