“GOLUB” – SOMBORSKI LIST ZA MLADE IZ 19. VEKA

Somborski list za srpsku mladež „Golub“, uz Zmajev „Neven“, bio je najznačajniji omladinski list na srpskom jeziku s kraja 19. i s početka 20. stoleća. „Golub“ je bio tek nešto stariji (jednu godinu) i tek nešto dugovečniji (dve godine) od „Nevena“. Pokrenuli su ga nastavnici somborske Srpske više devojačke škole Petar Despotović i Jovan Blagojević. Blagojević je bio prvi i dugogodišnji urednik lista, sve do 1906. godine, kada ga je nasledio Kosta Stojačić, koji je list uređivao do kraja njegovog postojanja. Prvi broj somborskog „Goluba“ pojavio se 1. januara 1879. godine, u izdanju Izdavačke knjižarnice Milivoja Karakaševića, ovdašnjeg knjižara i izdavača.

List je, sve do 1909. g. štampan u somborskoj Bitermanovoj štampariji, a kasnije su ga štampale i somborske štamparije Vladimira Bajića i Milutina Bikara. Od nastanka, pa do 1892. godine, list je izlazio jednom mesečno, narednih 19 godina (do 1911) dva puta, a potom, do 1913. godine, kada je i ugašen, ponovo je izlazio kao mesečnik. Osim književnih priloga (pesme i kratka proza), list je donosio i pouke mladima iz raznih grana nauke, pa „svaštice“ i „koštunjce“ – igre i zabave, dosetke, zagonetke, šale, mudre misli, rebuse, a čitaoce je upoznavao i sa srpskom istorijom i tradicijom, sa novim knjigama iz srpske književnosti, časopisima, listovima, pozorišnim i muzičkim delima itd.

Tiraž lista kretao se od 500 primeraka (pred kraj postojanja) do dve ili tri hiljade primeraka u najboljim danima, početkom devedesetih godina 19. veka. U „Golubu“ su svoje prve ili rane radove objavili mnogi kasnije znameniti srpski književnici, ali i neki već afirmisani spisatelji – Mita Popović, Vojislav Ilić, Nikola Kašiković, Branislav Nušić, Aleksa Šantić, Jaša Prodanović, Jovan Dučić, Borisav Stanković, Svetozar Ćorović, Miloš Crnjanski i mnogi drugi. List se, sve vreme svog postojanja, izdržavao isključivo od pretplate ili prodatih primeraka, ne vezujući se za bilo kakve političke, crkvene ili državne strukture.

Milan Stepanović