Kolut spada u red najstarijih naselja u okolini Sombora, a nalazi se dvadesetak kilometara severozapadno od grada. U srednjem veku Kolut se nalazilo u Bodroškoj županiji, na obali Dunava (pre promene rečnog toka), a prvi zapis o naselju potiče iz 1261. godine, kada su zabeleženi plemići od Koluta.
Naselje je zapisano i u 14. (između 1305. i 1391), 15. (između 1416. i 1482. g. – kada je zapisano kao utvrđenje) i početkom 16. veka, kada su 1522. g. ovde zabeležena 23 mađarska domaćinstava. Neko vreme Kolut je bio u posedu plemićke porodice Cobor. Kolut je ucrtan severno od Bodroga na najstarijoj Lazarusovoj mapi Ugarske iz 1528. godine, a nalazi se i na mapi bačkih naselja iz 1685. godine.
U vreme turske uprave Kolut se nalazio u somborskoj nahiji i imao je status varošice. Prema defteru iz 1553/54. g. ovde su bila 44 domaćinstava, a već 1570. g. Kolut je imao 103 domaćinstva (mahom šokačka i mađarska) i, uz Sombor, predstavljao je najveće od 108 naselja zapisanih u somborskoj nahiji. Iz neznanih razloga u naselju je početkom 17. veka znatno opao broj stanovnika.
U Kolutu se 1634. g. pominju franjevci lutalice, 1649. g. ovde je bilo svega 20 rimokatoličkih kuća, koje su 1650. g. plaćale Kaločkoj nadbiskupiji porez od 26 forinti, a 1653. g. u Kolutu je postojala rimokatolička crkva Sv. Ivana Krstitelja.
Posle odlaska Turaka Kolut je postao komorsko selo, kraj koga se u leto 1697. g. nalazio velik logor austrijske carske vojske predvođene Eugenom Savojskim, a iz tog vremena sačuvana je i prva skica sela. U Kolutu su se tada postojali poštanska stanica i vojni magacin.
Ovde je 1699. g. bilo 16 domaćinstava, 1715 – 10, 1720 – 11, 1725/26 – 21, a 1728 – 40, većinom šokačkih domaćinstava, koja su se kasnije, nakon kolonizacije Nemaca 1759/60. godine, raselila iz Koluta u okolna šokačka i bunjevačka naselja (među njima su i porodice Benić, koja je ovde zapisana još 1570. godine, Balić, Bartolović, Bogdan[ović], Đurašin[ović], Filipović, Glad[ov]ić, Jakšić, Kovačević, Kusturin, Kuzmanović, Mikić, Pašić, Pivar, Periškić, Svilanović, Turkalj, Šišković i druge).
Prema podacima iz 1805. g. atar komorskog sela Koluta prostirao se na 10.180 starih jutara (staro jutro je imalo 2.000 kv. hvati). Godine 1825. podignuta je u Kolutu nova crkva Sv. Ivana Krstitelja, a osnovna škola u selu je radila još od 1756. godine. Godine 1880. u selu živi 2.450, a 1931. g. 2.385 žitelja, većinom nemačke narodnosti.
Na mesto raseljenih Nemaca posle Drugog svetskog rata kolonizovano je u Kolut preko 400 srpskih i hrvatskih porodica iz Like i Gorskog Kotara, a selo je 1948. g. imalo 2.927 stanovnika.
Prema popisu iz 2011. g. u Kolutu je živelo svega 1.328 stanovnika.
Milan Stepanović
