Arhitektura,  Istorija,  OBZORJA PROŠLOSTI,  PALETA RAVNICE

TURSKA KUĆA U SOMBORU

Kada je krajem 18. veka (1789) grad ponudio u zakup poštansku službu, zakupnik je postao somborski Nemac Bertelan Volf. Pouzdano znamo, po situacionom planu iz 1808. godine, da se njegova poštanska zgrada nalazila na mestu prizmene kuće u kojoj je, prema predanju, u 17. veku bilo sedište nekadašnje turske opštine. Kuća se nalazila naspram nekadašnje džamije, koju su somborski Srbi, ubrzo nakon povlačenja Turaka 1687. godine, pretvorili u svoju pravoslavnu bogomolju (na mestu sadašnje Male pravoslavne crkve).

Crtež Sombora iz 1697. god. (zaokruženo je mesto gde se nalazila tzv. turska kuća)

Uz nekadašnju “tursku kuću”, u kojoj je Volf držao poštu, gradske vlasti ustupile su mu i posed (livadu) iza kuće, na kome su pasli poštanski konji uprezani u diližanse. Njima se, ispočetka, jednom nedeljno putovalo do Baje, Segedina ili Temišvara. Porodica Volf je gradsku poštansku službu zakupljivala skoro čitavo stoleće, kroz tri pokolenja, a po njenom prezimenu prozvana je i ulica na čijem se uglu nalazila zgrada pošte, odnosno tzv. “turska” kuća (i deo kasnijeg Venca vojvode Petra Bojovića, od hotela prema Bezdanskom putu, imao je u 19. veku naziv Staropoštanska ulica po zdanju stare pošte u “turskoj ” kući).

Prevoz pošte i putnika u 18. veku
Prevoz pošte u 19. veku

Prema dokumentima, somborska poštanska kuća izgorela je u požaru 22. septembra 1792. godine, sa 51 prispelim pismom. Kako ne znamo da li je Bertelan Volf od samog početka poštanske službe, pa do požara, boravio u ovoj ili nekoj drugoj kući, ne znamo ni da li se podatak o požaru odnosi na tzv. “tursku” kuću. Ukoliko je reč o istom zdanju, možemo da pretpostavimo da je ono tada obnovljeno ili ponovo sagrađeno na osnovi stare turske kuće, te u tom slučaju njen sadašnji oblik ne bi poticao neposredno iz turskog perioda.

Detalj plana iz 1808. god. (preko puta male Pravoslavne crkve ucrtan je Dom gradske pošte – Posta Magistri Domus)

Mihael Volf je, tridesetih godina 19. veka, preselio poštu na ćošak današnje Pariske ulice i Venca Stepe Stepanovića (kasnije je to bila kuća Jakobčića), te je ova ulica u drugoj polovini 19. veka nazvana „Novopoštanska“. Njegova dotadašnja, tzv. „turska“ kuća bila je 1837. g. u posedu Ferenca Lakatoša, a sa okućnicom se prostirala na 121 ¼ kvadratnih hvati. Godine 1853. njen vlasnik bio je Jovan Drašković, a već naredne godine imućni Somborac David Janković.

Turska kuća polovinom 20. veka

Tzv. “turska” kuća je prizemna građevina kvadratne osnove, sa fasadom u seoskom stilu, bez ukrasa, i sa četiri prozora (kasnije je jedan prozor pretvoren u ulazna vrata iz ulice Ernesta Kiša, neakadšnje Volfove). Krov je podignut na četiri vode. Na vratima podruma sačuvane su stare kopljaste šarke, a podrumski svod je polukružan. Dimenzije opeka od kojih je kuća građena su 27 x 32 cm.

Između dva svetska rata kuća je pripadala Radivoju Tucakovu, koji je ovde imao svoju obućarsku radnju. Tokom nekoliko prethodnih decenija u ovom zdanju bili su smešteni frizerski salon, razni ugostiteljski objekti i butici.

Današnji izgled tzv. turske kuće u Somboru

Od 1991. g. kuća ima status kulturnog dobra od velikog značaja.

Milan Stepanović

Ostavite komentar

Vaša e-mail adresa neće biti objavljena.