Slavni srpski pesnik, pisac i diplomata Jovan Dučić (1872?-1943) bio je đak somborske Srpske učiteljske škole (Preparandije) između 1891. i 1893. godine. Rođen u Trebinju 1872. godine (kako piše u ličnim podacima na stranici školskog dnevnika, mada se danas sve više smatra da je zapravo rođen 1874. godine), niže razrede gimnazije pohađao je u Mostaru i Sarajevu, gde je završio i pripravnički (prvi) razred tamošnje Učiteljske škole. U somborskoj Srpskoj preparandiji Dučić je pohađao drugi i treći (završni) razred. Završni ispit u Preparandiji položio je sa dobrim uspehom, a sačuvane su i njegove ocene iz svih predmeta (tada je jedinica bila najbolja, a petica najlošija ocena).
Posle završene Učiteljske škole u Somboru Dučić je, neko vreme, radio kao učitelj po Bosni i Hercegovini, a zatim je nastavio školovanje na studijama prava u Ženevi. Od 1910. g. nalazio se u diplomatskoj službi Kraljevine Srbije, a kasnije i Kraljevine SHS (Jugoslavije). Bio je u diplomatskim misijama u Turskoj (Istanbulu), Bugarskoj (Sofiji), Italiji (Rimu), Grčkoj (Atini), Španiji (Madridu) i Egiptu (Kairu), a neko vreme je i delegat Kraljevine SHS u Društvu naroda u Ženevi. Drugi svetski rat ga je zatekao kao poslanika Kraljevine Jugoslavije u Madridu, odakle je otišao u SAD, gde je i preminuo 1943. godine. Njegovi posmrtni ostaci preneti su u jesen 2000. g. iz SAD u rodno Trebinje.
Početak Dučićevog pesničkog rada vezan je, takođe, za Sombor. Svoju prvu pesmu „Samohrana majka“ objavio je 1886. g. kao 14-ogodišnjak (li 12-ogodišnjak) u somborskom srpskom omladinskom listu „Golub“, u kome će tokom narednih sedam godina objaviti ukupno 22 pesme. Godine 1896. bio je jedan od pokretača književnog lista „Zora“ u Mostaru, gde mu je 1901. g. objavljena i porva zbirka pesama. Naredna knjiga Dučićeve poezije objavljena je u izdanju Srpske književne zadruge 1908. godine, a potom su se, za Dučićeva života, ređale knjige Plave legende – pesme u prozi (Beograd, 1908), Pesme (izdanje Svetislava B. Cvijanovića, Beograd, 1911), Pesme sunca (Beograd, 1929), Pesme ljubavi i smrti (Beograd, 1929), Carski soneti (Beograd, 1930), Plave legende (Beograd, 1930), Gradovi i himere (Beograd, 1930), Blago cara Radovana (Beograd, 1932), Jedan Srbin diplomat na dvoru Petra Velikog i Katarine I – Grof Sava Vladislavić Raguzinski (Pitsburg, 1942) i Lirika (Pitsburg, 1943). Godine 1931. Dučić je izabran za redovnog člana Srpske kraljevske akademije.
Jovan Dučić je smatran za najvećeg zapadnjaka u srpskoj poeziji i dugo vremena predstavljao je nenadmašni uzor pesnika. On se danas ubraja u najveće srpske pesnike i predstavlja jedno od kultnih imena srpske književnosti. Istoričar književnosti Jovan Deretić za Dučićevu poeziju piše da u njoj ima savršenstva ali i hladnoće monumentalnih mramornih spomenika. Dučić, nastavlja Deretić, nema velikih pesama, nema stihova koji se nose u pamćenju, ali njegova poezija uzeta u celini sadrži toliko lepote forme, toliko stila, toliko umetnosti, da se s njime u tom pogledu ne može meriti nijedan drugi naš pesnik.
Publicista i Dučićev poznanik Milan Jovanović Stoimirović, osim ostalog, o Dučiću piše: Učeći u Somboru, Dučić je bio propušten kroz prečansko-vojvođanski filter (iako nije došao tamo kao dete, ali je bio prijemčiva duha). Sombor je za njega bio Anstand-Schule [škola pristojnosti] i to se osećalo na njemu celog veka. Po prirodi pitom, on je tu uhvatio „pelcere“ lepog i kulturnog ponašanja, a da je hteo da prizna, on bi i sam morao reći da Somboru i njegovoj Preparandiji duguje sebe. On se tu formirao i sazreo. Tu su mu se otvorile oči, te je shvatio vrednost rada i tu se „stilizovao“ u nešto drugo od onoga što je bio u Hercegovini.
Ispred zdanja somborskog Učiteljskog (sadašnjeg Pedagoškog) fakulteta, koji je baštinik tradicije ovdašnje slavne Srpske preparandije, podignuta je i otkrivena u martu 1997. g. bronzana stojeća skulptura Jovana Dučića, visine tri metra, rad beogradske vajarke Drinke Radovanović, koja predstavlja repliku Dučićeve skulpture u rodnom Trebinju.
M. S.
