Atanasije, sin Kirila Zarića, sveštenika somborske crkve Svetog Jovana Preteče, i unuk sveštenika iste crkve Zaharija Bungurovića (o kome je sačuvano predanje da je još u tursko vreme, pre 1687. godine, preko Slavonije u Sombor doselio stanovnike iz Srbije), rođen je u Somboru 1756. godine. U rodnom gradu je završio osnovnu i Gramatikalnu školu, a kao vršnjak i blizak prijatelj Avrama Mrazovića (očevi su im, istovremeno, bili sveštenici u istoj crkvi), odmah po osnivanju Norme završio je i tromesečni učiteljski tečaj, pa ga je Mrazović postavio za pomoćnog učitelja, a kasnije, nakon rukopoloženja, i za katihetu (veroučitelja) u svojoj školi. Na tom mestu Atanasije Zarić ostaće duže od tri decenije, sve do zatvaranja škole 1811. godine. Kada je stupio u sveštenički čin, Atanasije Zarić je bio dodeljen kao pomoćnik starom somborskom svešteniku Savi Sedoglaviću, a nakon kratkog vremena izabran je za paroha ovdašnje Svetođurđevske crkve.
Zarićeva kći Persida udala se 1830. g. za trgovca Đorđa Vukićevića, a njihov sin prvenac, Nikola, postaće poznat pedagog i pisac i dugogodišnji nastavnik i upravnik somborske Srpske učiteljske škole (Preparandije), koji će ostaviti vredne zapise porodičnih sećanja o svom dedi, na osnovu kojih može u znatnoj meri da se sačini životopis ovog Mrazovićevog bliskog saradnika.
Vukićević beleži da je Atanasije Zarić bio satrudnik i pomoćnik velikoga Mrazovića, koji je obučavao normaliste u biblijskim povestima, u nauci vere, crkvenom pojanju, a u odsustvu Mrazovića zamenjivao je i predavanje metodike, slavenske gramatike i blagoga običaja. Predavao je i osnovnoškolcima i polaznicima učiteljskog tečaja. Za svoj savestan rad i revnostan trud rešenjem Srpske pridvorne (tzv. „Ilirske“) kancelarije u Beču Atanasije Zarić je 1792. g. nagrađen velikom zlatnom medaljom Franca I, koju mu je u manastiru Bođani predao svojom rukom slavni bogoslov i istorik srpski Jovan Rajić, arhimandrit koviljski (kolajna ili medalja bila je kasnije u svojini Zarićevog unuka Nikole Vukićevića, koji navodi da je imala težinu od 16 dukata, kao i da se s jedne strane nalazio lik cara Franca I, a s druge lav, sa potpisom lege et fide).
Zanimljivo i dragoceno svedočanstvo o ranim danima somborske Norme sačuvano je u porodici Atanasija Zarića, a ovaj „spomen“ zapisao je, besumnje prema priči svoje majke Perside, kćeri Atanasija Zarića, Nikola Vukićević. Priču objavljenu u Vukićevićevim Crtama iz prošlosti grada Sombora i okoline somborske svakako vredi ponovo zabeležiti:
“Pre nego što će se početi pod generalom Laudonom rat protivu Turaka radi oslobođenja Srbije, i kada je po srpskim mestima u Bačkoj, Banatu i Sremu skupljao se iz ovdašnjeg naroda i begunaca srpskih iz okoline Beograda takozvani „Srpski Fraj Kor“, jednoga dana kad je Mrazović radi pregledanja škola u Bačkoj putovao, posle podne za vreme školskih časova prijavi se u hodniku školskom učitelju Atanasiju Zariću neki čisto obučeni stranac i zamoli ga za dopust da može njegovo predavanje u školi slušati, izjavivši da je on iz gornjih predela stolarski momak i da na putu svom želi u somborskoj srpskoj školi rečenoga učitelja predavanje slušati, pošto je on veliki ljubitelj škole i prosvete narodne. Stranac je vrlo učtivo oslovio učitelja Zarića na latinskom jeziku, a potom je razgovarao sa njim na jeziku češkom, koji se Zariću svidio da je vrlo srodan sa poznatim mu slovačkim dijalektom. Učitelj Zarić učtivo primi i uvede u školu stranca i ponudi mu mesto odlično za sedenje, a sam produži nastavu sa starijim učenicima iz školskih predmeta. Posle nekog vremena stranac se učtivo oprosti sa pomenutim učiteljem i zahvali mu na učtivom prijemu, zabeleživši njegovo ime u svoju beležnicu. – Posle ovog događaja spremao se Sombor za svečan doček cara Josifa, koji je tuda prolazio putujući u manastir Fenek, gde je bio glavni stan njegove vojne operacije protivu Turaka. Car je sa velikom pratnjom prolazio kroz Sombor (8. jula 1786) i ne silazeći sa svojega svečanog podvoda, samo utoliko se zadržao pred franjevačkim manastirom dok nije franjevce, na tužbu rimokatoličkoga paroha somborskog Slatkovića, iz Sombora proterao i pomenutu crkvu rečenom parohu predao, a kloster (kasnije Župni dvor – prim. prir.) za vojne celi i za bolnicu odredio. Kako su tom prilikom školska deca sa svojim učiteljima u redu stajala pred komorskim zdanijima (Grašalković-palatom), na veliko svoje udivljenje upoznao je učitelj Atanasije Zarić u visokoj carskoj osobi onoga stranca, koji je u njegovoj školi pre kratkog vremena u civilnom odelu prisustvovao i predavanje njegovo slušao”.
Atanasije Zarić je, nakon prestanka rada Norme, još 19 godina bio sveštenik somborske Svetođurđevske crkve, a umro je četiri godine nakon Avrama Mrazovića, 16/28. juna 1830. godine, “vraćajući se od crkve posle večernja svojoj kući, od kaplje srčane udaren u samom hodniku svom ispustio je svoju plemenitu dušu”. Pokopan je, nakon zaupokojne liturgije, i u pratnji brojnog naroda, na somborskom Svetouspenskom groblju, sa leve strane oltara Svetouspenske crkve, a u zidu ove crkve do danas je očuvana njegova nadgrobna ploča, na kojoj je zapisano da je stari sveštenik bio obraz dobrodjetelej stadu svoemu.
Nema tragova da je Atanasije Zarić nešto pisao i objavljivao (mada se može pretpostaviti njegov uticaj, možda i udeo, u Mrazovićevoj ručnoj knjizi katihizisa), ali je, besumnje, uz Avrama Mrazovića najzaslužniji za dug vek somborske škole Norme, u kojoj je predano služio.
Milan Stepanović
