Dragi prijatelji, pokrenuli smo sajt RAVNOPLOV u želji da predstavimo kulturno-istorijsko nasleđe Sombora i okoline, ali i celokupnog Panonskog prostora i da približimo posetiocu sajta prepoznatljiv šarm ravnice, njene ljude, običaje, lepote i zanimljivosti, njenu prošlost i sadašnjost. Kao što je i Panonska ravnica, i mi ćemo težiti da budemo zona izmirenja suprotnosti, mesto dobrih vibracija i pozitivnih misli, lepih sećanja i vrednih podsećanja na život u tihom, mirnom, skromnom i uzdržljivom svetu, samo naizgled jednolikom i ćutljivom, ali bliskom, živom i toplom, kao gnezdo na dlanu. Ravničarski bard Veljko Petrović pisao je da pod ogromnim ravničarskim nebom uspravljen čovek, zagledan u njega, saznaje više nego i na vrhu najviše stene:…
-
-
KNJIŽARSKI IZLOG SAJTA “RAVNOPLOV”
Predstavljamo izdanja autora ovog sajta, posvećena prošlosti Sombora i okoline. Kupovinom knjiga putem sajta “RAVNOPLOV” pomažete rad ovog sajta. Kupcima iz Sombora knjige mogu biti dostavljene na kućnu adresu, bez troškova dostave. Kupcima izvan Sombora knjige šaljemo putem pošte, uz naplatu osnovnih poštanskih troškova. Porudžbina je moguća putem poruke ispod ovog priloga, putem poruke na FB profilu “Ravnopolov” (https://www.facebook.com/ravnoplov) ili porukom na mejlu izdavača (norma.sombor@gmail.com). U TOM SOMBORU… GRAD U PRIZMI STOLEĆA Nagrađena monografija M. Stepanovića o Somboru kroz istoriju, koja piše o njegovom prirodnom okruženju, o prošlosti grada od praistorije do današnjih dana, o urbanom uzrastanju Sombora, njegovoj arhitekturi, kulturi, prosveti, duhovnom životu i prepoznatljivostima. Štampana je u zasebnoj…
-
ĆIRILIČKO PISMO SOMBORSKOG IZASLANIKA, BUNJEVCA MARTINA PARČETIĆA, IZ 1746. GODINE
Tokom perioda borbe za elibertaciju Sombora i njegovog uzdizanja u status slobodnog i kraljevskog grada, u Beču je, pune tri godine (1746-1749), boravilo somborsko izaslanstvo, koje je pregovaralo o uslovima i ceni elibertacije grada i ujedno prikupljalo pozajmice za uplatu visokog iznosa koji je određen za otkup željenog statusa, u visini od 150.000 florina, a koji je trebalo da do proleća 1748. g. bude uplaćen u carsko-kraljevsku blagajnu. O svemu što se dešavalo u Beču u vezi sa elibertacijom grada, izaslanstvo je redovno, putem pisama pisanih narodnim jezikom somborskih Srba i Bunjevaca, kako latinicom tako i ćirilicom, izveštavalo građane Sombora i njihove predvodnike – doskorašnje graničarske oficire (u somborskom Istorijskom…
-
NEPOZNATA SLIKA KANALA I SOMBORA S KRAJA 19. VEKA
Nismo do sada znali za prikaz grada Sombora u umetnosti pre 20. veka. Istina, od kraja 17. do početka 19. veka sačuvano je pet veduta grada, od kojih su tri rađene kao kolorisani crteži ili akvareli, a dve su bile grafike (potiču iz 1697, 1698, 1700, 1809. i 1818. godine). Ipak, to su bile namenske vedute, a osim jedne (delimično), nisu imale umetničke karakteristike. Smatralo se, dakle, da pre prve polovine 20. veka urbano lice Sombora u umetnosti nije bilo prikazano. Ipak, nedavno je naš sugrađanin Boris Mašić, strastveni kolekcionar tragova nekadašnjeg života Sombora i Apatina, uspeo da pronađe i otkupi sliku nepoznatog slikara, s kraja 19. veka, koja, kao…
