Ljubaznošću pok. Ivanke Matijević rođ. Pejin, dobili smo svojevremeno dragocenu fotografiju koja je snimljena u Stanišiću, velikom bačkom selu severno od Sombora, na Dan pobede, 9. maja 1945. godine. Fotografija je nastala u dvorištu kafane „Kasina“ (na uglu ulica Oslobođenja i Njegoševe), gde su se, povodom završetka rata i nemačke kapitulacije, okupili članovi stanišićkog Narodnooslobodilačkog odbora (NOO), omladinski aktivisti, koji su bili uključeni u USAOJ (Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije) i SKOJ (Savez komunističke omladine Jugoslavije), kao i Stanišićani uključeni u razne vidove društvenih aktivnosti u selu. Završetak rata, koji je ovom, nekada mešovito nemačko-srpsko-mađarskom selu, doneo mnogo zla i načinio tektonske promene u načinu života ovdašnjih žitelja, preostalo srpsko stanovništvo dočekalo je sa olakšanjem i u radosti, ali i sa zebnjom u iščekivanju članova svojih porodica, koji se još nisu vratili iz nemačkih logora ili mađarskih “munkaša”.
Treba napomenuti da je Stanišić tada bio u znatnoj meri ispražnjeno selo. Većinsko nemačko stanovništvo delimično se iselilo pred dolazak Crvene armije i partizanskih jedinica, a delom je (mahom mlađi muškarci i žene) deportovano u SSSR ili se nalazilo na prisilnim radovima (kasnije, od početka avgusta, i u logorima Gakovo i Kruševlje, gde je desetkovano glađu, bolestima i torturom). I jedan deo mađarskog stanovništva povukao se u oktobru 1944. g. sa svojom vojskom, a neki od ovdašnjih Mađara bili su u somborskim zatvorima. Ni deo srpskog muškog stanovništva nije se još vratio iz nemačkih zarobljeničkih logora ili mađarskih “munkaša” (vojnih radnih četa) u koje je bio prisilno mobilisan. U selu, koje je pre rata brojalo oko 8.000 stanovnika, u momentu završetka Drugog svetskog rata bilo je višestruko manje ljudi nego pre početka rata.
Uz pomoć Ivanke Matijević i Danice Stepanović, veći deo prisutnih na fotografiji (36 od 57) uspeli smo da prepoznamo (obeleženi su brojevima). Ostaje nam nada da će stariji Stanišićani prepoznati (i javiti nam) još ponekog sa ove slike. Prema našim podacima, na slici se nalaze: 1. Dragan Pejin, pionir; 2. Dobrila Vračarić, omladinka; 3. Ljubica Šimić, omladinka; 4. Nada Zurovac, sekretar SKOJ-a; 5. Đurđinka Drljačin, omladinka i članica SKOJ-a; 6. Stevanka Tanurdžić, omladinka; 7. Mirko Stepanović, potpredsednik Mesnog NOO; 8. Politički predstavnik iz Sombora (Sreza); 9. Mirjana Mišković, omladinka, članica SKOJ-a; 10. Branko Grujić, sekretar Mesnog NOO; 11. Ivanka Pejin (udata Matijević), sekretar USAOJ-a i članica SKOJ-a; 12. Jovan Vukajlov, predsednik Mesnog NOO; 13. Danica Vračarić (udata Kilibarda), predsednica USAOJ-a i članica SKOJ-a; 14. Nikola Grujić, omladinac; 15. Ivanka Drljačin (udata Devčić), omladinka i opštinska službenica; 16. Svetolik Sretić, omladinac i član SKOJ-a; 17. Radmila Borđoški, omladinka i članica SKOJ-a; 18. Vojinka Vukajlov; 19. Draginja Tanurdžić, sa nepoznatom devojčicom u naručju; 20. Spasoje Borđoški, omladinac; 21. Kata Pušin; 22. Đorđe Višić; 23. Milena Vračarić, omladinka i članica SKOJ-a; 24. Drenka Selakov (udata Pejin), omladinka; 25. Nada Borđoški (udata Zlatković), omladinka; 26. Milan Opančarev; 27. Rosana Vračarić (udata Relić), omladinka; 28. Kosana Mašić, omladinka; 29. Gordana Mašić, omladinka; 30. Miloja Tanurdžić, pionir; 31. Lazar Jovanović; 32. Živanka Šimić (rođ. Pejin); 33. čovek sa nadimkom „Gedža“; 34. Momir Pejin, sekretar ćelije KPJ; 35. Stanoja Tanurdžić, pionir; 36. Stanislav Stepanović – Beli, pionir.
Krajem 1945. g. počeće kolonizacija Stanišića srpskim i hrvatskim stanovništvom iz Dalmacije, te će selo, već do kraja 1946. godine, dostići nekadašnji predratni broj stanovnika.
Milan Stepanović
