Jedan od najlepših starih ikonostatsa u pravoslavnim crkvama širom Vojvodine nalazi se u Maloj pravoslavnoj crkvi (Rođenja Sv. Jovana Preteče ili Svetopretečevoj crkvi) u Somboru. Ova crkva je nastala na mestu nekadašnje turske džamije krajem 17. veka, a između 1786. i 1790. g. stara crkva je srušena i na njenom mestu je podignuta nova (današnja) crkva, građena u stilu kasnog baroka sa elementima rokokoa.
Somborska crkvena opština sklopila je 25. marta 1801. g. ugovor sa ovdašnjim drvorezbarem Avramom Manojlovićem, koji je, za 2.500 forinti, trebalo da u roku od dve godine načini drveni ikonostas za novu Svetopretečevu crkvu, kao i crkvene prestole i Hristov grob. Ikonostas je načinjen u prelaznom stilu između kasnog baroka i neoklasicizma i bogato je barokno dekorisan, sa jonskim stubićima obavijeni zlatnim girlandama, a prepoznatljivi polukružni ovalni oblici ikona uokvireni su cvetnom ornamentikom.
Godine 1807. tada najpoznatiji srpski ikonoslikar i portretista Pavel Đurković (1772-1830) iz Baje, koji je nekoliko godina ranije radio ikonostats crkve Sv. apostola Petra i Pavla u Vršcu, došao je u Sombor da sa predstavnicima ovdašnje Crkvene opštine ugovori posao o izradi ikonostasa crkve Sv. Jovana Preteče. Sa ikonopisanjem je započeo naredne 1808. godine, a istovremeno je pozlatu drvenarije u crkvi radio Đurkovićev sugrađanin, zlatar i slikar Aleksa Teodorović. Njih dvojica su svoj posao završili do 14/26. avgusta 1809. godine, kada je održana prva liturgija u ikonopisanom hramu. Za ovaj posao slikaru Đurkoviću isplaćena je u 1809. g. 4.631 forinta, a naredne godine još 1.079 forinti.
Đurković je na ikonostasu naslikao Raspeće i 35 ikona. Na luneti ispod Raspeća su ikone Presvete Bogorodice i jevanđeliste Sv. Jovana Bogoslova, kao i 12 ikona Hristovog stradanja (Via crusis). U prvom redu ikonostasa nalaze se ikone Silazak Sv. Duha na apostole, Krštenje Hristovo, Rođenje Hristovo, Sveta Trojica (iznad carskih dveri), Vaskrsenje, Vaznesenje i Preobraženje Hristovo. U drugom redu su četiri prestone ikone (164 h 72 cm) Sv. Nikole, Bogorodice sa Hristom, Hrista Svedržitelja i Rođenja Sv. Jovana Preteče, kao i Rođenje Bogorodice iznad levih, te Uspenje Bogorodice iznad desnih oltarskih dveri (obe 72 h 66 cm). U poslednjem redu nalaze se Kamenovanje Sv. Stefana (47 h 63 cm), Vaskrsenje Lazarevo (50 h 58 cm), Hristos i Samarjanka (47 h 60 cm) i Žrtva Avramova (48 h 58 cm), te Aron na levim i Mojsije na desnim oltarskim dverima (obe 95 h 65 cm), kao i dve ikone Blagovesti na carskim dverima (obe 90 h 42 cm).
Prva znatnija obnova ikonostasa urađena je 1883. godine, kada je iznova pozlaćen, a ikone na ikonostasu su prelakirane.
Od 20. septembra 1950. g. crkveni ikonostas Svetopretečeve crkve stavljen je pod zaštitu države, rešenjem Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture NR Srbije.
Detaljnu restauraciju crkvenog ikonostasa somborske Svetopretečeve obavio je 1978. g. Pokrajinski zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Ikonostas je i danas u izrazito dobrom stanju i predstavlja jedan od najznačajnijih sačuvanih tragova kulturne baštine Sombora.
Milan Stepanović