-
SOMBOR IMA NOVOG AKADEMIKA
Dugom nizu znamenitih somborskih akademika kroz istoriju (Dimitrije Mita Petrović, Antal Koh, Laza Kostić, Veljko Petrović, Petar Konjović, Geza Barci, Milan Konjović, Janoš Herceg, Bogdan Maglić, Tihomir Novakov, Ivan Gutman), dodato je i ime Igora Paštija, koji je 7. novembra 2024. godine, na Izbornoj skupštini SANU, izabran za dopisnog člana pri Odeljenju hemijskih i bioloških nauka. Igor Pašti rođen je 9. januara 1984. godine, kao sin Antuna Paštija i Lidije Zebec Pašti. Bio je đak generacije OŠ „Nikola Vukićević“ (1998/99) i somborske Gimnazije „Veljko Petrović“ (2002/03). Studirao je na Fakultetu za fizičku hemiju u Beogradu (sa prosečnom ocenom 10,00 bio je i student generacije), gde je 2007. g. i diplomirao,…
-
NEOBIČNO JUTRO NAD SOMBOROM I APATINOM PRE 70 GODINA
U maju 1954. godine izašao je prvi broj „Somborskih novina“ – prvog štampanog lokalnog lista u Somboru nakon završetka Drugog svetskog rata. List je bio nedeljnik (izlazio je, kao i danas, petkom), a u podnaslovu njegovog naziva pisalo je da su „Somborske novine“ organ Socijalističkog saveza radnog naroda za Srez somborski. Naravno, u člancima koji su objavljivani nije moglo da bude ni pomisli o bilo kakvom senzacionalizmu, pa ni o slobodnoj novinarskoj interpretaciji u opisima svakodnevnih događanja u gradu i okolini. Sve je prolazilo kroz striktnu lupu stroge ideološke uredničke cenzure. Ipak, u šestom mesecu svog izlaženja, u broju 24, od 5. novembra 1954. godine, „Somborske novine“, na drugoj stranici…
-
SOMBORSKA PROMOCIJA MONOGRAFIJE “PLEMIĆKE PORODICE BAČKIH BUNJEVACA”
U sredu, 2. oktobra 2024. godine, u Velikoj Sali zdanja Županije u Somboru, koja su posetioci pupunili do poslednjeg mesta, predstavljena je monografija „Plemićke porodice bačkih Bunjevaca“, objavljena početkom leta u izdanju Bunjevačkog nacionalnog saveza, Centra za kulturu Bunjevaca iz Subotice i UG „Norma“ iz Sombora. Ova obimna i bogato ilustrovana knjiga predstavlja istorijsku studiju o 52 plemićke porodice koje su potekle iz bunjevačkog etničkog miljea i prati njihovo poreklo i prošlost, sa naglaskom na period nakon nobilitacije. Na početku promocije prisutne je pozdravio Milan Stakić, zamenik gradonačelnika Sombora, rekavši da je reč o još jednoj lepoj knjizi i opsežnoj studiji o istoriji ovog prostora, koja je rezultat dugog i…
-
VELIKE DUNAVSKE POPLAVE U BAČKOJ OD SREDNJEG VEKA DO DANAŠNJEG VREMENA
Prvi sačuvan arhivski trag o velikoj poplavi Dunava u Panonskoj ravnici potiče iz 1267. godine. Od 13. do 16. veka arhivski izvori beleže 14 velikih poplava, od kojih su neke bile i ledene. U 17. veku bilo je pet velikih dunavskih poplava (1605. g. poplava je na Veliki ponedeljak potopila Beograd), a u narednom stoleću Dunav se izlivao preko 20 puta, a posebno su pogubne po stanovništvo bile velike ledene poplave u februaru 1712, u martu 1744. i u februaru 1775. godine, kada je Dunav srušio čak 611 kuća u Pešti (polovinu svih stambenih objekata u gradu). Velika poplava Dunava iz 1751. g. gotovo je uništila grad Baju na severu…
