Danas su u Zavodu za intelektualnu svojinu Srbije, povodom 100-godišnjice ove republičke institucije i Svetskog dana intelektualne svojine, dodeljene nagrade Svetske organizacije za intelektualnu svojinu (WIPO) za Srbiju 2020. godine, u više kategorija (pronalazači najboljeg patenta, najbolji industrijski dizajn, autor najboljeg monografskog dela iz oblasti društveno-humanističkih nauka i najbolji mladi pronalazači).
Ovom prilikom nagrađen je pokretač i autor većine priloga na sajtu “Ravnoplov” Milan Stepanović, kao autor najboljeg monografskog dela u 2020. godini, za monografiju „U tom Somboru – grad u prizmi stoleća“. Nagradu – plaketu (WIPO Medal for Creativity) Stepanoviću je uručio direktor Zavoda za intelektulanu svojinu mr Vladimir Marić. Prateći sertifikat uz nagradu laureati će dobiti naknadno iz sedišta WIPO u Ženevi.
Pre uručenja nagrade pročitana je kratka biografija nagrađenog i obrazloženje Komisije koja je nagradu dodelila (dr Aleksandar Petrović, redovni profesor Kulturne antropologije na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu – predsednik komisije; dr Radomir Popović, naučni savetnik u Istorijskom institutu SANU u Beogradu; dr Nikola Demonja, savetnik u Zavodu za intelektualnu svojinu). Nakon uručenja nagrade, Milan Stepanović održao je kraću besedu o Somboru kao jedinstvenom prostoru izmirenja suprotnosti – gradu izraženog i prepoznatljivog kosmopolitskog duha, te monografiji koja temeljno svedoči o šest vekova njegovog urbanog kontinuiteta:
Dame i gospodo, poštovani prijatelji,
Interesovanja savremene istoriografije sve više se kreću prema proučavanju istorije svakodnevnog života. Ovaj, danas već uticajan pravac, po svojoj prirodi najpogodniji je za izučavanje na lokalnom nivou. Zbog toga je, poslednjih decenija, vidno prisutan uspon lokalne, odnosno mikroistorije, koja teži za odgovorima na velika pitanja u malim sredinama.
Stoga i monografija U TOM SOMBORU – GRAD U PRIZMI STOLEĆA prikazuje ovaj naš stari panonski grad, ali ne samo njegove fizičke siluete i strukture, nego i sve one ključne dimenzije koje oblikuju društvo – politiku, ekonomiju, socijalne odnose, kulturu, ideje i mentalitet. Knjiga prati uzrastanje urbaniteta, kao trajnog svojstva ili supstance grada, koji svojim karakterom određuje njegovo ustrojstvo i ostvaruje se u gradu, kao što se čovek ostvaruje u urbanitetu.
Pred čitaocem je, verujem, iscrpan prikaz prošlosti Sombora, od najstarijih vremena do savremenog doba, nastao kao rezultat dugogodišnjih arhivskih istraživanja, kao i traganja za podacima u referentnoj, ali i ranije nenavođenoj literaturi.
Sombor je, kroz istoriju, predstavljao jedinstven prostor izmirenja suprotnosti, u kome su se plodonosno preplitale različite nacije, jezici, religije i kulture. Zato je on, u svojoj strukturi, već odavno ostvaren grad, što me je obavezivalo da u što većoj meri sadržina ove knjige bude lišena površnosti, improvizacija, ali i mistifikacija. Brojni rasuti, a ipak sačuvani podaci o prošlosti Sombora, koji svoj urbani kontinuitet baštini duže od šest vekova, podsećaju na kamenčiće i tek kada se slože oni daju mozaik jedne bogate urbane panorame, izraženog i prepoznatljivog kosmopolitskog i građanskog duha, koji Sombor neguje i iskazuje već stolećima.
Zato ovaj grad ne čini samo očuvana arhitektura 18. i 19. veka, osenčena raskošnim nijansama čuvenog somborskog hlorofila, već i njegove, tradicionalno, visoko izražene intelektualne ambicije, te kulturološki, obrazovni i duhovni uticaji i obrasci, koji su u srpskoj, ali i u istoriji drugih naroda sa kojima živimo, ostavili vidljive tragove.
Moja osnovna namera bila je da objavljivanjem monografije o Somboru pronađem meru između nauke i publicistike, kao i između sadržinskog i vizuelnog. O tome da li sam u nameri uspeo, sudiće čitaoci i vreme.
Nagrada Svetske organizacije za intelektualnu svojinu, povodom obeležavanja 100-godišnjice Zavoda za intelektualnu svojinu Srbije, koju danas, kao autor monografije, sa zahvalnošću primam, pripada jednako i svim saradnicima uz čiju pomoć je knjiga nastala – redaktoru, recenzentima, dizajneru, prevodiocima i, naravno, njenim izdavačima, ali i gradu Somboru, koji je prepoznao sadržajni i estetski potencijal knjige i presudno podržao njeno objavljivanje.
Na kraju, dragi prijatelji, istorija nas uči da gradovi mogu da traju i opstaju duže od država, naroda, pa i civilizacija jer civilizacije su ambiciozne, ali prolazne, a gradovi su životvorni i trajni. Zato, ne smemo da dopustimo da nehaj svakidašnjice ignoriše urbanu baštinu naših gradova, koja je i pečat našeg identiteta. Prema njoj se moramo odnositi sa pijetetom i prisnošću, kao prema sopstvenom domu. Da ne bismo postali bezlični.
Hvala vam!
Snimak dodele nagrada može da se pogleda na sledećem linku (dodela nagrade M. Stepanoviću od 24:05 do 29:15 minuta): https://www.youtube.com/watch?v=Iu9ZApTJ_2U