-
„JESEN STIŽE, DUNJO MOJA“ U PESNIČKO-MUZIČKOJ TRADICIJI MAĐARA I SRBA
Poznata i lepa starogradska pesma „Jesen stiže, dunjo moja“ izvorno je napisana na mađarskom jeziku i nosi naziv „A hajnal már nem simogat“ („Zora te više ne miluje“), a njen autor je erdeljski grof dr Đerđ Vas (Wass György, 1877-1929), poreklom iz stare srednjovekovne mađarske plemićke porodice. Bio je pesnik, pripovedač i urednik novina, inače boem i učesnik u više dvoboja. Pesma tada još mladog mađarskog pesnika, ispevana krajem 19. veka u razdoblju kasnog romantizma, svidela se znamenitom srpskom pesniku Jovanu Jovanoviću Zmaju (1833-1904) i on je, pred kraj svog života, prepevao ovu romansu na srpski jezik. Muziku za pesmu Đerđa Vasa napisao je mađarski kompozitor Ištvan Bogdan (Bogdán István,…
-
SOMBORAC STEFAN ILKIĆ – DUHOVNIK, CRKVENI PISAC I REVNOSNI KULTURNI PREGALAC
U dugom nizu znamenitih somborskih Srba, koji su ostavili vidan i dubok trag u kulturnom, prosvetnom i duhovnom životu našeg naroda na prostoru Panonske ravnice, nalazi se i ime arhimandrita Stefana Ilkića, duhovnika, crkvenog pisca, novinara i urednika, bez sumnje jednog od najrevnosnijih pregalaca u društvenom i kulturnom životu somborskih Srba tokom prve polovine 20. veka. Njegovo osnovno delovanje može da se svede na neprestano zalaganje za očuvanje nacionalnog identiteta i kulturne baštine srpskog naroda i njegove crkve na prostoru današnje Vojvodine. Stefan Ilkić rođen je u Somboru, 3/15. juna 1875. godine, kao sin somborskog trgovca na malo Save Ilkića i njegove supruge Julijane, devojaštvom Adamović, rodom iz Starog Kera…
-
STANIŠIĆKI PLEMIĆI
Nekadašnju vojničku somborsku pustaru Stanišić naselili su 1763/64. g. Srbi iz obližnjih sela Baračke i Dautova, a potom su im se, tokom 1780-ih, pridružili Mađari, Slovaci i najmasovnije Nemci. Stanišić je tokom druge polovine 18. i na početku 19. veka bio selo, a 1811. g. dobio je status trgovišta ili varošice, u kojoj su mahom živeli ovdašnji ratari, stočari, zanatlije i trgovci srpske, nemačke, mađarske, slovačke i jevrejske narodnosti. Osim njih, prema podacima iz 1841. godine, u Stanišiću je živelo i osam porodica koje su imale plemićki status. Većinom su to bili plemići armalisti, koji su imali plemićko zvanje i grb, ali ne i plemićke posede, te se skoro ni…
-
STARA BUNJEVAČKA PLEMIĆKA PORODICA KAIĆ
Porodica KAIĆ iz sela Svetozara Miletića kod Sombora (ranije Nemeš Militič ili Lemeš) jedna je od najstarijih bačkih bunjevačkih plemićkih porodica, a plemstvo je, za svoje ratne zasluge, stekla još krajem 17. stoleća. Iako prezime porodice KAIĆ (povremeno pisano i kao Kajić) na prvi pogled ne deluje endemično, malo je tragova njegovog porekla. U turskom defteru Kliškog sandžaka iz 1550. godine, u mezri Sušani u Bilaju (danas Bjelaj, zapadno od Bosanskog Petrovca), u nahiji Unac, zabeležen je Vukdrag, sin Kajića. Pred početak Morejskog rata između Mletačke republike i Turske (1684), u Šibenik je prešlo više katoličkih osmanskih podanika iz okoline Drniša, među kojima je zabeležen i Jerko Kaić. U 19.…
